50
B İ R İ N C İ G Ü N
G Ü N O R T A ,
Adso kilsənin qapısına heyran olur,
Vilhelm isə uzun ayrılıqdan sonra
Kazallı Ubertino ilə görüşür
Abbatlığın kilsəsi daha sonralar Strasburq, Şartr, Bamberq və Parisdə gördüyüm kilsələr kimi gözəl
deyildi. Bura İtaliyada əvvəllər də gördüyüm, möhkəm bünövrəsi olan, göy üzünə başgicəlləndirici şəkildə
ucalmayan, genişliyi hündürlüyündən daha artıq olan məbədlərə bənzəyirdi. Amma kilsənin birinci mər-
təbəsi belə idi. Onun qaya kimi möhkəm divarları üstündə kvadratşəkilli mazğallar vardı; birinci
mərtəbənin üstündə sivriuclu çardaqla örtülmüş, sadə pəncərələri olan və qüllədən daha çox, ikinci bir
kilsəyə bənzəyən tikili ucalırdı. Əcdadlarımızın Provansda və Langedokda inşa etdiyi etibarlı monastır
kilsələri kimi, gözəllikdən və müasir üsluba xas olan bəzəklərdən uzaq bir kilsə; ancaq yaxın zamanlarda
xor yerinin üstünə bərkidilmiş uzun mil göy qübbəsinə doğru ucalırdı.
Uzaqdan nəhəng tağ kimi görünən kilsə qapısının önündə iki düz və bəzəksiz sütun vardı; amma
üstündə bir çox başqa tağın da olduğu maili qanadlar sütunlardan ayrılaraq, baxışları sanki bir uçurumun
mərkəzinə olduğu kimi, yarıqaranlıqda gözə çarpmayan əsl qapıya tərəf yönəldirdi. Darvazanın üstündə
yanlardan iki möhkəm tirin saxladığı, ortada isə dəmirlə bərkidilmiş palıd qapıların örtdüyü, girişi iki yerə
bölən oymalı sütunun dayaq verdiyi böyük bir timpan
48
vardı. Günün o vaxtında solğun günəş şüaları
çardağa dikinə düşürdü; fasadın üzərinə maili olaraq düşən işıq timpanı aydınlatmırdı; buna görə də iki
sütunu keçdikdən sonra, özümüzü qanadları saxlayan kiçik sütunlardan
48
timpan - binanın heykəllərlə bəzədilmiş ön hissəsi, alınlıq
51
ayrılmış tağların yaratdığı qübbənin altında gördük. Gözlərimiz alaqaranlığa alışınca, oyma daşların
insanın gözlərinə və düz qəlbinin dərinliklərinə yönəlmiş (zira rəsm ruhani insanların deyil, dünyagir
insanların ədəbiyyatıdır) lal söhbəti birdən-birə gözlərimi qamaşdırdı və məni bu gün də dilimin çətinliklə
söylədiyi xəyalların içinə çəkdi.
Göy üzündə qurulu bir taxt və taxtda Oturan birini gördüm. Oturanın üzü sərt və kədərli idi, geniş
açılmış gözləri dünyəvi mövcudluğunun sonuna gəlmiş bəşəriyyətə baxırdı; uzun saqqalı və saçları bir
bulağın suları kimi bərabər ölçüdə ikiyə ayrılaraq üzünə və sinəsinin üstünə tökülürdü. Başındakı çələng
rəngbərəng lələklərlə və qiymətli daş-qaşla bəzədilmişdi; qızılı və gümüşü saplarla işlənmiş al-qırmızı
xirqəsi böyük qıvrımlarla dizlərinin üstünə düşmüşdü. Dizlərinin üstünə qoyduğu sol əlində möhürlü bir
kitab tutmuş, sağ əlini isə müjdə verirmiş kimi, ya da təhdid edirmiş kimi yuxarı qaldırmışdı. Üzü xaç
şəklində və qeyri-adi gözəllikdə çiçəkli nur haləsinə bürünmüşdü; çələngin ətrafında və Oturanın başının
üstündə zümrüdə bənzər göy qurşağının parıldadığını gördüm. Taxtın önündə, Oturanın ayaqlarının
altında büllur kimi dəniz axırdı; taxtın ətrafında və üstündə isə dörd qorxunc heyvan gördüm. Məftunluqla
baxdığıma görə bu heyvanlar mənim üçün qorxunc idi; amma Oturan üçün mehriban və doğma olan bu
heyvanlar daim onu mədh edirdilər.
Daha doğrusu, onların hamısı mənim üçün də qorxunc deyildi; zira mənim solumda, Oturanın sağında
əlində kitab tutmuş adam mənə sevimli və gözəl göründü. Amma əks tərəfdəki sivri dimdikli, zireh kimi
tükləri tikan-tikan, əyri caynaqlı, geniş qanadları açıq olan qartal qorxunc idi. Oturanın ayaqları yanında,
iki heykəlin altında daha iki heyvan vardı: bir buğa və bir aslan; iki yırtıcı da - biri pəncələri, biri dırnaqları
arasında bir kitab tutmuşdu; gövdələri taxtın kənarına, başları isə taxta tərəf yönəlmişdi; gövdələrinin
yuxarısı və boyunlan vəhşi bir çırpıntı içərisində idi; pəncələrini yığmış, cəhənglərini geniş açmış,
ilanaoxşar quyruqları halqa-halqa qıvrılan bu heyvanlar getdikcə
yüksələn alov dilləri ilə əhatə olunmuşdu. İkisi də qanadlı, ikisi də halə ilə taçlanmış idi; qorxunc
görkəmlərinə baxmayaraq, bunlar cəhənnəmin deyil, cənnətin məxluqları idilər; qorxunc görünmələrinin
səbəbi bir gün diriləri və ölüləri mühakimə etmək üçün Gələcək olanın gəlişini əvvəlcədən duyduqlarına
görə nərildəmələri idi.
Taxtın ətrafında, dörd heyvanın yanında və Oturanın ayaqları altında, görüntü sahəsini, demək olar ki,
tamamilə dolduran büllur dənizinin şəffaf suları arasından görünürmüş kimi timpanın üçbucaq cizgilərinə
uyğun olaraq aşağıda yeddi-yeddi, sonra üç-üç, lap yuxarıda iki-iki yerləşmiş iyirmi dörd kiçik taxtda
iyirmi dörd ağ libaslı və qızılı çələngli qoca oturmuşdu. Onlardan bəziləri əlində lira
49
, bəziləri isə
buxurdan tutmuşdu. Amma yalnız bir nəfər musiqi çalırdı; qalanların hamısı coşqunluq içərisində idilər;
üzlərini mədh etdikləri Oturana tərəf çevirmişdilər; qolları və ayaqları dörd heyvanınkı kimi, amma yabanı
şəkildə deyil, müqəddəs bir rəqsin hərəkətləri olaraq bükülmüşdü - güman ki, içərisində on buyuruğun
olduğu sandığın önündə Davud da belə rəqs etmişdi, - gövdələri hansı vəziyyətdə olursa olsun, insan
bədəninin müvazinət qaydalarına zidd olaraq, eyni işıqlı nöqtəyə baxırdı. İlahi, cismani ağırlıqdan ecazkar
şəkildə qurtulmuş, qol və ayaqların qeyri-təbii, amma qəribə və gözəl olan mistik dilində bədən hərəkətləri
çox incə və ahəngə uyğun idi; sanki çəki qanunları yeni görkəm almışdı, sanki müqəddəs rəqs şiddətli
rüzgarın təsiri altına düşmüşdü; sanki həyat nəfəsi, sevinc coşğusu möcüzənin gücüylə səsdən müqəddəs
görüntüyə çevrilmişdi.
Müqəddəs ruhla dolmuş və bir bəyanla aydınlanmış bədənlər, əl və ayaqlar, çaşqınlıqdan dəyişmiş
üzlər, coşqunluqdan parıldayan gözlər, eşqdən qızarmış yanaqlar, sevincdən böyümüş bəbəklər; kimi
əzablı bir sevinclə külə dönmüş, kimi müqəddəs musiqiyə qapılmış, kimi çaşqınlıqdan dəyişmiş, kimi
xoşbəxtlikdən gəncləşmiş...Budur, onların hamısı mütəəssir üz-
49
lira - barmaqla çalınan qədim musiqi aləti
52
Dostları ilə paylaş: |