Az Book Library qizilgüLÜn adi
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
1 9 nu, təxmini də olsa, öyrənə bildim. Amma onun əsl məqsədini səfərimizin sonunda tam olaraq anlaya bildim, bu barədə sonra danışacağam. Şimala doğru gedirdik, amma birbaşa deyil. Müxtəlif monastırlara baş çəkirdik. Beləcə, gedəcəyimiz yer şərqdə ikən, qərbə döndük; Pizadan Müqəddəs İakov aşırımına qədər uzanan sıra dağlar boyunca gedib, sonradan ortaya çıxan qorxunc hadisələr üzündən adını çəkmədiyim yerə çatdıq. Amma bunu deyim ki, oranın yerli hakimləri imperiyaya sadiq idilər və bizim ordenin yerli abbatları birləşərək, bidətçi və laməzhəb papaya qarşı çıxmışdılar. Yolçuluğumuz iki həftə sürdü və bu müddət içində elə vaqeələr baş verdi ki, yeni ustadımı yaxşı (amma kifayət qədər deyil) tanıya bildim. Aşağıdakı səhifələrdə adamların görkəmini təsvir etmək niyyətində deyiləm - üz ifadəsinin, yaxud əl hərəkətinin səssiz, amma aydın bir dilin əlamətləri kimi qarşıya çıxdığı hallardan başqa. Zira Boesionun' dediyinə görə payızdan qabaq çəməngülü kimi solub gedən zahiri görkəm hər şeydən fanidir. Bu gün baş rahib Abbonenin sərt baxışlı gözləri və solğun yanaqları olduğunu deməyin nə mənası var: o və onunla birlikdə yaşayanlar çoxdan torpağa qarışmışlar. Yalnız ruh, Allahın iradəsi ilə, əbədi yanan bir işıqda parıldayır. Amma Vilhelmi ilk və sonuncu dəfə təsvir etmək istəyirəm, çünki onun özünəxas cizgiləri mənə çox təsir etdi. Üstəlik özündən daha yaşlı və daha ağıllı bir adama bağlanmış gənclərə onun yalnız müdrik sözlərindən deyil, eyni zamanda atamızın surəti kimi bizə əziz olan surətindən də heyrətlənmək xasdır. Bundan biz onun vərdişlərini, ədalarını, təbəssümünü mənimsəyirik. Amma cismani eşqin bu ən pak növünü ləkələyəcək ən kiçik bir ehtiras kölgəsi belə yoxdur. Bir zamanlar adamlar gözəl və ucaboy idilər, indisə cırtdan və uşaqdırlar, bu, qocalmaqda olan dünyanın acınacaqlı halının əlamətlərindən 28 28
əsərinin latıncaya tərcüməsinin müəllifi, xristian filosofu və Roma dövlət xadimi. Boesio - yunan fəlsəfi ideyalarının Avropadakı bələdçisidir. Aristotelin əsərlərinin onun tərəfindən neoplatonik ruhda şərhləri orta əsrlər düşüncəsinin inkişafına müəyyən təsir göstərmişdir
2 0 biridir. Gənclər qocalardan heç nə öyrənmək istəmir, elm geriləyir, bütün dünya baş-ayaq olmuş, korlar korlan idarə edir və onlan uçuruma sürükləyirlər, quşlar uçmağı öyrənmədən yuvadan aynlır, eşşəklər çalır, öküzlər oynayır. Məryəm artıq zehni həyatı sevmir, Marfa artıq işgüzar həyatdan xoşlanmır, Liya qısır, Rahil ehtiraslıdır, Katon 29 lupanariyalara dadanmış, Lukretsi 30 31 isə arvadxasiyyət olmuşdur. Hamı yolunu azmışdır. Allaha şükürlər olsun ki, o günlərdə ustadımdan bilik yanğısını və yollar əngəlli də olsa, doğru yol duyğusunu öyrənə bildim. Rahib Vilhelmin görkəmi ən dalğın adamın da xatirəsində qalardı. Boyu adi adamın boyundan uzundu, elə arıqdı ki, daha da uzun görünürdü. Baxışları kəskin və bəsirətli idi. İncə, azca dik bumu üzünə sayıqlıq ifadəsi verirdi (irəlidə danışacağım süstlük anlarından başqa). Hibemiya 32 və Nortumbriya 33 arasında doğulmuş insanlarda tez-tez rastlaşdığım çil-çil uzunsov üzü qərarsızlıq və çaşqınlıq ifadə etsə də, çənəsi güclü iradəsini göstərirdi. Zaman keçdikcə mənə qərarsızlıq kimi görünən şeyin sadəcə maraq olduğunun fərqinə vardım. Amma başlanğıcda ruhi pozğunluq saydığım bu istedadı dəyərləndirməyi bacarmadım. Ağıllı ruhda marağa yer olmadığını və yalnız ilk baxışdan öyrəndiyi həqiqətlə bəsləndiyini düşünürdüm. Hələ uşaq olduğumdan, onun qulaqlarından çıxan sarı tüklər və qalın qaşları məni dərhal heyrətə saldı. O, əlli bahar yaşamışdı və deməli, çox qoca idi. Fəqət yorulmaq bilməyən bədəni bəzən mənim də bacarmadığım bir qıvraqlıqla hərəkət edirdi. İşlə çox yükləndikdə gücü tükənməz kimi görünürdü. Amma zaman-zaman, sanki içində nəsə qırılmış kimi dinib-danışmadan süst halda hücrəsinə çəkilib üzünün bircə əzələsini də tərpətmədən saatlarla yatardı. Belə hallarda baxışları boş və mənasız 29 Boesio Apitsiy Manliy Torkvat Severin (480-524-cü illər) - “Fəlsəfə ilə təsəlli tapmaq” kitabının və Aristotelin “Məntiq” əsərinin latıncaya tərcüməsinin müəllifi, xristian filosofu və Roma dövlət xadimi. Boesio - yunan fəlsəfi ideyalarının Avropadakı bələdçisidir. Aristotelin əsərlərinin onun tərəfindən neoplatonik ruhda şərhləri orta əsrlər düşüncəsinin inkişafına müəyyən təsir göstərmişdir 30
tərəfdarı 31
qəhrəmanlıq və mərdlik simvolu 32 İrlandiya 33 İngiltərənin ən şimalda yerləşən qraflığı 2 1 olardı; onun məstedici otların təsirində olduğundan şübhələnirdim; amma pəhrizkarlıqla yaşaması bu şübhələri beynimdən qovurdu. Bununla belə, onun bəzən bir çəmənliyin kənarında, ya da meşənin ətəyində dayanaraq hansısa bitkini (məncə, həmişə eyni bir bitkini) axtarıb tapdığını, onu qoparıb çeynədiyini gizlətməyəcəyəm. Gərgin anlarda (monastırda az gərginlik yaşamadıq!) çeynəmək üçün bu otlardan özü ilə də götürərdi. Bir dəfə bunun hansı ot olduğunu soruşanda gülümsəyərək yaxşı bir xristianın bəzən imansızlardan da bir şey öyrənə biləcəyini dedi; dadına baxmağa icazə verməsini istəyəndə bəzi insanlar üçün söhbətlər paidikoi, ephebikoi və gynaikoi' olaraq ayrı-ayrı olduğu kimi, otların da fərqli olduğunu, qoca fransiskan rahibinin xoşladığını gənc benediktinin bəyonməyocəyini söylədi.
Birlikdə olduğumuz müddət içində gündəlik nizama əməl edə bilmədik. Hətta monastırda da gecələr yatmır, gündüzlər isə ayağımızı zorla sürüyür və ibadətlərə vaxtında getmirdik. Amma yolda olarkən, axşam duasından sonra o, çox nadir hallarda oyaq qalardı; vərdişləri də sadə idi. Monastırda vaxtını tez- tez bağçada keçirir, otları xrizopraz və zümrüd daşlan kimi incələyirdi. Kriptdə 34 35 isə zümrüdlər və xrizoprazlar olan qutunu çöldə yabanı bitkiyə baxarmış kimi, gözdən keçirdiyini gördüm. Bəzən bütün günü kitabxananın böyük zalında oturub, sanki əyləncə xatirinə (ətrafımızda qorxunc şəkildə öldürülən rahiblərin cəsədləri günbəgün artarkən) əlyazmaları vərəqləyərək, vaxtını keçirirdi. Bir gün onun bağçada məqsədsiz olaraq, gördüyü işlər üçün Tanrıya cavab verməyə borclu deyilmişcəsinə dolaşdığını gördüm. Ordenimizdə vaxt keçirməyin başqa yollarını mənə öyrətmişdilər. Bu barədə ona dedim. O isə cavab verdi ki, kainatın gözəlliyi yalnız müxtəlifliyin vahidliyindən deyil, həm də vahidin müxtəlifliyindən qaynaqlanır. Bu, mənə kobud empirizmin cavabı kimi göründü. Yalnız sonralar dərk etdim ki, onun həmvətənləri çox vaxt mühüm əşyaları sanki nizamlı dərrakənin aydınladın gücündən xəbərsiz kimi təsvir etməyi xoşlayırlar. Abbatlıqda yaşadığımız dövrdə daim onun əlləri kitabların tozuna, yeni çəkilmiş nəm miniatürlərin qızılı rənginə, ya da Severinin xəstəxanasındakı sarımtıl maddələrə bulaşırdı. Sanki əlləri ilə düşünürdü və mənim fikrimcə bu, yalnız mexaniklərə yaraşardı (mənə öyrətmişdilər ki, hər bir mexanik - moecus 36 - dur, zehni həyata xəyanət edən zinakardır). Lakin onun əlləri kövrək şeylərə - təzə, nəm miniatürlərə, yaxud mayasız çörək kimi ovulub tökülən, illərlə aşınmış vərəqlərə - qeyri-adi incəliklə toxunurdu. Öz alətləri ilə də belə davranırdı. Zira o, heybəsində “əcaib alətlər” adlandırdığı xüsusi əşyalar gəzdirirdi. Deyirdi ki, alətlər təbiətin meymunu olan sənətdən yaranmışdır; onlar təbiətin müxtəlif təsirlərinin yeni formalarını yaradır. Beləcə, mənə saatın, üstürlabın və ahənrübanın yaratdığı möcüzələrdən danışdı. Əvvəlcə bunun tilsim olmasından qorxurdum; bəzi aydın gecələrdə o, əlindəki müəmmalı üçbucaqla ulduzları izləyərkən özümü yatmış kimi aparırdım. Daha öncə İtaliyada və öz vətənimdə tanıdığım 34 Uşaqlara, yeniyetmələrə və qadınlara müraciət (yunanca) 35 Kript - kilsə xəzinəsini yerləşdirmək üçün yeraltı sərdabə 36 Pozğun (yunanca) Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|