46
seminarlarda dünyanın müxtəlif ölkələrindən bu sahə üzrə
t
ədqiqatlar aparan alimlərdən Xurşid Əhməd (University of
Surrey, UK), Teresa Kabre (University Pompeu Fabra,
Barcelone, Spain), Kyo Kaqeura (NACSIS, Tokyo, Japan),
İngrid Meyer (University of Ottawa, Ottawa, Canada),
Padmini Srinivasan (The University of Iowa, USA) və
digərləri iştirak etmişlər.
Terminoloji informatika sah
əsində
aparılan
t
ədqiqatların nəticələri bu istiqamətdə nəşr olunan
kitablarda öz
əksini tapmışdır.
Mü
əllifləri Didye Buriqu, Kristyan Jakmo və Mari-
Klod Lom olan “Terminoloji informatika sah
əsində son
yenilikl
ər” (Recent advances in computational
terminology)
adlı kitaba terminologiyanın avtomatik
t
əhlili, saxlanılması və istifadəsi üzrə araşdırmalar aparan
t
ədqiqatçıların, eləcə də tətbiqi terminologiya, terminoloji
informatika, informasiya axtarışı və süni intellekt sahəsinin
müt
əxəssislərinin 17 məqaləsi daxil edilib. Kitabda
terminoloji informatika üzr
ə birinci beynəlxalq seminarın
(seminarda müxt
əlif elmi cəmiyyətlərdən olan tədqiqatçılar
bir araya g
əlmiş və tədqiqat sahəsi “terminoloji
informatika” adlandırılmışdır) materialları öz əksini tapıb
47
[20].
Kitaba daxil edil
ən məqalələrdə terminoloji
informatikanın terminologiya, linqvistika və kompüter
elml
əri ilə kəsişməsində innovativ və mühüm nailiyyətlər
əks olunmuş, eləcə də terminoloji informatikanın tətbiq
oluna bil
əcəyi sahələrin geniş spektri göstərilmişdir.
Kitabda ikidilli lüğətlərin hazırlanması, terminoqrafiya və
avtomatik referatlaşma da təsvir olunmuşdur.
Terminologiyanın texniki və ictimai-siyasi aspektləri
haqqında ətraflı məlumatın toplandığı “Terminologiya:
n
əzəriyyə, metod və tətbiqlər” (Terminology: theory,
methods, and applications, 1999 )
kitabı terminoloqlar və
müvafiq sah
ə mütəxəssisləri üçün nəzərdə tutulub [21].
K
itabın müəllifi Pampey Fabra Universitetinin (linqvistika
v
ə terminologiyanı tədris edir) professoru Mari Teresa
Kabredir.
Terminologiya
yaradıcılığının
sistemliyi v
ə
dinamikası üçün qaydaların aşkar edilməsi terminologiya
n
əzəriyyəsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Tokio Milli
İnformatika İnstitutunun professoru Kyo Kaqeuranın
mü
əllifi olduğu “Terminologiyanın dinamikası” (The
Dynamics of Terminology, 200
2) kitabında yapon
48
terminologiyasının müəyyən korpusunda yuxarıda deyilən
iki faktorun qarşılıqlı fəaliyyəti təqdim olunur [22].
Burada terminl
ər və onlar arasındakı münasibətlərə,
t
ərkib elementləri ilə terminologiyanın qurulmasında
istifad
ə olunan konseptual kombinasiyaların tiplərinin
qarşılıqlı əlaqələrinə detallarla baxılır. Müəllif
terminologiya artımının inkişaf qanunauyğunluqlarının
k
əmiyyət analizini təqdim edir.
Bu sah
ədə “Leksikoqrafiya üzrə praktiki təlimat” (A
Practical Guide to Lexicography) adl
ı daha bir kitab
Leyden Universitetinin (Hollandiya) f
əxri professoru Piet
van Sterkenburqun redakt
əsi ilə 2003-cü ildə nəşr
olunmuşdur. Kitabda leksika və onun müxtəlif tip
lüğətlərdə təsvirində təlimatların vəziyyəti əks olunur.
Leksikoqrafiyaya bu
cür yanaşma ekspertlər qrupunu
birl
əşdirir və ümumi və konkret məqsədlər üçün lüğətlərin
toplanması və işlənməsində qərar qəbuletmə prosesinə
aparır [23]. Təbii ki, elektron lüğətlər, verilənlər bazaları
il
ə idarəetmə kitabın əsas mövzusudur. Leksikoqrafiya
üzr
ə praktiki təlimat müasir leksikanın nailiyyətləri,
imkanları və problemləri haqqında bilgilər almağa kömək
edir.
49
Mayduquri Universitetinin (Nigeriya) professoru
Bassey Edem Antianın redaktəsi ilə nəşr olunan
“Terminologiyada qeyri-mü
əyyənlik və təbii dilin
işlənməsi” (Indeterminacy in Terminology and LSP,
2007) kitabında nəzəri, antropoloji və koqnitiv
linqvistikaya
əsaslanan tematik tədqiqatlar və
metodologiya, h
əmçinin terminoloji tədqiqat nəzəriyyəsi
v
ə tarixi, ontologiyanın qurulması, proqram təminatının
lokallaşdırılması və s. təqdim olunur [24].
Koreyanın Seul şəhərində kompüter linqvistikası üzrə
keçiril
ən “CICLing’2004” V beynəlxalq konfransın
materialları kitab şəklində “Linqvistik informatika və
m
ətnin intellektual işlənməsi” (Computational Linguistics
and Intelligent Text Processing
) adı altında nəşr olunub
[25].
“Ontoloji müh
əndislik” (Ontological Engineering,
2004)
kitabında semantik veb, elektron kommersiya və
bilikl
ərlə idarəetmə məsələləri təqdim olunur. Məlumdur
ki, ontolologiya ümumi leksikanı təmin edir, terminin
m
ənası və terminlərarası münasibətləri təyin edir. Son
onilllikd
ə ontologiyaya çox diqqət yetirilir. Hazırda
ontologiya bilik müh
əndisliyi, süni intellekt və kompüter
Dostları ilə paylaş: |