Az ərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutu



Yüklə 369,39 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/14
tarix13.11.2017
ölçüsü369,39 Kb.
#10071
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14

58 

 

T



ədqiqatçıların  fikrincə, təklif edilən  yanaşmanın 

inkişaf etdirilməsi vacibdir, çünki terminoloji iş üçün vacib 

sayılan  ekspertlər və  digər terminoloqlar tərəfindən 

yoxlanılma burada çətindir. Belə ki, yaradılan TBB əsasən, 

hiperm

ətn formasındadır və daha çox “hamar” mətnlərə - 



ümumi q

əbul  olunmuş  terminoloji  yazılara  tətbiq oluna 

bilir. Bu s

əbəbdən təklif edilən metodlara yenidən 

baxılması və təkmilləşdirilməsi tələb olunur.  

Bu t


ədqiqat biliyin əldə  edilməsi prosesinin 

asanlaşdırılması 

üçün 

TBB 


konsepsiyasının 

reallaşdırılması və inkişafına yönəlmişdir.  Müəlliflər ümid 

edirl

ər ki, TBB və  LBB tədqiqatçıları  biliyin  əldə 



edilm

əsinin  avtomatlaşdırılması  üsullarının  daha  da 

yaxşılaşdırılması  üzrə  imkanların  araşdırılmasında 

əməkdaşlıq edəcəklər. 

Terminoloji informatika sah

əsində  aparılan  elmi-

n

əzəri  araşdırmaların  təhlili terminoloji  biliklər  bazasının 



üstünlükl

ərini və perspektivlərini ortaya çıxarır. 

Terminoloji veril

ənlər  bazasının  ciddi  elmi 

t

ədqiqatların  aparılması  vasitəsinə  çevrilməsi onun böyük 



praktiki 

əhəmiyyətini göstərir və  bu istiqamətdə 

t

ədqiqatların perspektivliyinə zəmin yaradır.  




59 

 

Bu s



əbəbdən dünyada terminologiya fəaliyyətinə istər 

n

əzəri, istərsə  də  praktiki cəhətdən böyük diqqət  ayrılır. 



Bel

ə ki, elmi, texniki və iqtisadi fəaliyyətin müvəffəqiyyəti 

d

əqiq  işlənmiş  terminologiyadan  əhəmiyyətli dərəcədə 



asılıdır. 


60 

 

6. 



AZƏRBAYCANDA 

TERMİNOLOGİYA 

FƏALİYYƏTİNƏ  YENİ  YANAŞMANI  ZƏRURİ 

EDƏN AMİLLƏR 

Yuxarıda  deyilənlər Azərbaycanda da terminologiya 

f

əaliyyətinə 



informasiya 

v

ə 



kommunikasiya 

texnologiyaları mövqeyindən yanaşma tələb edir. 

Dünyada ged

ən qloballaşma prosesi dünyada mövcud 

olan dill

ərə, dilin bir qolu olan terminologiyaya da təsirsiz 

qalmır.  Beynəlxalq aləmdə  dilin və  dilçiliyin  qorunması 

istiqam


ətində mühüm sənədlər qəbul edilir [32].  

Az

ərbaycan  dilinin  qorunması,  inkişaf  etdirilməsi 



üçün dövl

ət tərəfindən fərman və sərəncamlar verilir. Belə 

ki,  h

ələ  ümummilli lider Heydər  Əliyev  tərəfindən bu 



istiqam

ətdə  mühüm  əhəmiyyətə  malik sənədlər  -  “Dövlət 

dilinin t

ətbiqi  işinin  təkmilləşdirilməsi  haqqında”  Fərman 

[33], “Az

ərbaycan Respublikası Dövlət Dil Komissiyasının 

t

əşkilinin  təsdiq edilməsi  haqqında”  Sərəncam [34], 



“Az

ərbaycan  əlifbası  və  Azərbaycan dili gününün təsis 

edilm

əsi haqqında” Fərman [35] imzalanmışdır. 



Az

ərbaycan dilinin qorunması istiqamətində aparılan 

işlərin  davamı  olaraq  Azərbaycan  Respublikasının 

Prezidenti  c

ənab  İlham  Əliyev  tərəfindən “Azərbaycan 



61 

 

dilind



ə  latın  qrafikası  ilə  kütləvi nəşrlərin həyata 

keçirilm


əsi haqqında” Sərəncam imzalanmış [36], “Dövlət 

dili haqqında” Qanun [37], “Azərbaycan dilinin işlənməsi 

v

ə qorunması haqqında” Qanun [38] qəbul edilmişdir.  



M

əlum  olduğu  kimi,  “Elektron  Azərbaycan” Dövlət 

Proqramının  əsas məqsədlərindən biri bizim dövlətin və 

xalqın  həyat və  fəaliyyətinin  bütün  sferalarının 

informasiyalaşmasıdır. Başqa sözlə, milli kontentlər virtual 

m

əkanda formalaşdırılmalıdır [39].  



Dilin t

ətbiqi və  inkişafına  belə  yüksək dövlət 

d

əstəyinin mövcudluğu, dilimizin istifadə olunma arealının 



kifay

ət qədər geniş olması onun qorunması və inkişafının 

qarantıdır. Eyni zamanda virtual məkanda Azərbaycan dili 

daha da geniş yayılmaq imkanları qazanır. 

Dilimizin  qorunması,  saflığının  təmin  olunması  və 

inkişaf  etdirilməsi istiqamətində  qarşıda  duran  vəzifələrin 

h

əyata keçirilməsində  terminologiya fəaliyyəti mühüm 



missiya daşıyır. Terminologiya yaradıcılığı və menecmenti 

işinin  düzgün  qurulması  terminologiya  fəaliyyətinin 

əsasını  təşkil  edir  [40].  AR Prezidentinin “Azərbaycan 

dilinin  qlobollaşma  şəraitində  zamanın  tələblərinə  uyğun 

istifad

əsinə  və  ölkədə  dilçiliyin  inkişafına  dair  Dövlət 




62 

 

Proqramı  haqqında”  imzaladığı  Sərəncam  bu istiqamətdə 



mühüm  addımdır  [41].  Sərəncamda  Azərbaycan dilində 

dig


ər məsələlərlə  yanaşı  İnternet  resurslarının  qıtlığı, 

elektron v

ə  interaktiv dərsliklərin  yoxluğu,  Azərbaycan 

dilini öyr

ənən əcnəbidilli insanlar üçün tədris vəsaitlərinin 

bir çox hallarda müasir t

ələblərə  cavab verməməsinin 

narahatlıq doğurduğu önə çəkilmiş və Azərbaycan dilində 

termin  yaradıcılığı  sahəsində  işlərin tənzimlənməsi və 

koordinasiya edilm

əsi üçün Azərbaycan  Respublikasının 

Nazirl


ər  Kabineti  yanında  Terminologiya  Komissiyasının 

yaradılması qərara alınmışdır. 

Son zamanlar ölk

əmizdə xarici ölkələrə məxsus KİV-

in  geniş  yayılması,  ən  başlıcası,  İnternetin  cəmiyyətin 

müxt


əlif  sferalarına  sürətlə  nüfuz etməsi,  insanların 

müxt


əlif bilik sahələrinə aid məlumatlardan istifadə etməsi 

n

əticəsində  azərbaycandilli terminoloji mühiti nəzarətdə 



saxlamaq çox  ç

ətin məsələyə  çevirib. Belə  bir  şəraitdə 

dilin  terminoloji  bazasını  yad  sözlərdən  qorumaq,  inkişaf 

etdirm


ək, bütün dünya azərbaycanlılarının müraciət etmək 

imkanı olan bir on-layn resurs yaratmaq, yeni terminlərin 

yaradılması  prosesinə  virtual məkanın  imkanlarından 

istifad


ə  etməklə  interaktiv forumlar vasitəsilə  geniş 


63 

 

ictimaiyy



əti cəlb etmək və s. mühüm vəzifələrdir. 

Bel


əliklə, Azərbaycanda terminologiya sahəsində 

mövcud v


əziyyət,  bu sahədə  obyektiv və  subyektiv 

amill


ərə  əsaslanan problemlər,  dilin  qorunması  və 

inkişafına  dövlət  qayğısı,  informasiya-kommunikasiya 

texnologiyalarının  imkanlarının  genişlənməsi və  bütün 

sah


ələrə  nüfuz etməsi, digər tərəfdən dünyada bu sahəyə 

böyük diqq

ətin  ayrılması,  terminologiya  fəaliyyəti ilə 

m

əşğul  olan  bir  sıra  beynəlxalq mərkəzlərin  yaradılması, 



bu sah

ədə  beynəlxalq  standartların  işlənməsi, terminoloji 

bankların,  verilənlər  bazalarının  yaradılması  və  s. 

terminoloji f

əaliyyətin  inkişaf  perspektivlərini ortaya 

çıxarır,  Azərbaycanda terminologiya fəaliyyətinin yeni 

informasiya modelinin – 

terminoloji informasiya 

sisteminin işlənməsini zəruri edir. 



64 

 

ƏDƏBİYYAT 

1.

 

A. Danzin. Strategic Planning Study Group: 



Towards a European Language Infrastructure, Why 

terminology?, 1992, 

http://www.computing.surrey.ac.uk/ai/pointer/report/sectio

n1.html 


2.

 

Хохлова  Е.Л.,  Содержание  терминологического 



поля в многоязычной терминографии. Применительно 

к  исторической  терминологии  в  английском, 

французском,  немецком  и  русском  языках,  2005, 236 

стр., http://www.dissercat.com 

3.

 

Лейчик В.М. Терминоведение: предмет, методы, 



структура, изд. 3, М.: ЛКИ, 2007, 256 стр. 

4.

 



Меркель  Светлана  Эдуардовна.  Семантико-

дистрибутивная  верификация  терминологического 

знака, Волгоград, 2001, http://31f.ru/dissertation 

5.

 



Терминове́дение, http://ru.wikipedia.org 

6.

 



С.Ю.Соловьев. 

Вопросы 


систематизации 

терминологии, 

МГУ 

им. 


М.В.Ломоносова, 

http://www.park.glossary.ru/ 

7.

 

Теория  термина:  комплексно-вариологический 




65 

 

подход,  www.bankrabot.com 



8.

 

www.infoterm.info 



9.

 

30 Years of  Infoterm, 2004, 20 pp., 



http://www.infoterm.info/pdf/about_us/30_years_infoterm.

pdf 


10.

 

www.termnet.org 



11.

 

В.  М.  Лейчик,  Конференции  терминологов, 



http://skachate.ru/literatura/4009/index.html?page=9 

12.


 

Крестова  С.А.,  Лексикографическое  описание 

терминологической  системы  "лексикография",  2004, 

300 


стр., http://www.dissercat.com 

13.


 

Терминология, www.krugosvet.ru 

14.

 

www.iso.org 



15.

 

First Workshop on Computational Terminology, 



COMPUTERM '98,  University of Montreal, Montreal 

(Québec, Canada), 1998. 

16.

 

 COMPUTERM '02 COLING-02 on 



COMPUTERM 2002: second international workshop on 

computational terminology, Association for Computational 

Linguistics, Stroudsburg, PA, USA, 2002. 

17.


 

Computerm 2004 -  3rd International Workshop 




66 

 

OnComputational Terminology, University of Salford, 



UK, 2004. 

18.


 

 18th International Conference on Computational 

Linguistics (Coling'00), Association for Computational 

Linguistics Stroudsburg, PA, USA, 2000. 

19.

 

 13th International Conference on Intelligent 



Text Processing and Computational Linguistics, March 

11–17, 2012, Indian Institute of Technology Delhi, New 

Delhi, India,http://www.cicling.org/2012 

20.


 

Edited by Didier 

Bourigault,Christian 

Jacquemin,Marie-Claude L'Homme. Recent advances in 

computational terminology. John Benjamins Publishing Co 

| ISBN: 1588110168 | July 2001 | PDF (OCR) | 379 pages. 

21.

 

Maria Teresa Cabré. Terminology: theory, methods, 



and applications.Terminology and Lexicography Research 

and Practice, 1, John Benjamins Publishing,1999, 248 pp. 

22.

 

Kyo Kageura. The Dynamics of Terminology. 



Terminology and Lexicography Research and 

Practice, 5,  John Benjamins Publishing,2002, 322 pp. 

23.

 

Edited by Piet Van Sterkenburg.  A Practical Guide 



to Lexicography, Terminology and Lexicography Research 


67 

 

and Practice, John Benjamins Publishing, 2003, 460 pp. 



24.

 

Edited by Bassey Antia, Indeterminacy in 



Terminology and LSP.  Terminology and Lexicography 

Research and Practice, 8,  John Benjamins Publishing, 

2007, 236 pp. 

25.


 

Alexander 

Gelbukh 

(Ed.). Computational 

Linguistics and Intelligent Text Processing. 5th 

International Conference, CICLing 2004, Seoul, Korea, 

Proceedings, Series: Lecture Notes in Computer Science, 

Vol. 2945, 2004, XVIII, 651 p. 

26.

 

Asunción Gómez-Pérez, Mariano Fernández-López, 



Oscar Corcho.Ontological Engineering: With Examples 

from the Areas of Knowledge Management, E-Commerce 

and the Semantic Web. Springer, 22.07.2004 , 403pp. 

27.


 

Srinivas Bangalore, Short biography, 

http://www.research.att.com/people/Bangalore_Srinivas/in

dex.html 

28.

 

Marie-Francine Moens, Short biography, 



http://people.cs.kuleuven.be/~sien.moens. 

29.


 

Professor Khurshid Ahmad, 

http://www.tcd.ie/Neuroscience/partners/PI%20Profiles/K



68 

 

hurshid_Ahmad2.php. 



30.

 

Ingrid Meyer, Douglas Skuce, Lynne Bowker, 



Karen Eck.Towards a New Generation of Terminological 

Resources: An Experiment in Building a Terminological 

Knowledge Base, C92-3146.pdf. 

31.


 

Boguraev, B., B. Levin. Models for Lexical 

Knowledge Bases, in J. Pustejovsky, ed., Semantics and 

the Lexicon, Kluwer, Dordrecht, Also appears in 

Electronic Text Research, Proceedings of the Sixth Annual 

Conference of the Centre for the New OED, University of 

Waterloo, Waterloo, Ontario, 1990, 65-78 p. 

32.


 

Əliquliyev  R.M.,  Qurbanova  Ə.M.,  Virtual 

m

əkanda Azərbaycan dilinin problemləri və  həlli  yolları, 



Terminologiya m

əsələləri, Bakı, 2009, səh. 11-18. 

33.

 

 "Dövl



ət dilinin tətbiqi  işinin  təkmilləşdirilməsi 

haqqında"  Fərman, Heydər  ƏLİYEV,  Azərbaycan 

Respublikasının Prezidenti, Bakı şəhəri, 18 iyun 2001-ci il. 

34.


 

 “Az


ərbaycan 

Respublikası 

Dövlət Dil 

Komissiyasının  təşkilinin  təsdiq edilməsi  haqqında” 

S

ərəncam, Heydər ƏLİYEV, Azərbaycan Respublikasının 



Prezidenti, Bakı şəhəri, 4 iyul 2001-ci il. 


69 

 

35.



 

 “Az


ərbaycan  əlifbası  və  Azərbaycan dili gününün 

t

əsis edilməsi  haqqında” Fərman, Heydər  ƏLİYEV, 



Az

ərbaycan  Respublikasının  Prezidenti,  Bakı  şəhəri, 9 

avqust 2001-ci il. 

36.


 

 “Az


ərbaycan dilində  latın  qrafikası  ilə  kütləvi 

n

əşrlərin həyata keçirilməsi  haqqında”  Sərəncam, 



Az

ərbaycan  Respublikası  Prezidenti  İlham  Əliyev,  Bakı 

şəhəri, 12 yanvar 2004-cü il. 

37.


 

 “Dövl


ət  dili  haqqında”  Qanun,    Heydər  ƏLİYEV, 

Az

ərbaycan  Respublikasının  Prezidenti,  Bakı  şəhəri,  



30 sentyabr 2002-ci il. 

38.


 

 “Az


ərbaycan  dilinin  işlənməsi və  qorunması 

haqqında” Qanun, Bakı şəhəri, may 2003-cü il. 

39.

 

Az



ərbaycan  Respublikasında  rabitə  və  informasiya 

texnologiyalarının  inkişafı  üzrə  2005-2008-ci illər üçün 

Dövl

ət  Proqramı  (Elektron  Azərbaycan), 21 oktyabr  



2005-ci il. 

40.


 

Əliquliyev  R.M.,  Qurbanova  Ə.M.,  Terminoloji 

informasiya sistemi v

ə 

inkişaf 



perspektivləri, 

Terminologiya m

əsələləri, Bakı, 2010, səh. 27-33. 

41.


 

 “Az


ərbaycan  dilinin  qlobollaşma  şəraitində 


70 

 

zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin 



inkişafına  dair  Dövlət  Proqramı  haqqında”  Sərəncam, 

Az

ərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, Bakı 



şəhəri, 23 may 2012-ci il. 

 

 




71 

 

Əliquliyev 



Rasim 

M

əhəmməd oğlu 

 

AMEA-



nın akademik-katibi, AMEA 

İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun 

direktoru, AMEA-

nın həqiqi üzvü, texnika 

elml

əri doktoru, professor 



 

rasim@science.az 

director@iit.ab.az 

 

 



Qurbanova  

Əfruz 

Muxtar qızı 

  

AMEA İnformasiya Texnologiyaları 



İnstitutunun sektor müdiri 

 

afruz@iit.ab.az 



afruz1@yandex.ru 

 

 



 

 

 



 

 



72 

 

Texniki redaktorlar: 

           Anar S

əmidov  


Zülfiyy

ə Hənifəyeva 



Korrektor:               

 

İlkanə Əhmədzadə 



Kompüter t

ərtibatı:  

 

Mehriban Bağırova 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Çapa imzalanmışdır 05.11.2014. Çap vərəqi 60x84, 1/16 

Sifariş №60, sayı 200 nüsxə 

 

 



 

Document Outline

  • Texniki redaktorlar:            Anar Səmidov
  • Zülfiyyə Hənifəyeva
  • Kompüter tərtibatı:   Mehriban Bağırova

Yüklə 369,39 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə