Az ərbaycan Respublikası m ə d ə niyy
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Az ərbaycan Respublikası M ə d ə niyy ə t v ə Turizm Nazirliyi Göyçay rayon M.Ə.Sabir adına Mə rk əzi Kitabxanası
Metodiki v ə sait Göyçay – 2016 T ə rtib ed ə nl ə r: Metodika v ə biblioqrafiya şöbə sinin Biblioqrafı Rə na K ə rimova.
Müdrik adamlar 1 oktyabr Beynəlxalq Ahıllar günüdür. BMT- nin Baş Məclisi 1992 -ci ildə ahılların müdafiəsi ilə bağlı qətnamə qəbul edib və həmin qətnamənin prinsiplərinə uyğun olaraq hər il oktyabrın 1 - i bütün dünyada Beynəlxalq
Ahıllar günü kimi qeyd olunur. Bu tarixin beynəlxalq səviyyədə qeyd olunması isə ahıllara diqqət və qayğının artırılması məqsədi daşıyır. Azərbaycanda ahıl insanlara dövlət qayğısı da ildən - ilə artır. Beynəlxalq Ahıllar günü ölkəmizdə 1993 - cü ildən qeyd olunur. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev ahıl insanlara, onların problemlərinə hər zaman böyük diqqət və qayğı ilə yanaşıb, 22 iyun 2001- ci il tarixdə “Ahıllara sosial xidmət haqqında” Qanun qəbul olunub. Həmin Qanuna əsasən, ölkədə 70 yaşına çatan Azərbaycan vətəndaşları, habelə ölkəmizdə daimi yaşayan əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxslər ahıl hesab olunur.
Azərbaycanda yaşlı insanların problemlərinə həssas münasibət bu gün də mövcuddur. Pensiya yaşlı insanların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi “Bizim siyasətimizin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı dayanır” deyən Prezident İlham Əliyevin diqqət mərkəzindədir. “Ahıl vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi üzrə Dövlət Proqramı”na əsasən, onların sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində davamlı islahatlar həyata keçirilir. Həmin islahatlar ölkəmizdə sosial müdafiə sisteminin beynəlxalq standartlar səviyyəsində yenidən qurulmasına imkan verir.
...Prezident İlham Əliyevin 2008 - ci il 30 dekabr tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunan ”2009 -2015-
ci illərdə sığorta -pensiya sisteminin inkişafına dair Dövlət Proqramı”nın uğurla icrası ilə sığorta -pensiya sisteminin davamlı inkişafına nail olunub. Ölkəmizdə tətbiq olunan
yeni sığorta -pensiya sistemi ndə pensiyaların artırılması, bazar iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun şəkildə dəyişdirilməsi mövcud maliyyə imkanlarının bütün pensiyaçılar arasında ədalətli bölgüsünə imkan verib. Bu mexanizm çərçivəsində ölkəmizdə ilk dəfə olaraq istehlak qiymətləri indeksinin illik səviyyəsinə uyğun indeksləşdirmə aparılıb.
Ötən illərdə Dövlətimizin başçısı yaşa görə əmək pensiyasının baza hissəsinin artırılması ilə bağlı 7, sığorta hissəsinin artırılması ilə bağlı 5 Sərəncam verib. Nəticədə, yeni sistem fəaliyyətə başlayandan indiyədək əmək pensiyalarının minimum məbləği 3,4 dəfə, orta aylıq məbləği isə 4 dəfə artıb.
Deyə bilərəm ki, bəlkə də dünya miqyasında bu illər ərzində buna bənzər hadisə olmamışdır. Çünki bəzi ölkələrdə - harada ki, maliyyə və iqtisadi böhran özünü büruzə verir, nəinki pensiyalar artırılır, əksinə azaldılır, maaşlar, sosial proqramlar kəsilir, büdcədən maliyyələşən təşkilatlarda işləyən insanların maaşları və sosial təminatı aşağı düşür. Azərbaycanda isə 900 minə qədər pensiyaçının pensiyası 40 faiz artmışdır. Bu, bir daha onu göstərir ki, Azərbaycan iqtidarının siyasəti sosial
yönümlüdür. Bizim siyasətimizin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı dayanır. Bütün iqtisadi uğurlar bizə imkan verir ki, sosial sahədə daha da ciddi addımlar ataq. Mən əminəm ki, pensiyaçıların sosial təminatının yaxşılaşdırılması nəticəsində bir milyona qədər
Azərbaycan vətəndaşı maddi vəziyyətini böyük dərəcədə yaxşılaşdıracaqdır.
Bu il pensiya xərcləri 2011 - ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 33,6% artıb. Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamına əsasən, 2012 -ci
il yanvarın 1 - dən bütün növ əmək pensiyalarının sığorta hissəsinə 7,9 faizlik artım tətbiq olunub. Bu artım daha böyük kontingenti əhatə edib. Belə ki, ötən il həyata keçirlən islahat nəticəsində 2011 -ci il iyulun 1- nə
qədər indeksləşmədən kənarda qalan 85 manat pensiya almış 482 min nəfərin pensiyası
orta hesabla 44 manat və ya 52% artıb... ....Ölkəmizdə əlil, tənha və ahıllara xidmət göstərən müəssisələrin sakinləri də tam dövlət qayğısı ilə əhatə olunublar. Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın bu ahıllara qayğısı da böyük rəğbətlə qarşılanır. Azərbaycanın Birinci xanımının təşəbbüsü ilə Fondda ahıllarla, müharibə veteranları ilə görüşlər keçirilir, onların sağlamlığı diqqətdə saxlanılır. Ahıllar günündə də bu insanlar üçün müxtəlif tədbirlər təşkil olunur: qocalar səhiyyə oca qlarında müayinə edilir, onlar üçün konsertlər, bayram şənlikləri keçirilir. Bütün tədbirlər isə Azərbaycan dövlətinin artan qüdrətinin və onun hər bir vətəndaşına olan qayğısının göstəricisidir .
Ahıllara sosial xidmət haqqınd a
AZƏRBAYCAN RESPUBLİK ASI QANUNU
sosial xidmət sahəsində yaranan münasibətləri tənzimləyir, onlar üçün sosial, iqtisadi və hüquqi təminatlar müəyyən edir. I f ə s i l ÜMUMİ MÜDDƏALAR M a d d ə 1 . Əsas anlayışlar 1.0. Bu Qanunda istifadə edilən əsas anlayışlar aşağıdakı mənaları ifadə edir:
1.0.1. ahıl – yaşı 70
- ə çatmış Azərbaycan Respublikası vətəndaşı, habelə Azərbaycan Respublikasında daimi yaşayan əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs;
1.0.2. ahıllara sosial xidmət – ahılların sosial xidmətə olan tələbatının ödənilməsinə yönəldilən, onlara mülkiyyət növündən və təşkilati - hüququ formasından asılı olmayaraq sosial xidmət müəssisələrində və evdə qulluq, iaşənin
təşkili, tibbi, sosial, psixoloji, hüquqi və digər yardımların məcmusundan ibarət olan fəaliyyət.
M a d d ə 2 . Ahıllara sosial xidmət haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi Ahıllara sosial xidmət haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliy i Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, bu Qanundan, digər
normativ hüquqi
aktlardan və
Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibarətdir.
M a d d ə 3 . Ahıllara sosial xidmət göstərilməsinin əsas prinsipləri Ahıllara sosial xidmət (bundan sonra sosial xidmət) göstərilməsi dövlət təminatı, qanunçuluq, humanistlik, insan və vətəndaş hüquqlarına və azadlıqlarına əməl edilməsi prinsipləri əsasında həyata keçirilir.
I I f ə s i l SOSİAL XİDMƏT SAHƏSİNDƏ AHILLARIN HÜQUQL ARI M a d d ə 4 . Sosial xidmətdən istifadə hüququ 4.1. Ahıllar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı, dövlət, bələdiyyə və özəl sosial xidmət müəssisələri, habelə sosial xidmət sahəsində peşəkar fəaliyyətlə məşğul olan şəxslər tərəfindən həyata keçirilən sosial xidmətlərdən istifadə edə bilərlər.
4.2. Sosial xidmət müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və ya dövlət sosial xidmət müəssisəsi tərəfindən ahılların razılığı və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə həyata keçirilir.
4.3. Bələdiyyə və ya özəl sosial xidmət müəssisələri, habelə sosial xidmət sahəsində peşəkar fəaliyyətlə məşğul olan şəxslər tərəfindən sosial xidmət onlarla ahıllar arasından bağlanmış müqavilə əsasında göstərilir.
M a d d ə 5 . Sosial xidmət sahəsində ahılların hüquqları 5.1. Sosial xidmət sahəsində ahıllar aşağıdakı hüquqlara malikdirlər:
5.1.1. müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada sosial xidmət müəssisəsini və sosial xidmət növünü seçmək;
5.1.2. sosial xidmət müəssisələrində sanitariya - gigiyena tələblərinə cavab verən şəraitlə təmin olunmaq;
5.1.3. sosial xidmət müəssisələrinin işçiləri tərəfindən şərəf və ləyaqətlərinə hörmət olunmasını və humanist münasibət bəslənilməsini tələb etmək;
5.1.4 daxili qaydalar pozulmamaq şərtilə dini ayinlərin icra edilməsi üçün ayrıca yerlə təmin olunmaq; 5.1.5. sosial xidmət göstərilməsi qaydaları, habelə öz hüquq və vəzifələri barədə məlumat almaq;
5.1.6. kütləvi informasiya vasitələri ilə təmin olunmaq; 5.1.7. sosial xidmət göstərilməsinə razılıq vermək və ya sosial xidmətdən imtina etmək;
5.1.8. sosial xidmət göstərilən zaman şəxsi xarakterli məlumatların məxfi saxlanılmasını tələb etmək.
5.2. Azərbaycan Respublikasında daimi yaşayan əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan ahıllar sosial xidmət sahəsində, bu Qanunda nəzərdə tutulmuş hallar istisna o lmaqla, Azərbaycan Respublikasının ahıl vətəndaşları ilə bərabər hüquqlara malikdirlər.
M a d d ə 6 . Ahılların zəruri hallarda sosial xidmət müəssisəsinə yerləşdirilməsi 6.1. Tibbi- sosial ekspert komissiyasının qərarına əsasən özünün əsas həyati tələbatını müstəqil təmin edə bilməyən hesab edilən, əmək qabiliyyətli qohumlarının və ya qanuni nümayəndələrinin həmin şəxslərə qulluq edə bilməyəcəkləri barədə yazılı ərizələri olan, habelə qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab e
dilən ahıllar zərurət olduqda sosial xidmət müəssisəsinə yerləşdirilə bilər.
6.2. Qanunvericilikdə müəyyən olunmuş zəruri hallarda ahılın sosial xidmət müəssisəsinə yerləşdirilməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müraciəti ilə məhkəmənin qətnaməsi əsasında həyata keçirilir.
M a d d ə 7 . Sosial xidmət göstərilməsindən imtina edilməsi 7.1. Sosial xidmət müəssisələrində yaşayan və bu Qanunun 6 - cı maddəsində nəzərdə tutulmuş kateqoriyalara aid olmayan ahıllar sosial xidmət müəssisələrinin xidmətindən imtina etmək hüququna malikdirlər.
7.2. Tibbi- sosial ekspert komissiyasının qərarına əsasən özünün əsas heyati tələbatını müstəqil təmin edə bilməyən hesab edilən ahılların sosial xidmət müəssisələrində yerləşdirilməsindən imtina etmələrinə onlara qulluq etməyi öhdəsinə götürən əmək qabiliyyətli qohumlarının və ya qanuni nümayəndələrinin ərizəsi əsasında yol verilir.
7.3. Evdə sosial xidmətdən imtinaya əsas sosial xidmət müəssisəsinin rəhbərliyinin və tibbi - sosial ekspert komissiyasının birgə qərarıdır. I I I f ə s i l
M a d d ə 8 . Sosial xidmətin formaları 8.0. Sosial xidmətin aşağıdakı formaları var:
8.0.1. evdə sosial xidmət; 8.0.2. yarımstasionar sosial xidmət;
8.0.3. stasionar sosial xidmət; 8.0.4. fərdi qaydada peşəkar sosial xidmət;
8.0.5. sosial- məsləhət yardımı.
M a d d ə 9 . Evdə sosial xidmət 9.1. Əmək qabiliyyətli qohumları və ya qanuni nümayəndələri ilə eyni rayonda (şəhərdə) yaşamayan və sosial xidmətə ehtiyacı olan tək ahıllara, ahıl ər
- arvadlara evdə sosial xidmət göstərilir.
9.2. Evdə sosial xidmətə aşağıdakılar aiddir: 9.2.1. dərman vasitələrini, zəruri ərzaq və əsas tələbat mallarını almağa kömək göstərilməsi;
9.2.2. istirahətin təşkil olunmasında, qida qəbul edilməsində və digər məişət xidmətlərinin göstərilməsində kömək edilməsi;
9.2.3. tibbi yardım almaqla kömək göstərilməsi və ahılın tibb müəssisəsinə müşaiyət olunması;
9.2.4. yaşayış şəraitinin sanitariya - gigiyena tələblərinə uyğunlaşdırılması;
9.2.5. hüquqi məsləhət alınmasına kömək göstərilməsi. M a d d ə 1 0 . Yarımstasionar sosial xidmət 10.1. Yarımstasionar sosial xidmət sosial - məişət, tibbi və mədəni xidmətdən, ahılların qidalanmasının və istirahətinin təşkil olunmasından, onların münasib əmək fəaliyyətinə cəlb olunmasından ibarətdir.
10.2. Yarımstasionar sosial xidmət bu Qanunun 6 - cı maddəsində nəzərdə tutulan kateqoriyalara aid olmayan ahıllara göstərilir.
10.3. Ahıllara yarımstasionar sosial xidmət haqqında qərar onun ərizəsi və sağlamlığının vəziyyəti barədə tibb müəssisəsinin arayışı əsasında s osial xidmət müəssisəsinin rəhbərliyi tərəfində qəbul edilir. M a d d ə 1 1 . Stasionar sosial xidmət 11.1. Stasionar sosial xidmət, bu məqsədlə yaradılmış müəssisədə ahılların fiziki durumuna və səhhətinə uyğun olan həyata şəraitinin yaradılmasından, tibbi və sosial reabilitasiya tədbirlərinin həyata keçirilməsindən, qulluq və istirahətin təşkilindən ibarətdir.
11.2. Stasionar sosial xidmətə ehtiyacı olan psixi pozuntusu olan ahıllar qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada xüsusi stasionar sosial xidmət müəssisəsində yerləşdirilirlər.
11.3. Stasionar sosial xidmət müəssisələrində yaşayan ahılların pensiyalarının verilməsi qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.
M a d d ə 1 2 . Stasionar sosial xidmət müəssisəsi rəhbərliyinin vəzifələri 12.0.
Stasionar sosial xidmət müəssisəsi rəhbərliyinin vəzifələri aşağıdakılardır:
12.0.1. insan və vətəndaş hüquqlarına və azadlıqlarına riayət etmək; 12.0.2. ahılların şəxsi toxunulmazlığını və təhlükəsizliyini təmin etmək;
12.0.3. sosial xidmət müəssisəsində yaşayan ahılların hüquqları haqqında onlara məlumat vermək;
12.0.4. sosial xidmət müəssisələrində yaşayan və ehtiyacı olan ahıllar barəsində qanuni nümayəndə təyin olunması üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına müraciət etmək;
12.0.5. sosial xidmət müəssisələrində yaşayan ər - arvadları ayrıca yaşayış sahəsi ilə təmin etmək;
12.0.6. ahılların şəxsi və qiymətli əşyalarının mühafizəsini təmin etmək; 12.0.7. qanunvericilikdə müəyyən olunmuş digər vəzifələri həyata keçirmək.
M a d d ə 1 3 . Sosial- məsləhət yardımı 13.1.
Sosial- məsləhət yardımının məqsədi ahılların cəmiyyətə adaptasiyasını, ailədə sağlam münasibətlərin yaradılmasını təmin etməkdən ibarətdir.
13.2. Sosial- məişət yardımına aşağıdakılar aiddir:
13.2.1. qohumlarından və ya qanuni nümayəndələrindən ayrı yaşayan və sosial - məsləhət yardımına ehtiyacı olan tək ahılların, ahıl ər - arvadların müəyyənləşdirilməsi;
13.2.2. müxtəlif xarakterli sosial - psixoloji pozuntuların profilaktikası;
13.2.3. ahılların yaşadığı ailələrlə əlaqə yaradılması; 13.2.4. ahılların problemlərinin həllində dövlət, bələdiyyə orqanlarının və ictimai birliklərin fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi;
13.2.5. sosial xidmət üzrə məsləhətlərin verilməsi. M a d d ə 1 4 . Sosial xidmət sahəsində peşəkar fəaliyyət hüququ 14.1. Ali və ya orta peşə -ixt isas təhsili və müvafiq peşə hazırlığı olan şəxslər qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada sosial xidmət sahəsində peşəkar fəaliyyətlə məşğul olmaq hüququna malikdirlər.
14.2. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı və ya sosial xidmət müəssisələri ilə bağlanmış
əmək müqaviləsinin şərtlərinə əsasən sosial - məişət xidmətləri göstərmək üçün peşə hazırlığı olmayan şəxslər də cəlb oluna bilərlər.
M a d d ə 1 5 . Sosial xidmət haqqının ödənilməsi 15.1. Dövlət sosial xidmət müəssisələrində sosial xidmət ödənişsiz, qismən ödənişli və tam şərtlərlə göstərilir.
15.2. Ödənişsiz sosial xidmət əmək qabiliyyətli qohumlarının və ya qanuni nümayəndələrinin himayəsindən məhrum olan, habelə pensiyası minimum dolanacaq xərclərindən aşağı olan Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına göstəri lir.
15.3. Ödənişsiz sosial xidmətdən əlavə ahılların xahişi ilə göstərilən sosial xidmətlərin haqqı onlar tərəfindən ödənilir.
15.4. Digər ahıllara, habelə ödənişsiz sosial xidmətdən əlavə göstərilən stasionar sosial xidmət haqqının ödənilməsi qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilir.
15.5. Sosial xidmət göstərilməsi nəticəsində əldə edilən vəsait qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada sosial xidmət sisteminin inkişafına və sosial xidmət müəssisələri işçilərinin maddi vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına sərf edilir.
15.6. Sosial xidmət müəssisələri ahıllar və ya onların qanuni nümayəndələri ilə göstərilən ödənişli sosial xidmətin növlərini, həcmini, müddətini və ödəniş qaydasının müəyyənləşdirən müqavilə bağlamalıdırlar.
M a d d ə 1 6 . Sosial xidmət sistemi 16.1. Sosial xidmət sistemi dövlət, bələdiyyə və özəl sosial xidmət müəssisələrindən ibarətdir.
16.2. Sosial xidmət müəssisələri qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada yaradılır, fəaliyyət göstərir, yenidən təşkil edilir və ləğv olunur. 16.3. Ödənişsiz şərtlərlə xidmət göstərən sosial xidmət müəssisələri üçün qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada güzəştlər müəyyən edilə bilər.
Sosial xidmət müəssisələrinin maliyyələşdirilməsi Sosial xidmət müəssisələri dövlət və yerli büdcələrin vəsaiti, hüquqi və fiziki şəxslərin ianələri, qrantlar və qanunvericilikdə qadağan edilməyən digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilir.
M a d d ə 1 8 . Sosial xidmət göstərilməsi ilə əlaqədar sosial işçilərin hüquq və vəzifələri 18.1. Sosial xid mət göstərilməsi ilə əlaqədar sosial işçilərin hüquqları aşağıdakılardır:
18.1.2. İşəgötürənlə əmək müqaviləsi (kontraktı) bağlamaq; 18.1.3. işə qəbul olunarkən büdcə vəsaitləri hesabına dövlət və ya bələdiyyə tibb müəssisələrində profilaktik baxış və müayinədən keçmək;
18.1.4. işəgötürənin vəsaiti hesabına ixtisasını artırmaq; 18.1.5. xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən xüsusi geyim və avadanlıqla təmin olunmaq və ya bunları əldə etmək və nəqliyyat xərcləri üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada pul kompensasiyası almaq. 18.2. Sosial xidmət göstərilməsi ilə əlaqədar sosial işçilərin vəzifələri aşağıdakılardır:
18.2.1. professional etika normalarını rəhbər tutmaq, ahılların ləyaqətinə və hüquqlarına hörmətlə yanaşmaq;
18.2.2. sosial xidmət göstərərkən ahıllara münasibətdə ayrı - seçkiliyə və qeyri- humanistliyə yol verməmək;
18.2.3. qulluq etdikləri ahıllara sosial xidmətin növləri barədə məlumat vermək;
18.2.4. öz vəzifələrini yerinə yetirərkən əldə etdikləri məlumatların konfidensiallığını təmin etmək.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti HEYDƏR ƏLİYEV
Ahıllar günü münasibəti ilə filial kitabxanalarına metodik tövsiyələr Göyçay rayon MKS - nin filiallarında “ Ahıllar günü “ münasibə ti il ə
yaşlı oxucu qrupları ilə
onların oxucu marağına uyğun söhbə tl ə r, m ə ruz
ə l ə r ,d əyirmi masalar keçirmək tövsiyə olunur. H ər hansı bir yaşlı fə al oxucunun keçdiyi ə m ə k yolu v ə
iş fə aliyy əti haqqında söhbət keçirilə bil ə
“ 1 oktyabr Ahı llar günüdür “,
“Keçmiş d ən bu günə”
adlı sə rgil ə r t əşkil etm
ə k olar. H ər bir filial kitabxanaçısı öz ə razisind
ə yerl
əşən ahıllarla söhbə
t gec ə l əri keçirsin.
Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|