Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
116 bəlləyində (yaddaşında) qorxunc bir xatirə yaşayırdı. Kirman 1790-cı ildə Zəndiyyənin son qalası durumundaydı. Bu ildə Ağaməhəmməd Xan Qacar Kirmanı fəth etmək üçün ordusunu səfərbər etmişdi. Şəhər əhalisi Lütf Əli Xan Zəndi savunduqları üçün Ağaməhəmməd Xan Qacar Kirmanı aldıqdan sonra şəhər sakinlərinin çoxunu öldürmüşdü. Bu üzdən də şəhər əhalisinin xatirəsində hələ də canlı olan bu hadisə onları Həsənəli Mirzənin yanında olmamağa sövq edirdi. Bu arada Abbas Mirzənin Kirman əhalisinə göndərdiyi mesajlar da şəhərin bazarlarında ağızdan-ağıza dolaşırdı ki: “Yalnız dövlətə baş qaldıranları təqib edəcəyik və əhali ilə işimiz yoxdur. Yəzddəki durumu gördük və çox rahatsız olduq. Kirmanın da Yəzd kimi aclıq səviyyəsinə düşməsini istəmirik. Azərbaycan ordusu burada qalmağa gəlməməkdədir. Kirmanda əmin-amanlığı bərqərar etdikdən həmən sonra Azərbaycana dönəcəyik. Ordunun xərcini Kirman əhalisinə yükləmək kimi niyyətimiz yoxdur.” Böyük ehtimalla Kirmanda hələ açıq şəkildə Həsənəli Mirzəyə qatılmayan saxlunun önəmli şəxsiyyətləri bazar əhli ilə gizlin münasibət qurub və Abbas Mirzənin göndərdiyi mesaja olumlu cavab vermələrini istəmişlər. Lakin Həsənəli Mirzə dirənmək fikrində idi. Xüsusən Abbas Mirzənin nifrətini içlərində daşıyan bir çox adamlar da ona savaşmağı təlqin edirdi. Bu arada Kirmana xəbər gəldi ki, Azərbaycan ordusu Kirmanın bir ağaclığındadır. Bu xəbər gəldikdən sonra üsyankar şahzadənin rəftarı dəyişilməyə başladı. Sanki bir şəbəh onun ruhunu işğal etmişdi. Bir çox təzadlı əmrlər verir və sanki əmrlərinin keçərliliyi olmadığını sezmişdi. Əcəba onun əski xatirələrimi baş qaldırmağa başlamışdı? Çocuqluqdan bəri Abbas Mirzənin bütün alanlarda ondan üstün olduğunu bilirdi. Abbas Mirzənin barış elçiləri qala divarlarının arxasında “təslim olun!” çağrışları ilə bağırırdılar. Bu arada Həsənəli Mirzənin müttəfiqləri inanılmaz bir hadisəyə şahid oldular. Dirənmək üçün fərman verməsi yerinə Həsənəli Mirzə, Abbas Mirzəni qarşılamaq və istiqbalına varmaq üçün hazırlığa başlamışdı. Azərbaycan ordusu qalanın kənarlarında yerləşmişdi. Abbas Mirzə qardaşının təslim olub və onun qarşısına gəlməyə hazır olduğunu duyduğunda əmr verdi ki, onunla bir şahzadə kimi davranılsın. Sonra da onu öz çadırına dəvət etdi. Onlar çadırda artıq yaxın əqrəba kimi söhbətləşirdilər. Abbas Mirzə iki il öncə onu vəliəhdlikdən almaq istəyən qardaşına qarşı çox ədəblə davrandı. Onu bir qrup süvari ilə Tehrana göndərdi. Fətəli Şah əmr verdi ki, onu kontrol altında bir evdə saxlasınlar. Lakin bu onun üçün böyük bir cəza sayılmırdı. Bu arada Abbas Mirzədən intiqam almaq amacı ilə Həsənəli Mirzəyə qatılan bir çox xanlar Kirman qalasını tərk edib və dirənmək üçün öz qalalarına pənah apardılar. Bahar yaxınlaşmaqda idi. Azərbaycan ordusu geri dönməyə hazırlaşırdı. Azərbaycan ordusuna mənsub olan hər kəs Şahzadənin özü kimi təkrar Azərbaycana dönmələrindən dolayı sevinirdilər. Lakin bilmirdilər ki, tale onlar üçün başqa bir macəra hazırlamaqdadır. 117 Şahzadələrin boğuşmalarının bitməsindən arxayın olan Fətəli Şah, Novruz bayramını daha rahat və təmtəraqla keçirmək istəyirdi. İsfahan bağları bahar fəslini Tehran bağlarından daha tez qarşılayır. Bu üzdən də Şah öz hərəmsərası ilə bir yerdə Novruzu İsfahanda keçirmək fikrində idi. Bu səfərdə diqqəti cəlb edən və gələnəklərə uyğun olmayan bir hadisə baş verdi. Şah, sadəcə, öz ordusuna güvənmədi, Ərak və Mazəndəran orduları da bu səfərdə Şaha eşlik etdilər. Əyləncə mahiyyətli səfərin bu qədər geniş önləmlərlə yapılması hər kəsin ağlında soru işarəti oluşdurmaqda idi. Çünkü Şah, öncəki səfərlərində bu qədər önləm almamış, sadəcə, özünün özəl qoruyucu ordusuna kifayət etmişdi. Abbas Mirzənin düşmənləri yenə də Şahı etkiləməyi başarmışdılar. Şaha dolayısı ilə anlatmışdılar ki, bütün Şahzadələr bir-birləri ilə çəkişərək çökmüşlər, baxmayaraq ki, o çəkişmələrin Şaha ziyanından daha çox faydası var idi. Meydanda qalan və güclü olan ancaq Abbas Mirzədir. Abbas Mirzə sadəcə, yenilikçi zehniyyəti ilə Padşaha qarşı təhlükə ünsürü deyildir, həm də ölkədə inzibatına və disiplininə görə birinci yerdə duran ordusu ilə də təhdid amilidir. Azərbaycan ordusunu Şaha qarşı yönləndirib və iqtidarı bütünü ilə ələ keçirə bilər, deyə ard-arda imalar və işarələrdə bulunulurdu. Bu imaları Şah önəmsəmiş və mühafizə gücünü gücləndirməyə başlamışdı. Abbas Mirzənin düşmənləri Türkmənçay müqaviləsindən sonra onun və ordusunun bir daha yüksəlməmək üzrə çökəcəyini sanmışdılar. Lakin Abbas Mirzə təkrar ayaqda idi. Azərbaycanın birinci və Qacariyyənin ikinci şəxsi kimi qədd ələm eləmişdi. Bu da din xadimləri başda olmaq üzrə bütün əski qafalı kəsimi rahatsız etməkdə idi. Abbas Mirzə Kirmandan İsfahana doğru irəlilərkən Padşah da dərin bir əndişə və şübhə içində bu şəhərə doğru irəliləməkdə idi. Nadir Şahın oğlunun başına gətirdiyi fəlakət o zaman hələ unudulmamışdı. Nadir Şah öz oğlundan şübhələnərək onun gözlərini kor etmiş və bununla da etdiyi bütün işlərini də varissiz buraxmış, xanədanın da gələcəyini uğursuzluğa və aqibətsizliyə gömmüşdü. Nadir Şahın oğlunu kor etmə macərasından o zaman təqribən yüz il keçməsinə rəğmən iqtidar münasibətlərində kurallar dəyişməmişdi. Hər kəs bu şəkildə bir hadisənin ola biləcəyini sanırdı. Özəlliklə Abbas Mirzənin yenilikçi dünya görüşünə qarşı olan din xadimləri və mənsəb sahibləri belə bir hadisənin oluşması üçün gecə-gündüz fitnələr törədir, planlar hazırlayırdılar. Fətəli Şahın ağlına şübhə dolmuşdu, bu şübhənin dəf olma yolunu axtarırdı. Uzun düşüncədən sonra Fətəli Şah Abbas Mirzədən qurtarma yolunu tapmışdı. Ona və müşavirlərinə görə Abbas Mirzənin təkrar Azərbaycana dönüşü əngəllənməli idi. Çünkü Abbas Mirzə yalnız Azərbaycanda güclüdür. Yalnız Azərbaycanda daha da güclənib və təhdid ünsürü olma təhlükəsini davam etdirə bilərdi. Şah düşündü ki, bütün əyalətlərdə artıq sabitlik bərqərardır. Sadəcə, Xorasanda iğtişaş vardır. Bu üzdən də Abbas Mirzəni bu iğtişaşı yatırtmaq üçün görəvləndirmək istədi. Bu işi ilə bir güllə ilə iki hədəf vururdu. Həm Abbas Mirzənin ordusunun zəifləməsini sağlayır, həm də Xorasandakı iğtişaşlardan qurtarmış olurdu. Hər kəs bilirdi ki, Azərbaycandan Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|