Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Editions Buchet/Chastet (Paris) 1973 QANUN - 2010
| 1 Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası Əminə PAKRƏVAN ABBAS MĠRZƏ VƏ AZƏRBAYCAN FARSCADAN ÇEVĠRƏN: GÜNTAY CAVANġĠR Emineh Pakravan Abbas Mirzə Editions Buchet/Chastet (Paris) 1973 QANUN - 2010 2 Az 2 REDAKTOR: ĠLAHƏ UCARUH Çapa hazırlayan: Rasim QARACA Əminə Pakrəvan. Abbas Mirzə və Azərbaycan. Bakı, Qanun, 2010, 336 səh. “Abbas Mirzə və Azərbaycan” adlı bu kitab görkəmli Azərbaycan sərkərdəsi, Qacarlı şahzadə Abbas Mirzənin həyatı və mübarizəsi haqqındadır. XIX əsrin əvvəllərində İran-Rus müharibələrinin nəticəsi olaraq Azərbaycanın ikiyə parçalanması, Gülüstan sülh müqaviləsinə gətirən hadisələr elmi qaynaqlara əsaslanaraq geniş şəkildə bu monoqrafıyada öz əksini tapıb. Günümüzün bir çox suallarına cavab verən bu qiymətli əsər Azərbaycan dilində ilk dəfədir nəşr olunur. Kitabın geniş oxucu kütləsinin marağına səbəb olacağı şübhəsizdir. Q 1300013005 Sifarişli AB 022051 Az2 ©QANUN, 2010 © Ə.Pakrəvan 3 ĠÇĠNDƏKĠLƏR: Ön söz (tərcüməçidən) Yazar haqqında Ağaməhəmməd Xanın iqtidara gəlişi Abbas Mirzənin çocuqluğu Fətəlinin iqtidara gəlişi. Giriş Fətəli Şah səltənətinin ilk illərində Qacar sarayının durumu Savaşlar bölümü. Giriş On il davam edən savaşların başlaması Sisyanovun öldürülməsi Fransa-Qacariyyə münasibətləri. Giriş Fransa-Qacariyyə münasibətləri Savaşların davamına giriş On il sürən savaşlar Reformist Abbas Mirzə. Giriş Reformist Abbas Mirzə Böyük sınaq. Giriş Böyük sınaq İrəvanın işğalı və Azərbaycandan ayrılması Rus ordusunun Təbrizi işğal etməsi Türkmənçay müqaviləsi Savaşlar və siyasi oyunlar. Giriş Savaşlar və siyasi oyunlar Qriboyedovun öldürülməsi Xorasan olaylarına giriş Xorasan olayları Naib-üs Səltənə Abbas Qacar Vəliəhd-Şahrud Qaynaqlar 4 ÖN SÖZ Əziz oxucu! Güney Azərbaycanda fars şovinistlərinin türkləri soysuzlaşdırma planları haqda bilginiz vardır. Azərbaycan tarixini və görkəmli şəxsiyyətlərini İran mərkəzli bir yanaşma ilə fars kimliyinə, fars tarixinə aid etməyə çalışırlar. Bütün dövlət imkanları da fars zehniyyəti mərkəzli sistemin əlində olduğu üçün bu işdə başarılı olmuşlar. Azərbaycanda oyanışın və milli kimliyin yüksəldiyi bir vaxtda tarixi gerçəklərin olduğu kimi dərk edilməsinə ciddi ehtiyac vardır. Tərcümə etdiyim “Abbas Mirzə və Azərbaycan” adlı kitabın bu ehtiyacı bərtərəf etməkdə çox təsirli olacağına inanıram. Yaxın tariximizin bilinməsi baxımından kitabda gerçəkdən geniş bilgilər var. İlk dəfə olaraq XIX əsrdə Azərbaycan Ordusunun qurulması və ilk dəfə olaraq da Qacar Şahzadəsi Abbas Mirzənin başçılığı ilə Azərbaycanın bütövlüyü uğrunda silahlı savaşın təfərrüatı haqqında geniş bilgi əldə edəcəksiniz. Şahzadə, Şərqdə ilk siyasi şəxsiyyət olaraq sekular bir dövlət qurmaq istəmiş, bu səbəbdən də fars millətçiliyi mərkəzli şiə mollalarının etirazına tuş olmuşdur. Buna qarşılıq olaraq Abbas Mirzə Azərbaycan mərkəzli din projesini gəlişdirməyi düşünmüşdür. Bu istiqamətdə özəlliklə də Rusiya imperatoru I Pyotrun reformlarından da təsirlənmiş, onun saqqal inqilabını Azərbaycanda gerçəkləşdirmək niyyətində bulunmuşdur. Bu işini ilk öncə Azərbaycan ordusunun əsgərləri üzərində tətbiq etmiş, hər kəsin avropalılar kimi saqqalını qırxmağı əmr etmişdi. Şahzadənin bu əməli din xadimərinin çox ciddi etirazına səbəb olmuşdur. Çünki axundlara görə saqqal qırxmaq dini adət-ənənələrə uyğun gəlmirdi. Şahzadə, Qacariyyə və Azərbaycan Ordusunda xidmət edən Fransanın hərbi mütəxəssis və mühəndisləri vasitəsi ilə 1789-cu il Böyük Fransa inqilabının modern tələbləri ilə tanış olmuş, dərindən təsirlənmişdir. Bu səbəbdən də paytaxtı Təbrizə köçürmək, həm türk dilini Qacar imperatorluğunun rəsmi dövlət dili olaraq elan etmək, həm də XIX əsr şərtlərinə görə sekular bir dövlət qurmaq istəmişdir. Bunun üçün Azərbaycanın hərbi, mədəni və iqtisadi həyatının modernləşməsi istiqamətində bir çox reformlar gerçəkləşdirmişdir. Ancaq Abbas Mirzənin islahatlarını durdurmaq üçün din xadimlərinin təlqini ilə atası Fətəli şah onu Azərbaycandan uzaqlaşdırmaq zorunda qalmışdır. Xorasanda vəfat edən Abbas Mirzə son nəfəsində “Azərbaycan, Azərbaycan” deyə gözlərini yummuşdur. Kitabda XIX əsr dünyanın böyük dövlətlərinin Orta Doğu və Mərkəzi Asiya ilə bağlı planları, Şahzadənin diplomatik və hərbi manevraları haqqında hərtərəfli bilgi vardır. Bu bilgilər XIX əsrin birinci yarısında Qacariyyədə xidmət edən Fransa, İngiltərə, Rusiya kimi xarici dövlətlərin təmsilçilərinin rəsmi məktublarından və şəxsi xatirələrindən alınmışdır. Ən önəmli olan da budur ki, o zamankı savaşlar farsların və rusların uydurduqları kimi İran-Rusiya arasında deyil, Qacariyyə-Rusiya arasında baş vermişdir. Bu savaşın baş ifaçıları isə Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|