Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
126 əmr verildi. Top mərmiləri qalanın divarlarını yıxıb aşırırdı. Divarlar elə dağılmışdı ki, artıq mühasirə olunanlar gözlə görünürdü. Onlar daşı daşın üstünə qoyub səngər düzəltməyə çalışırdılar. Təkrar top atışları qalanı toz-torpağa bürüdü. Qalanın içində saxlanılan barıt anbarına mərmi isabət etmişdi və partlayışın səsi hər kəsi dəli etməkdə idi. Artıq Azərbaycan ordusunun qalanın divarlarından dırmaşaraq içəri girməyə ehtiyac qalmamışdı. Böyük-böyük dəliklər açılmışdı. Bu dəliklərdən içəri keçmək çox rahat idi. Dirənişin qırılmasına az zaman qalmış topxananın rəisi Yusif Xan bir düşmən gülləsi ilə öldü. Abbas Mirzənin çox yaxın dostu Laçın Xanın oğlu Yusif Xanın ölümü Şahzadəni çox etkilədi. Yusif xanın ölümü ilə də Abbas Mirzə öz vicdanında özünü Laçın Xana daha çox borclu sanırdı. Lakin necə olursa-olsun bu qalanı ələ keçirmək zorundaydı. Yusif Xanın məqamını alay komutanı olan Qasım Xana verdi və ona əmr etdi ki, qalaya hücum edən Bəhram Mirzəyə kömək etsin. Azərbaycan ordusu hücumun son aşamasına başlamışdı. Hər tərəfdə hücum təbili çalınırdı. Bayraqdarlar Azərbaycan ordusunun bayraqlarını qalanın müxtəlif yerlərində yüksəltmişdilər. Azərbaycan ordusu viranə qalmış və tüstülənən qalaya tam daxil olmuşdu. Abbas Mirzə bir tərəfdən qalanın içindəki ailələrin, var-dövlətlərinin əsgərləri tərəfindən yağmalanmasını istəmir, digər tərəfdən də bu qədər savaşdan sonra yağmalama istəyində olan əsgərlərini haqlı sayırdı. Bu üzdən iyirmi min tümən əsgərlərinə ödül ayıraraq şəhərin yağmalanmasını əngəllədi. Bu savaşla ilgili Şahzadənin Laçın Xana yazdığı bir məktubdan parçalar gətiririk: “...Laçın Xan, Sizin yeriniz boş idi. Oğlunuz Yusif Xan böyük qəhrəmanlıqlar göstərdi. Bütün Azərbaycan ordusunun üzünü ağ etdi. Bu qəhrəmanlıq Sizin soyunuza xas olan bir şey. Tanrı izn verərsə, Heratın fəthində Siz özünüz də iştirak edərsiniz.” 57 Sonra məktubunu Laçın Xana aid işlərlə davam edir və bu ibarələrlə bitirir: “Mənim boynumda olan Sizin haqqınızı ödəyə bilmək üçün Tanrı mənə ömür versin və yardımçım olsun.” 58 Abbas Mirzə Azərbaycan ordusunu xərabə qalmış və tüstülənən qalanın yaxınlığında yerləşdirdı. Bu arada Məhəmməd Mirzə öz alayı ilə atasına qovuşdu. Məhəmməd Mirzəyə özəl bir görəv tapşırıldığı üçün qalanın mühasirəsinə qatılamamışdı. Abbas Mirzə tam bu savaşa qərar verdiyi zaman xəbər gəldi ki, Xeyvənin əmiri Allahqulu Törə, bütünü ilə türkmənlərin yaşadığı Sərəxs şəhərinin yaxınlıqlarına varmış və Sərəxsin türkmən hakimi Salur Xanla gizlin irtibata keçmişdir. Türkmənlərin Sərəxsdə bir kölə bazarı var idi. Bu bazarda müxtəlif yerlərdən yağmalanmış var-dövlətlər də satılırdı. Sərəxs və digər şəhərlərin hakimi ilə özbək əmirinin gizlin irtibatları var idi. Abbas Mirzə düşündü ki, Əmirabad savaşında məğlub olarsa arxadan da Allahqulu 57 Eyni qaynaq. 58 Eyni qaynaq. 127 Törə, Azərbaycan ordusuna hücum edəcəkdir. Bu üzdən oğlu Məhəmməd Mirzəni Sərəxsdə özündən ayırdı. Məhəmməd Mirzə Sərəxsin ətrafında yerləşib və heç bir təhrikedici hərəkətdə bulunmadan özbəklərin üzərindən diqqətini ayırmadı. Əmirabadın Azərbaycan ordusu tərəfindən alınma xəbəri gəldikdən sonra Xeyvə əmiri Məhəmməd Mirzəyə ədəbli və möhtərəmanə bir məktub yazıb göndərdi. Sonra da öz ordusu ilə bir yerdə Xeyvəyə yola düşdü. *** Abbas Mirzə öz işini hələ tam bitirməmişdi. Əmirabadın 10 ağaclığında yerləşən Qoçanı da ələ keçirmək zorunda idi. Qoçan üsyankar kürd xanlarının mərkəzi idi. Rzaquluxanın isə get-gedə rahatsızlığı artırdı. Düşünürdü ki, niyə gözləməlidir ki, Abbas Mirzə gəlib onu yuvasında bassın. Xorasan bölgəsində Azərbaycan ordusu bütün ordulardan üstün durumda idi. Abbas Mirzə isə bütün iradəsi ilə üsyankar şəhərləri təslim etməkdə qərarlı idi. Rzaquluxan düşünürdü ki, Abbas Mirzə də başqaları kimi hədiyyələr qarşısında əfv etməsini bilər, sadəcə, hədiyyələrin dəyərini artırmaq lazımdır. El xanı Rzaquluxanın elçiləri bir neçə kərə Şahzadənin qərargahına gəlib və çeşidli şəkildə təkliflərini təqdim etdilər. Azərbaycan ordusu Qoçana tərəf hərəkətə başlarkən bu elçilərin sayı çoxalmağa başlamışdı. Abbas Mirzə bütün hallarda yalnız qeydsiz-şərtsiz təslim olmağı önərirdi. Ancaq Qoçana tərəf yürüş etməyə də tələsmirdi. Çünkü Əmirabad savaşı Azərbaycan ordusunda bəzi boşluqlar oluşdurmuşdu. Bu üzdən də Şahzadə, fərari ruslardan oluşan alayın və Azərbaycanda Təhmasib Mirzənin əmrində olan Mazəndəran alayının yardıma gəlməsini bəkləyirdi. Qoçan saxlusunda 12.000 nəfər bulunmaqda idi. Bu saxlunun tərkibi bəluçlardan, bocnurdlulardan, zəfəranlılardan və çinaranlulardan oluşmaqda idi. Ancaq el xanının təbii müttəfiqləri olan türkmənlərin sayı hamısından çox idi. Mühasirə başlamışdı. Saxlunun nəfərləri qalanın dəliklərindən mühasirənin tamamlanması üçün edilən işləri görə bilirdilər. Qısa bir sürədən sonra ağır topların atışları gecə vaxtı başladı. El xanının cəsarəti Xeyvə əmirinin ordusunu geri çəkməsi ilə sönməyə başlamışdı. Atış gücləndikcə Rzaquluxanın qorxusu artırdı. Təkrar Şahzadəyə elçi göndərib və daha çox hədiyyələr vədində bulundu. Şahzadənin cavabı isə əskisi kimi idi: Tam təslimiyyət. Rzaquluxan durumu belə gördüyündə təslim olmaqdan başqa çarənin olmadığını düşündü. Təslim olmaq üçün şəxsən özü Abbas Mirzənin hüzuruna gedib və təslimiyyətini elan etməli idi. Abbas Mirzənin vəziri Qaimməqamın ən kiçik oğlu Rzaquluxanı gətirmək üçün getdi. Təslim olmağı ölüm kimi dəyərləndirən Rzaquluxan əyninə bir kəfən geydi. Əlinə bir sıyrılmış qılınc alıb Şahzadənin hüzurunda qarnını söküb özünü öldürməyi düşünmüşdü. Abbas Mirzə daima belə düşünürdü ki, cəsarətli bir rəqib zərurət icabı təslim olarsa, onunla xoş davranmaq lazımdır. Bu üzdən də Rzaquluxan hərbi ehtiramla qəbul edildi. Abbas Mirzə onun cəzalandırılmasından vaz keçdi. Lakin sonradan Şah, Abbas Mirzənin bu şəxsi səliqəsinə uyğun Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|