Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/68
tarix15.03.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#32299
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   68

15 
 
Yekaterinadan  gürcülərə  yardım  gəlmədi.  Qısa  zaman  fərqliliyi  ilə  ortaya  çıxan 
Yekaterinanın, Ağaməhəmməd Xanın və Erklinin ölümləri bölgədəki dəngələri alt-
üst  etdi.  Hər  şeyin  yenidən  ayarlanma  zərurəti  ortaya  çıxdı.  Ancaq  Çar  Birinci 
Pavel,  Gürcüstanın  XII  şahı  Qorgin  və  onun  oğlu  Davud  da  siyasət  səhnəsindən 
çox tez kənarlaşdılar. Bu üzdən də Gürcüstan Mələkəsi Qacariyyə ilə  yaxınlaşma 
siyasətini təqib etməyə başladı. Şahzadə Aleksandr, Təhmurəs və onların bir neçə 
qardaşlarının  oğulları  Qarabağ  xanları  ilə  səmimi  münasibət  qurub,  heç  bir 
çətinliklə  qarşılaşmadan  Gürcüstandan  Qacariyyəyə  gəldilər.  Fətəli  Şah 
Gürcüstanın  bölgədəki  strateji  önəmini  düşünərək  Gürcüstan  heyəti  ilə  sıcaq 
davranılmasını əmr etdi. Digər tərəfdən, gürcü mənşəli olub, rus ordusunda eyitilən 
Sisyanovun davranışları Qacar dövlətini rahatsız etməkdə idi. Fəətli Şah, başvəzir 
Mirzə  Şəfiyə  əmr  etdi  ki,  Sisyanova  barışcıl,  ancaq  eyni  zamanda  bir  az  da 
təhdidcil bir məktub yazıb göndərsin. Məktubun mətni özət olaraq bu içərikdə idi: 
“Erklinin  övladlarını  rahat  buraxın  və  canişin  təyinetmə  məsələsinə  bizimlə  də 
məsləhətləşin.  Gürcüstanda  təkbaşınıza  davranma  kimi  bir  niyyətiniz  olsa, 
töküləcək qanlara görə Siz məsuliyyət daşıyacaqsınız”.
7
 
1803-cü il idi. Sisyanov bu məktuba cavab vermədi. Qısa bir sürədən sonra 
Gəncəyə  hücum  etdi.  Gəncəni  top  atəşinə  tutdu.  Bir  neçə  kiçik  xəyanətlər  istisna 
olmaqla  gəncəlilər  gerçəkdən  böyük  şücaət  və  qəhrəmanlıqla  Gəncəni 
qoruyurdular, lakin rus ordusunun hərbi üstünlüyü qarşısında məğlub oldular. Rus 
ordusu Gəncəyə girməyi başardı. Cavad Xanın siyasi həyatına Sisyanov son qoydu. 
Fətəli  Şah,  Sisyanovun  bu  hərəkəti  və  rus  ordusunun  güclü  topxana 
üstünlüyü qarşısında nə edəcəyi haqda düşünməyə, narahat olmağa başladı. Ağlına 
ilk  gələn  bu  oldu  ki,  ingilislərdən  savaş  texnolojisi  və  yardım  almaq  lazımdır. 
Ancaq  ingilislər  ən  azından  o  zaman  dilimində  Qacarları  heç  düşünmürdülər.  Bu 
üzdən  də  ilk  dəfə  olaraq  Napoleonla  ittifaqa  girmə  fikri  alternativsiz  plan  kimi 
ortaya çıxdı. 
 
ON ĠL SÜRƏN SAVAġLARIN BAġLAMASI 
 
1804-cü il Tehranın çevrəsində böyük bir ordu toplanmışdı. Bu dəfə sadəcə, 
bir  neçə  xanların  qiyamını  yatırmaq  söz  konusu  deyildi,  həm  də  xarici  düşmənə 
qarşı savaş hazırlığı gedirdi. Bu düşmənin güclü olduğu haqda bir çox söz-söhbət 
dolaşmaqda  idi.  Şah  bu  ordunun  komutanlığını  Abbas  Mirzəyə  həvalə  etdi.  O 
zaman  Fətəli  Şah  yüksək  səslə  danışaraq,  onu  taxt-tacın  varisi  elan  etdi.  Bunun 
səbəbi  sadəcə,  Ağaməhəmməd  Xan  tərəfindən  qoyulmuş  “Qacar  yasası”  deyildi. 
Abbas Mirzə öz ləyaqəti və başarıları ilə atasının güvənini və rəğbətini qazanmışdı.  
Azərbaycan  Qacar  dövləti  üçün  çox  böyük  əhəmiyyət  daşımaqda  idi. 
Azərbaycanda sevimli bir dövlət adamı olan Abbas Mirzə ilə hər kəs, o cümlədən 
                                                           
7
 Nasex-üt təvarix. 


16 
 
Fətəli  Şah  da  hesablaşmaq  zorunda  idi.  O  il  Abbas  Mirzə,  Novruz  Bayramı 
münasibəti ilə bölgələrdən gələn hədiyyələri padşaha sunmaqla görəvlənmişdi. Bu 
tür  törələr  və  törənlər  Doğu  ölkələrində  batılıların  anlaya  bilməyəcəkləri  qədər 
önəmlidir. Şah digər oğullarına da Abbas Mirzəyə ehtiram göstərmələrini əmr etdi. 
Ancaq  Abbas  Mirzəni  qısqanan  bəzi  şahzadələr  içərisindəki  həsədi  zorla  boğaraq 
Abbas Mirzə qarşısında boyun əyməyə məcbur oldular.  
Şah,  Abbas  Mirzənin  rəhbərliyi  altında  hazırlanmış  ordunu  yoxlayıb, 
paradını izlərkən böyük bir sevinc və  mutluluq içində  idi.  Rus ordusunun şöhrəti 
ilə  ilgili  duyduğu  söz-söhbətlər  bu  ordunu  gördükdən  sonra  artıq  onu  etkiləmirdi. 
Özəlliklə  Azərbaycan  ordusunun  komutanı  Abbas  Mirzənin,  atasına  və  ölkəsinə 
sədaqətlə bağlı olması Şah üçün ayrıca bir güvən qaynağı idi. 
Ordunun  Azərbaycana  doğru  hərəkəti  sırasında  yol  boyunca  on  minlərlə 
insan  Abbas  Mirzəni  uğurlayır,  ona  başarılı  olması  üçün  Tanrıdan  yardımçı 
olmasını  diləyirdilər.  Abbas  Mirzənin  Azərbaycanda  yayğınlaşan  sayqınlığı 
üzündən bu ordunun tam əksəriyyətini azərbaycanlılar təşkil etmişdi. Abbas Mirzə 
bu  dəfə  ayrı  bir  hisslə  Azərbaycana  gəlirdi.  Bu  dəfə  özünü  Azərbaycana  həsr 
etməyə hazırlaşırdı. Çünkü Sisyanovun Azərbaycanın göbəyi sayılan Gəncəni işğal 
etməsi onun qüruruna toxunmuşdu. Azərbaycana səfərində Abbas Mirzəyə 60 min 
nəfərlik  ordu  eşlik  edirdi.  Üç  gün  yol  getdikdən  sonra  Abbas  Mirzənin  ordusu 
Qəzvinin  darvazasına  çatdı.  Qəzvinin  elbayı  olan  Şahzadə  Məhəmməd  Mirzə 
içindəki  qısqanclığı  gizləyərək  Qəzvin  əhalisi  ilə  bir  yerdə  Abbas  Mirzənin 
istiqbalına  vardı.  Abbas  Mirzə  Təbrizə  həmən  çatmaq  istədiyi  üçün  zaman 
itirmədən Qəzvindən ayrıldı. 
Şah,  ordunun  dərhal  Arazı  keçib  ruslara  savaş  açmasını  istəyirdi.  Abbas 
Mirzə  də  atasının  bu  iradəsini  gerçəkləşdirməkdə  qərarlı  idi.  Yalnız  Abbas  Mirzə 
Təbrizdə  qısa  bir  sürəliyinə  qalmalı  idi,  çünkü  Azərbaycandan  onun  ordusuna 
qatılacaq minlərcə insan sıraya düzülmüşdü. Bu dəfə artıq Abbas Mirzə başqaları 
tərəfindən  kontrol  edilən  yeniyetmə  bir  gənc  deyildi.  O,  artıq  savaşlarda  təcrübə 
qazanmış  yetişkin  bir  hərbçi,  savaşçı  idi.  Abbas  Mirzə  Təbrizə  çatdıqdan  sonra 
bütün  səyyahların  xatirə  kitablarında  övülən  bu  şəhəri  gəzməyə,  dolaşmağa 
başladı. Səlcuqlar dönəmindən qalan qala divarları Abbas Mirzənin diqqətini cəlb 
edirdi.  Abbas  Mirzə  Təbrizdə  hər  gün  məşvərət  şurasını  öz  çadırında  toplayırdı. 
Arazın  o  tayından  gələn  bilgiləri,  xəbərləri  dəyərləndirirdilər.  Abbas  Mirzənin 
Təbriz  şəhərinə  diqqət  yetirməsi  və  şəhərin  abadlaşması  üçün  əmrlər  verməsi, 
özəlliklə tacirləri və bəzirganları sevindirməkdə idi. Hətta Abbas Mirzənin Təbrizə 
olan  bu  sevgisini  görən  bəzi  bəzirganlar  Təbrizin  ticarət  həyatı  haqqında 
Şahzadəyə bilgilər verir və bir zamanlar Ağdəniz bəzirganlarının Təbriz bazarında 
təmsilçiləri olduğunu söyləyirdilər. Yalnız bütün bunların hamısı Şah Abbas Səfəvi 
dönəmində yox edilmiş, İsfahana daşınmışdı. Digər tərəfdən, zəlzələlər də Təbrizin 
geri  qalmasına  səbəb  olmuşdu.  Bu  zəlzələlərin  birində  Göy  Məscidin  tağının 
ortadan  dəlindiyini  çəkinərək  söyləyirdilər.  Çəkinərək  söyləyirdilər,  çünkü  Göy 


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə