Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
17 Məscid Sünni Qara Qoyunlular zamanında yapılmışdı. Hər kəs Abbas Mirzənin Şiə hissinin qəzəbinə tuş olmaqdan qorxurdu. Lakin Abbas Mirzə üçün şiə-sünni deyə bir problem heç olmadı və kimsə ondan bu haqda bir tərs davranışa tanıq olmadı. Bu səfər zamanı Abbas Mirzə Azərbaycanın Bəylərbəyi 8 Əhməd Müqəddəmlə tanış və dost olmağı bacardı. Yaşlanmış Bəylərbəyi Qacar dövlətinin qurulmasında əməyi keçmiş, bir neçə savaşa da qatılmışdı. Abbas Mirzə Bəylərbəyinin savaş təcrübəsindən, bilgilərindən yararlanmaq istəyirdi. Bəylərbəyi silah kolleksionunu Abbas Mirzəyə göstərdi. Kolleksionda gözəl səliqəylə yapılmış türlü-türlü qılınclar, yüngül atəşli silahlar var idi. 9 Bəylərbəyi ömrünün sonuna qədər Abbas Mirzəyə xidmətdə bulundu. *** Baharın sonları idi və Araz çayı hələ də daşqın suları ilə axmaqda idi. İlk dəfə bir çocuq olaraq Araz çayını görən Abbas Mirzə bu dəfə bir sərkərdə, bir komutan kimi onun sahilində dayanmış, çayı seyr edir, çocuqluğunu xatırlayırdı. Xüdafərin körpüsünün üstündən ordu Arazın o tayına keçməyə başladı. Ordu, Qarabağın Dadabəyli adında bir bölgəsində oturaq saldı. Savaş meydanına yaxın olan bu bölgədə Abbas Mirzə ordunun öndə gələn isimləri ilə bir yerdə durum dəyərləndirməsi yapdı. Casusların rus ordusu ilə ilgili gətirdikləri bilgiləri onlarla paylaşdı. General Sisyanov bölgədə kiçik xanları bir-birinin canına salır, onları bir- biriləri ilə savaşdıraraq zəif düşürürdü. Sisyanovun ən önəmli hədəflərindən biri müsəlmanlar və xristianlar arasında düşmənçilik yaratmaq idi. Bu şəkildə erməniləri və gürcüləri özünə cəlb edə bilər deyə, düşünürdü. İrəvandan gələn xəbərlər heç də ürəkaçıcı deyildi. Hər kəs heyrət içində idi ki, nədən Şah İrəvanın hakimi Məhəmməd Xanı görəvindən almamışdır. Məhəmməd Xanın ruslarla bərabər çalışması konusunda Abbas Mirzəyə bilgilər gəlirdi. Məhəmməd Xan rus ordusunun İrəvanın ətrafında yerləşməsinə izn vermişdi. Gürcü şahzadələr Aleksandr Mirzə və Tehmurəs Abbas Mirzəni ziyarət etmək üçün Dadabəyliyə gəldilər. Bu arada Quba və Dərbənd xanı Şeyx Əli Xan, Lənkəran xanı Surxay Xan, Bakı xanı Hüseynqulu Xan və Talış xanı Mustafa Xan Abbas Mirzəyə xoşgörü ilə yanaşırdılar. Eyni zamanda Xəzəryanı xanlıqların gürcü əyanlarının qızları ilə evlilikləri və yaxşı münasibətləri səbəbi ilə gürcü şahzadələr Azərbaycanda rahat dolaşa bilirdilər. Onların can güvənliklərindən xanlıqların orduları sorumlu idi 10 . Abbas Mirzə Gəncə konusunda çox əndişəli idi. Keçən il ruslar tərəfindən topa tutularaq istilaya uğramış Gəncəni geri alma haqqında düşünüb dururdu. 8 Qacarlar dönəmində Bəylərbəyi bölgədən sorumlu yetkili şəxs idi. 9 Amedee Jauber, “Persiya səfəri”. 10 Gürcü araşdırmacı bayan Tamara Papaova “Erkli ailəsi”. 18 Lakin Gəncəni geri almaq asan iş deyildi. Abbas Mirzənin casusları Gəncə saxlusunda (ordunun barındığı yer) çoxlu Rusiya ordusunun və təchizatın olduğu barədə xəbərlər gətirirdilər. Bu üzdən də Gəncəyə nə şəkildə hücum edəcəyi haqqında ordu kurmayları ilə məsləhətləşir, gələn xəbərləri dəyərləndirirdi. İrəvan hakimi Məhəmməd Xanın yanlış yönləndirməsi ilə Azərbaycanın köçəriləri Osmanlı torpaqlarına köç edir, mal-davarlarını Azərbaycandan çıxarıb Anadoluya sövq edirdilər. Çünkü İrəvan hakimi Məhəmməd Xan şayiə yaymışdı ki, ruslar qalib gələcək və sonra da onların mal davarlarını əllərindən alacaqdır. Məhəmməd Xanın bu şayiəsinin inandırıcı olması üçün Qars elbayı da ona yardımçı olmaqda idi. Çünkü o da bu var-dövlətin Anadoluya axışmasından yana idi. Abbas Mirzə, Mehdiqulu Xan Dollunu Qars elbayı ilə müzakirə üçün görəvləndirdi. Mehdiqulu Xan Dolluya bu səfərdə 600 silahlı kişi eşlik edirdi. Mehdiqulu Xan Dollunun atlılarını görən Osmanlı ordusu həmən savaş durumuna gətirildi. Mehdiqulu Xanla Qars elbayı (valisi) olan Osmanlı paşası türk dilində danışıb, anlaşırdılar. Paşa “Hər iki tərəfdə müsəlman Türk deyilikmi” deyə sorur və davam edirdi ki, nədən buraxmırsınız buradan ta Ərzruma qədər uzanan otlaqlıqlardan köçərilər yararlansınlar? Ancaq Mehdiqulu Xanın “Bizim köçəriləri öz torpaqlarınıza çəkmə fəaliyyətinizdən vaz keçin!” uyarısı gəldikdən sonra Osmanlı paşası nəsihət vermə tutumunu dəyişdirmək zorunda qaldı. Osmanlı paşası bir Sünni fanatik olduğu üçün Şiələrə xoş görü ilə baxmırdı. Mehdiqulu Xan bir çox köçəriləri Azərbaycana geri gətirtmək üçün Qars elbayı ilə anlaşdılar. Mehdiquluxan Dollunun bir çox köçərilərlə bərabər Azərbaycana döndüyü zaman Sisyanov öz güclü və ehtiyatlı ordusu ilə İrəvana doğru hərəkət etməyə başlamışdı. Sürüləri Azərbaycana gətirən Mehdiqulu Xan özünü sürətlə rus ordusu ilə isti savaşa başlamış olan Abbas Mirzəyə çatdırmağa çalışırdı. Bu savaş çox amansız bir savaşa dönüşdü və yalnız hər iki tərəfin yorğun düşmələri ilə durduruldu. Sisyanov Üçkilsə 11 yə doğru geri çəkilmək zorunda qaldı. Ancaq Sisyanov ordusunu geri çəkərkən daima Abbas Mirzənin vur-qaççı savaş qrupları tərəfindən hücumlara məruz qaldı. Abbas Mirzə müntəzəm savaşçıların yanı sıra Qarabağ və Qafqaz meşələrində və dağlarında savaşmaq üçün partizan qrupları da təşkil etmişdi. Partizanların hücumlarının yanı sıra Şahzadə Abbas Mirzə öz ordusu ilə də Sisyanovu təqib etməyə başladı. Şahzadənin bu təqibdən hədəfi Sisyanovu toparlanmasına imkan verməmək idi. Bu şəkildə Şahzadə Təbrizdən gəlməkdə olan ordunun da ona qatılması ilə Sisyanova son zərbəni endirib, sonra da Gəncəni ruslardan geri almanı planlamışdı. Ancaq Abbas Mirzə İrəvan hakimi Məhəmməd Xanın xəyanətindən qorxduğu üçün ordunun bir 11 Bu ad bütün Qacar qaynaqlarında Üçkilsə olaraq keçməkdədir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|