Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1
Şeirin axırıncı bəndini bir də oxuyun. Şair ananın məktəbdən gəlməyini niyə baharın gəlməsinə bənzədir? Fikirlərinizi əsaslandırın. 8
Yüklə 45,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- LAYLA Beşigiv bəzəyəydim, İçinə gül düzəydim. Nə dedim ki, sən küstüv
- OXŞAMALAR Kərkük folklorundan 9
- SÖZLÜK əl yetməz – недоступный kölgə salmaq – бросать тень bulunmaz – трудно найти, не найти SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil
- ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1.
- TOFİQİN AD GÜNÜ Tofiq in ad günü idi. Evdə ana sı cürbəcür şirniyyatlar bişirmişdi. Axşamüstü Tofiqin qohum
- Qonaq lar ananın səsindən onun da həyəcan keçirdiyini başa düşdülər. Gecə yarı oldu. İri zəncir li
- SÖZLÜK Çap üçün deyil
7. Şeirin axırıncı bəndini bir də oxuyun. Şair ananın məktəbdən gəlməyini niyə baharın gəlməsinə bənzədir? Fikirlərinizi əsaslandırın. 8. Ananızın bişirdiyi hansı xörəkləri yeməkdən doymursunuz? Bəs nənənizin, xalanızın, bibinizin bişirdiyi hansı yeməkləri sevirsiniz ? 9. Atalar sözlərini oxuyun və şeirin məzmununa uyğun gələni deyin. ATALAR SÖZÜ – SÖZLƏRİN GÖZÜ 10. ”Nənəmin əllərindən bal damır” cümləsini necə başa düşürsünüz? a) Nənəmin bişirdiyi yeməklər çox dadlı olur. b) Nənəm əlinə teztez bal çəkir. c) Nənəmin əli bal kimi şirindir. d) Nənəm arı yeşiyindən bal çıxarır. LAYLA Beşigiv bəzəyəydim, İçinə gül düzəydim. Nə dedim ki, sən küstüv Kaş dilimi kəsəydim. Laylanın adı nədi? Şəkərdən dadı nədi? Çağırıram, səs verməz Bilmirəm, dərdi nədi? Layla dedim, yatgınan Bağ gülünə batgınan. Bağ gülü kölgə salıb, Kənarında yatgınan. OXŞAMALAR Kərkük folklorundan 9 Bala dadı. Bal dadı baladadı. Nə balda, nə şəkərdə Bulunmaz bala dadı. Bala şirin, Kim qatıb bala şirin? Can hər şeydən şirindi Candan da bala şirin. Gögərçin havadadı, Əl yetməz yuvadadı. Bir əlim başın altda Bir əlim duadadı. Ataana sözünə baxan “Neyləyim” deməz. Oğul arxadırsa, qız yaraşıqdır. Qız anadan görməsə, öyüd almaz. Böyüyün böyük yeri var, kiçiyin kiçik! Yolda yoldaş, evdə qardaş. Ana evin dirəyidir. Uşaq olanda nənənizin oxuduğu lay lalardan yadınızda qalan varmı? Bəs aşağıdakı layla və oxşamaları eşitmisinizmi? Çox bilmiş sizi yeniləri ilə tanış etmək istəyir . Oxuyun və əzbərləyin. dua – молитва şəkər – сахар qatmaq – добавлять, смешивать SÖZLÜK əl yetməz – недоступный kölgə salmaq – бросать тень bulunmaz – трудно найти, не найти SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Layla və oxşamalarda fərqləndirilmiş sözlər Azər baycan dilindəki kimi yazılmayıb. Azərbaycan di lində necə ya zar dı nız? Özünüzü yoxlayın. 2. Çoxbilmişlə Günayın dialoqunu oxuyun. Qo hum luq bildirən digər sözlərdən istifadə edərək dialoqu davam etdirin. – Günay, sən atanın qardaşına necə müraciət edirsən? – Əmi. – Bəs ananın qardaşına? – Dayı. Amma rus dilində hər ikisinə “dyadya” deyirəm. – Rus dilində atanın və ananın anasına ayrıayrı sözlərlə müraciət edilir? – Çoxbilmiş, xeyir ola, yenə məni yaman sorğusuala tu tursan? Məgər rus dilində “babuşka” sözündən başqa da söz var? – Günay, yaxşı, onda de görüm, atanın bacısı sənin üçün kimdir? – Bibi. – Bəs onda ananın bacısı? – Anamın bacısı mənim xalamdır. Bilirəm, deyəcəksən ki, rus dilində necədir? Ona görə də əvvəlcədən deyirəm: rus dilində hər ikisinə “tyotya” deyirlər. Razı qaldın? – Yenə də sualım vardı, ancaq qalsın sonraya... 3. Oxuduğunuz layla və oxşamalara əsasən deyin: atalar sözlərindəki göy boşluğun yerinə han sı sözü qoymaq olar? ATALAR SÖZÜ – SÖZLƏRİN GÖZÜ 4. Atalar sözlərində mənaca birbirinə əks olan sözləri səsləndirin, sonra həmin sözləri cüm lələrdə işlədin. TOFİQİN AD GÜNÜ Tofiq in ad günü idi. Evdə ana sı cürbəcür şirniyyatlar bişirmişdi. Axşamüstü Tofiqin qohum ları onlara gəldilər. Hamı onu təbrik etdi. Ancaq atası hələ də buruq dan qayıtmamışdı. Tofiq teztez alnını şü şəyə dayayıb baxırdı. Dənizdə səhərdən əsən külək şiddətlənmişdi. Axşamdan bir az keçmiş bərk fırtına başladı. Tofiq dənizə baxdığı zaman atasının işıq larını görmədi. O, həyəcan la anasını çağırdı: – Ana, atamın işıqları görünmür. Anası pəncərəyə yaxınlaşdı. İşıq lar , doğrudan da, görünmürdü. Dəniz qəzəblə uğuldayır, dalğaların gurultusundan qulaq tutulurdu. 10 Bala şirindir. Hər kəsə öz balası şirindir. Ana qəlbi kövrək olar. Bala dadı – bal dadı, Şirini şirin olur, Acısı da dadır. Çap üçün deyil – Yox, oğlum, işıqları yanır, ancaq hava duman olduğu üçün görünmür, – deyə o, oğlunun saçını tumarladı. Qonaq lar ananın səsindən onun da həyəcan keçirdiyini başa düşdülər. Gecə yarı oldu. İri zəncir li saat düz on iki dəfə vurdu, lakin Tofiqin atası gəlib çıxmadı. Qonaqlar getdilər. Tofiqin anası bir neçə dəqiqə pəncərənin qabağında durub baxdı. Heç bir şey görünmürdü. Dəniz isə daha da coş muşdu. Pəncərələr elə sil kə lə nirdi ki, az qala şüşələri qırılacaq dı. – Ana, atam gəlməyəcək? – Yox oğlum, bu fırtınada gələ bilməz, yəqin, buruq da qalacaqdır, gedək yat. Tofiq yat ağ ı na uzandı. Lakin gö zü nə yuxu getmədi. Şiddətlə gur la yan dəniz, elə bil, onun ya ta ğının için də idi. Tofiq yuxuya nə vaxt getdiyini bilmədi. Ancaq o, səhər oyananda dəniz yenə gecəki kimi gu ruldayırdı. O, gözünü açan kimi atasını soruşdu. Anası dedi: – Yox, gəlmədi. Yəqin, buruğu qoyub gələ bilmir. Tofiqin atası düz iki gündən sonra qayıtdı. Tofiq səhər oyananda atasını yaş brezent plaşında gördü. O, plaşını soyunmamış Tofiqin çarpayısına tərəf əyilib gül ümsə yir di . – Oğlum, səni təbrik edirəm, ad günün mübarək! – Bu da sənin hədiyyən! Anası gülümsəyib dedi: – Görürsənmi, atan sənin ad günün üçün nə böyü k hədiyyə hazır la mış dır . Tofiq tez kağızı açdı. İçindən neft buruqlarının maketi çıxdı. Tofiq atasının boynuna sarıldı, ona təşəkkür etdi. Qeyriixtiyari hədiyyəsini götürüb pəncərəyə yaxın laş dı , dənizə və görünən neft buruqlarına baxdı... Xalidə Hasilova 11 alın – лоб dalğa – волна fırtına – шторм uğuldamaq – гудеть axşamustu – к вечеру dayamaq – упереть coşmaq – разбушеваться şiddətlənmək – усиливаться həyəcanla – с волнением qəzəblə – гневно, яростно qeyriixtiyari – непроизвольно SÖZLÜK Çap üçün deyil Yüklə 45,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|