Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu



Yüklə 5,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə104/223
tarix17.09.2017
ölçüsü5,21 Mb.
#420
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   223

213 

 

Ģeirlərini  bilməlid irlər.  Ancaq  hər  halda  yalnız  ondan  sonra,  o  zaman  ki,  on lar 



hər  Ģeydən  əvvəl  əsil  proletar,  xalq  Ģairi  Sabir,  Vaqif,  Zakir,  Vidadinin  bütün 

zəh mli döyüĢkən Ģeirlərin i bilərlər"

185



Bu  məqalə  yüksək  rəhbər  dairələrdə  bərk  çaxnaĢma  törədir. 



N.Nərimanova qarĢı böhtan və təqiblərə baĢçılıq edən, onu  millətçilikdə  ittiham 

etməyə çalıĢan, AK(b)P  BK-nın  katibi  Levon Mirzoyan 1922-ci il  iyunun 19-da 

bu  məsələnin  RK(b)P  Zaqafqaziya  Ölkə  Ko mitəsində  təcili  mü zakirə  olun ması 

barədə  Tiflisə  Q.Orco kid ze  və  M.OraxelaĢviliyə 

məktub  göndərir. 

N.Nərimanovun  məqaləsi  1922-ci  il  iyunun  22-də  AK(b)P  MK-nın  iclasında 

mü zakirə  edilərək,  partiyanın  birliyinə,  beynəlmiləl  xəttinə  xələl  gətirən  kimi 

qiymətləndirilir

185a

.  N.Nərimanov  öz  xalqını  nəin ki  rus  və  digər  xalqların  



mədəniyyət  nümayəndələrini  tanıyan,  eləcə  də  ilk  növbədə  öz  milli  Ģair  və 

yazıçılarını  öyrənən  savadlı,  təhsilli  görmək  istəyinin  partiya  xəttinə  qarĢı 

yönəldilmiĢ  cəhd  kimi  dəyərləndirildiy i  gərgin  bir  ictimai-siyasi  Ģəraitdə  milli 

mədəniyyətin,  ədəbiyyatın,    incəsənətin    inkiĢafı  uğrunda    dönmədən  mübarizə 

aparırdı.  1925-ci ilin sentyabrında respublika höku məti Nizami  Gəncəviyə abidə 

ucaldılması haqqında qərar qəbul etdi

186



20-ci  illərdə  Hüseyn  Cavidin  orijina l,  ict ima i  fə lsəfi  "Peyğəmbər"  



(1923),  "Topal  Teymu r"  (1925)  əsərləri,  Əh məd  Cavadın  " Göy  göl"  (1925) 

poeması,  Hacı  Kərim  Sanılının  "Aran  köçü"  (1925),  " Namus  davası"  (1927) 

poemaları  çap  olun muĢ,  Azərbaycan  dramaturg iyası  da  C.Cabbarlın ın  "Aydın" 

(1921), "Oqtay Eloğ lu" (1923) pyesləri ilə zənginləĢ miĢdi. 

Partiya orqanları və sovet hökuməti  ilk günlərdən yaradıcı təĢkilatların, 

ədəbiyyat nümayəndələrinin fəaliyyətini ciddi nəzarətində saxlay ırdı. 

AK(b)P  M K  katib i  Ə.H.Qarayevin  1923-cü  ilin  dekabrında 

"Kommun ist" qəzetində getmiĢ  məqaləsində guya "yaradıcılıqlarında bədbinlik"  

motiv lərinə  üstünlük  verməkdə,  müasir  həyata  tam  laqeydlik  göstərməkdə 

günahlandırılan  Ģairlər  partiya  mövqeyindən  ciddi  tənqid  olunaraq qeyd  edilirdi 

ki,  "onların  yaradıcılığ ı  "gənclərin  tərbiyəsinə  mənfı  təsir  göstərir".  O  vaxt 

H.Cavid, H.X.Sanılı, Ə.Cavad, S.Mənsur kimi görkəmli Ģairlər də kəskin tənqidə 

məruz qalmıĢdılar.  Onlara qarĢı real həyatdan ayrı düĢmək və yeni həyatı təbliğ  

etmək  əvəzinə,  "adamları  gündəlik  həyatdan uzaqlaĢdırmaq"  ittihamı  səslənirdi. 

Gö rkəmli  dramaturq  və  Ģair,  XX  əsr  Azərbaycan  ədəbiyyatının  ən  parlaq 

simalarından biri - Hüseyn Cavid xüsusi "bolĢevik niĢangahı"na hədəf idi. 

Bədii sözün gənclərin tərbiyəsinə böyük təsirini nəzərə alaraq, AK.(b)P 

MK-nın  orqanı  "Maarif  və  mədəniyyət"  jurnalı  gənclərin  bədii  və  ictima i 

tərbiyəsini  xüsusi  nəzarətə  götürdü

187


.  Partiya  orqanları  yarad ıcı  qüvvələri  ö z 

rejimində  "birləĢdirərək",  sosialist  ideyalarını  təbliğ   məqsədilə  partiya  sovet 

platformasında  dayanan  cəmiyyət  və  təĢkilatlar  yaradır,  onların  vasitəsi  ilə  yeni 



214 

 

ideya  və  baxıĢları  amiranəliklə  qəbul  etdirird ilər.  Yarad ıcılıq  azadlığı  əməli 



olaraq partiyanın ciddi nəzarəti altında id i və hər cür özgəfikirliy in təqib edilməsi 

tədricən "zəruri norma"ya çevrilird i. 

Hələ  1921-ci  ildə  Bakı  Partiya  Ko mitəsinin  təbliğat  Ģöbəsi  nəzdində 

təĢkil  olunan  ədəbiyyat  mərkəzi

188

  1922-c i  ildə  S.S.A xundovun sədrliyi  a ltında 



ədəbi  dərnək  kimi  fəaliyyət  göstərirdi.  Ona  H.Cav id,  H.Cəb iyev,  S.Mü mtaz, 

H.Zeynallı  (müav in),  M.S.Səfərov  (katib)  daxil  idilər.  Tezliklə  "ədəbiyyatçılar 

və  Ģairlər  Ġttifaqına"  çevrilən  bu  mərkəzin  baĢlıca  vəzifəsi  "Ko mmunist" 

qəzetinin  əlavəsi  -  "Həyatdan  doğulmuĢ  xalq  ədəbiyyatı" vərəqəsini  hazırlamaq 

idi.  1925-ci  ilin  fevralında  fəa l  yazıç ıla rın  təĢəbbüsü  ilə  çağırıla raq 

S.Ağamalıoğlunun  sədrliyi  altında  keçirilən  müĢavirədə  yeni  -  "Azərbaycan 

ədəbiyyat  cəmiyyəti"nin  əsası  qoyuldu.  Onun  tərkibinə  S.Ağamalıoğlu  ilə 

yanaĢı,  baĢqa  partiya  və  dövlət  xadimləri  -  R.A xundov,  Ə.H.Qarayev, 

M.Quliyev,  B.Talıblı,  T.ġahbazi-Simurq, H.Cəb iyev, M.S.Ordubadi, M.Hikmət, 

H.Cavid,  C.Cabbarlı,  F.Ağayev  daxil  idilər.  Cəmiyyətin  üzvləri  yekcins  ideya-

bədii  və  siyasi  mövqedə  olmadıq ları  üçün,  ədəbiyyatını  həyatla  əlaqələri,  bədii 

əsərlərdə  müasir  problemlərin  əks  olunması  məsələləri  mü zakirəsində  onların 

arasında ideya mübarizəsi baĢ verird i. 

Həmin  ildə  "Ko mmunist"  qəzeti  yanında  gənc  yazıçıların  ədəbiyyat 

qrupu  bazasında  tezliklə  kütləvi  ədəbi  təĢkilata  çevrilən  " Gənc  Qızıl  Qələmlər 

Ġttifaqı"  yaradıld ı

189

.  Ona  S.Rüstəm,  M.Rah im,  M.MüĢfıq,  S.Vurğun,  A.Fövzi, 



Ə.Əbülhəsən,  M.Hüseyn,  Mir  Cəlal  daxil  idilər.  Gəncə,  Naxçıvan,  Xan kəndi, 

Nu xa,  Lənkəran  və  digər  Ģəhərlərdə  onun  Ģöbələri  açıldı.  Ġttifaq  müasir 

vəzifələrdən guya uzaqlaĢan və köhnə ədəbi formalara üstünlük verən yazıçılara 

qarĢı çıxırdı. 

1925-c i  ilin  yanvarında  "Ba kinski  raboçi",  "Trud"  qəzetləri  və  

Universitetin nəzd indəki ədəbi dərnəklərin üzv ləri olan rusd illi yazıçı və Ģairləri 

birləĢdirən  Bakı  Proletar  Yazıçılarının  Assosiasiyası  (BPYA )  təĢkil  olundu. 

BPYA-nın  tərkibinə  M.Yu rin,  M.Ka mski,  A.Debua,  həmç inin  A zərbaycan  və 

erməni  dillərində  nəĢr  olunan  "Kommun ist"  qəzetləri  nəzd indəki  ədəbi 

dərnəklərin nü mayəndələri daxil id ilər

190



1925-c i ildə "Ko mmunist" qəzeti nəĢriyyatı sosialist inqilab ını,  fəhlə və  



kəndlilərin  əməyin i  tərənnüm  edən  "Gənc  qızıl  qələmlər"  baĢlığı  altında  Ģeirlər 

toplusu  buraxdı,  1927-ci  ildə  isə  S.  Rüstəmin  ―Ələmdən  nəĢəyə"  adlı  birinci 

Ģeirlər kitabı nəĢr olundu. 

Ədəbi  təĢkilatların  b irləĢməsində,  onların   "ideyaca"  təkmilləĢəsində 

RK(b)P  MK-n ın  18  iyun  1925-c i  il  tarixli  " Bədii  ədəbiyyat  sahəsində  partiya 

siyasəti  haqqında"  qərarı  təsirli  ro l  oynadı.  Qərarda  göstərilirdi  ki,  sovet 

cəmiyyətində  bitərəf,  ideyasız  incəsənət  ola  bilməz,  ədəbiyyatda  burjua 



Yüklə 5,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   223




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə