Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
217
1923-cü ildə Bakıda rus fəhlə teatrı yaradıldı, bu za man erməni teatrı da fəaliyyət göstərirdi. Teatrların səhnələrində M.Jarov, F.Ranevskaya, M. Jasmen və bir sıra istedadlı aktyorlar ç ıxıĢ edirdilər. 1926-cı ildə Azə rbaycan səhnəsində U. ġekspirin "Hamlet" faciəsi ilk dəfə tamaĢaya qoyuldu. BaĢ rolda görkəmli "Azərbaycan Hamleti" A.M.ġərifzadə çıxıĢ edird i. 1923-cü ildə Ba kıda ġ.X.Mə mmədova və A.M.ġərifzadənin fəa l iĢtira kı ilə təkcə Azərbaycan üçün deyil, habelə Orta Asiya res publikaları üçün də kadrlar hazırlayan, müsəlman ġərq ində birinci teatr texn iku mu açıldı. Yeni sovet teatrının mürə kkəb və ciddi məsələlərindən biri "sosialist quruculuğu" vəzifələrinə cavab verən repertuar idi. Mətbuat səhifələrində və mü zakirələrdə bəzən klassik irsi, onun milli özünəməxsusluğunu inkar edən nihilist fikirlə r irə li sürülürdü. Bu zərərli meyillə r N.Nərimanov və digər görkəmli ictimai xad imlər tərəfindən pislənirdi. Bu illərin teatr repertuarlarında təsadüfi, bədiilikdən uzaq, sənətə yabançı mövzular da özünə yer tapırdı, lakin onlar həm milli sənət inciləri, hə m də dünya klassikası ilə zənginləĢ mək mey li daha səciyyəvi idi.
bazası yaradılırd ı. Musiqi fəaliyyətinin təĢkilinə Xalq Maarif Ko missarlığı rəhbərlik edirdi. Sovet hakimiyyətinin ilk çağlarından bütün ictimai və xüsusi musiqi məktəbləri, studiyalar, musiqi qrupları onun incəsənət Ģöbəsinin tabeçiliy inə və nəzarətinə verilmiĢdi 206
. 1920-c i il sentyabrın 16-da Azə rbaycan Ġnqilab Ko mitəsinin dekret i ilə bütün musiqi və not mağazaları milliləĢdirildi 207
. Musiqi təhsilini "proletar kütlələri" içərisində geniĢ və plana uyğun Ģəkildə yay maq və bütün "proletar" təĢkilatlarına xid mət etmək məqsədilə Azərbaycan Ġnqilab Ko mitəsinin l920-ci il 10 iyul və 4 oktyabr tarixli dekretləri ilə bütün musiqi alətləri dövlət mü lkiyyəti elan edildi 208
. Orkestr musiqiçiləri səfərbərliyə alınaraq Xalq Maarif Ko missarlığının sərəncamına verildilər. Respublikada geniĢ xalq kütləsi üçün xüsusi musiqi təhsili sisteminin yaradılmasında peĢəkar Azərbaycan musiqisinin əsasını qoyan dahi Üzeyir Hacıbəyovun misilsiz xid məti o lmuĢdu. Hələ 1920-ci ilin sentyabrında Maarif Ko missarlığında musiqi bölməsinin müdiri olarkən o, musiqi akademiyasının və xalq konservatoriyasının açılması, musiqi məktəbinin b inasının onlara verilməsi barədə hökumət rəhbərlərinə yazılı müraciət etmiĢdi 209 .
Ko missarlığı ilk mərhələdə "geniĢ zəh mətkeĢ proletar kütləsin in musiqi savadı" alması məqsədilə 1920-ci il iyulun 26-da Bakının səkkiz fəhlə rayonunda Ģöbəsi olan vahid musiqi təhsili müəssisəsi - Xalq Konservatoriyası açdı 210
. Xalq konservatoriyası, xüsusilə onun ġərq Ģöbəsi Üzeyir Hacıbəyovun səyi sayəsində 218
geniĢ xalq kütləsinin musiqi mədəniyyətinə qovuĢmasında mühüm rol oynamıĢdı. Lakin bir tədris müəssisəsində iki ayrı-ayrı istiqamətdə fəaliyyət musiqi təhsilin i təkmilləĢdirmək yolunda çətinlik yaradırdı. Ona görə 1921 -ci il avqustun 26-da Azərbaycan SSR Xa lq Ko missarları Sovetinin dekret i ilə müsəlman ġərqində ilk Musiqi A kademiyası təsis olundu 211 .
Ü.Hacıbəyov 1922-ci ildə ilk professional Azərbaycan musiqi məktəbini yaratdı. Tezliklə texniku ma çevrilən bu məktəb 1926-cı il konservatoriyaya birləĢdirilərə k milli musiqiçi kadrların tərbiyəsi probleminin həllini sürətləndirdi 212
. Musiqi tədrisi müəssilərinin hamısında xalq mahnıları və muğam sin ifləri o lan milli musiqi Ģöbəsi yaradıld ı. Azərbaycan Ġnqilab
Ko mitəsinin 1921-ci
ilin yanvarında N.Nərimanovun imzası ilə verdiyi de kretlə musiq i studiyalarında iĢləyən dərəcəsiz Azərbaycanlı müəllimlərə ödənilməli zəh mət -haqqı hədləri əməkhaqqı tarifinə da xil edildi 213
. 1927-c i ildə AK(b)P-n in VIII qurultayında xüsusi olaraq zəhmətkeĢlərin musiqi-bədii təhsil məsələ ləri mü zakirə olundu, təhsil müəssisələrinin maddi bazaların ın möhkəmləndirilməsi, tələbələrin qəzalardan cəlb edilməsi, onların təqaüdlə təmin o lunması qərara alındı. Qərarda qeyd olunurdu ki, partiya "kütlələrin düzgün ideoloji tərb iyəsinə bədii üsulla təsir etməyə" nail olmalı 214 ,
yetirməlid ir. Konservatoriyaya 1923/ 24-cü tədris ilindən M.L.Pres man rəhbərlik etmiĢ, Üzeyir Hacıbəyov rektor müavin i olmuĢ, burada mü xtəlif vaxtlarda M.Çemyaxovski, D.Slavinski, S.Bretanitski, B.Semyonov, L.Rastropoviç, L.Yablonko, Q.ġaroyev, N.Speranski vo b ir sıra görkəmli musiqiĢünaslar iĢləmiĢdilər 215 .
ciddi dönüĢ yarandı. Əgər 1921/22-ci tədris ilində Konservatoriyada təhsil alan 623 tələbə arasında tək-tük azərbaycanlı var id isə, 1926/27-ci tədris ilində 524 tələbənin 331 nəfəri azərbaycanlı, o cü mlədən 163-ü qadın id i 216
. Ü.Hacıbəyov, M.Maqomayev və digər mütərəqqi musiqi mədəniyyəti xadimləri musiq i fo lklorunun dərindən və hərtərəfli öyrənilməsinə xüsusi diqqət yetirirdilər. Ü.Hacıbəyov 1921-c i ildə "Azərbaycanda musiqi maarifınin vəzifələri" barəsində mətbuatda çıxıĢ etmiĢdi. O yazırdı: "Bu istiqamətdə ciddi və vicdanlı iĢ Ģübhəsiz ona gətirib çıxaracaqdır ki, Avropa musiqisi ilə yanaĢı, ġərq musiqisi nəhayət layiq olduğu Ģərəfli yeri tutacaq və bütövlükdə bütün bəĢəriyyətin inkiĢafını təmin edən nəhəng amillərdən biri olacaqdı. 217
Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|