Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
232
çox mühüm dəyiĢikliklər etməyə "əsas" oldu. Azərbaycan neftçiləri qarĢısında 1930/31-c i ildə ölkəyə planda nəzərdə tutulmuĢ 10,20 min ton əvəzinə 14 mln ton neft vermək vəzifəsi qoyuldu 42 . Ancaq bu plana da, onun həyata keçirilməsi gediĢində artırmaq istiqamətində yenidən baxıld ı. 1930-cu ilin yanvarında Ba kı neftç iləri "beĢilliyi iki il yarımda yerinə yetirməli" Ģüarı ilə çıxıĢ etdilər. A zərbaycan neftçiləri içərisində bu Ģüar altında geniĢlənən hərəkatın təĢəbbüsçüləri Len in rayonunun (indiki Sabunçu rayonu) zərbəçi iĢ templəri uğrunda mübarizədə böyük müvəffəqiyyətlərə nail olmuĢ neftçiləri idilər. 1930-cu ilin yanvarın 1-dən mayın 10-dək Lenin neftdə zərbəçilərin və yarıĢanların sayı iki dəfədən ço x artaraq, bütün iĢçilərin 78,4 faizini əhatə edirdi 43 .
arxa lanaraq, onların beĢillik plan ı iki il yarımda va xt ından əvvəl yerinə yetirmə k uğrunda təĢəbbüsünü bəyəndi. Stalin partiyarı XVI qurultayında (iyun, 1930-cu il) neft sənayesi sahəsində beĢilliyin iki il yanına yerinə yetirilməsin i xüsusilə qeyd etmiĢdi O, "sənayemizin inkiĢaf sürətini azaltmaq lüzu mundan boĢboğazlıqdan dəm
vuranlar sosializmin düĢmənlərid irlər, sinfi
düĢmənlərimizin agentləridir" - demiĢdi 44 . Bu dövr Stalinin hökmünün getdikcə daha də gücləndiyi zaman idi, onun bəyanatı sürətləndirmə planın ı qəbul etməmək və ya hər hansı etiraz imkan ını tamamilə rədd edirdi. Stalinin qəzəbli çıxıĢından nəticə çıxardan Azərbaycan partiya təĢkilatı artıq 1930-cu il oktyabrın 1-nə Azərneft fəhlə lərindən 30052 nəfərin və ya mədənlərdə iĢləyənlərin 65 faizdən ço xunun zərbəçilik və sosializm yarıĢı ilə əhatə edilməsinə hər vəchlə nail oldu 45 . Azərbaycan neft sənayesi bütün ölkə üzrə beĢillik planın yerinə yetirilməsində valyuta yığımının əsas mənbələrindən biri kimi mühü m yer tuturdu, eyni za manda sənayenin çox sahələrinin inkiĢafı da neftdən asılı id i. Buna görə də Mərkəzi hökumət onun inkiĢafına "beynəlmiləl maraq" mövqeyindən daim nəzarət edir, neft üzrə beĢillik p lanın vaxtından əvvəl yerinə yetirilməsi naminə mü xtəlif tədbirlər həyata keçirirdi. ÜĠK(b)P M K 1930-cu il noyabrın 15-də "Neft sənayesinin vəziyyəti haqqında" qərar qəbul etdi 46 . Qərarda yeni neft yataqlarının aĢkar edilməsi, neftayırma zavodlarının yenidən qurulması və neft maĢınqayırmasının yaradılmasın ın zəru riliyi xüsusi qeyd olunurdu. SSRĠ Əmək və Müdafiə ġurasının "Neft avadanlığı istehsalının geniĢləndirilməsi haqqında" (16 mart 1931 -ci il) və "SSRĠ-nin neft rayonların ın elektrik enerjisi ilə təmin edilməsi haqqında" (18 mart 1931-ci il) qərarları da neft sənayesinin yüksəliĢinə böyük təkan verdi 47 .
yetirilməsində də bu qərarlar ço x mühü m rol oynadı. A zərbaycan neftçilərin in yarıĢ və zərbəçilik hərəkatı geniĢ fəhlə kütlələrini əhatə etdi, təsərrüfat planlarını 233
artıqlaması ilə yerinə yetirrnək əməyin "sosialistcəsinə" təĢkili uğrunda mübarizəyə güclü təsir etdi. 1931-ci ilin martında neftçilərin sıralarında 40 mindən artıq zərbəçi var idi 48 . BeĢilliy in birinci ilində Azə rneft 8,7 mln ton, Ġkinci ilində isə 10,2 mln ton neft verdi. 1931-ci il martın 31-də Azərbaycan neft sənayesində böyük siyasi və təsərrüfat əhəmiyyətli hadisə baĢ verdi - həmin gün orta gündəlik neft hasilat ı 40,3 tona (beĢillik tapĢırığı 38,4 min ton id i), qazıma sürəti ayda 158 ton (beĢillik tapĢırığı 118 metr idi) çatdı 49 . Bu, zəh mətkeĢ Azərbaycan xalq ının gərgin, ə ziyyətli əməy i ilə əldə ed ilmiĢ mühü m qələbə idi. Beləliklə, Azərbaycan neftçiləri neft üzrə beĢillik p lanı vaxtından əvvəl yerinə yetirdikləri barədə raport verdilər. 1931-ci ildə
neft çıxarılması 13,4 mln ton təĢkil etdi. Azə rbaycan neftçilərinin ə mək qələbəsini nəin ki bütün sovet ölkəsində, hətta xaricdə də hərarətlə qarĢıladılar. A.M.Qorki Sorrentodan (Ġtaliya) Bakı neftçilərinə teleqramda yazırdı: "Sizin qələbəniz sənayenin bütün sahələri üçün nümunə olacaq... qalib lərə salam" 50 . 1931-c i il apre lin 13-də alman qəzeti "Rote fane"nin "VıĢka" qəzetinə göndərdiyi teleqramda onun ən yaxĢı zərbəçi briqada üçün Qırmızı bayraq təsis etdiyi bildirilərək vurğulanırd ı: "Sizin qələbəniz b izdə böyük ruh yüksəkliyi və faĢizmə qarĢı mübarizədə yüksəliĢ əzmi doğurur" 51 .
mədən fəhlələrinin həmkarlar Ġttifaqı və Bakı ko msomol təĢkilatı isə Azərbaycan SSR-in Qırmızı Əmə k Bayrağı ordeni ilə mü kafat landırıld ı. Neft sənayesinin bir çox zərbəçi fəh lələri, mühəndis və rəhbər iĢçiləri Lenin ordeni (55 nəfər), Azərbaycan SSR-in Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni (54 nəfər), Azərbaycan MĠK- in fəxri fərmanı (64 nəfər) ilə təltif olundular. Len in ordeni ilə təltif olunanlar içərisində neftayırma fəhləsi Əli Nağıyev, fəhlə E.Mironov, qazıma ustası Piri Nuriyev, çilingərlər Hacı Qulu Novruz oğlu, Abdulla Ramazanov, Əli Rza, Məmməd Xeyrulla, A.S.Nesterov və b. var idi. Partiya xadimləri, alimlər və neft sənayesinin təsərrüfat aparatının iĢçiləri, o cü mlədən S.M.Kirov, A.P.Se rebrovski, H.B.Ağaverdiyev, Ġ.M.Qubkin, M.A.KapelyuĢnikov, P.N.Pototski də mükafata layiq görülmüĢdülər 52 . Respublika höku məti ən ço x fərqlənən fəhlələrə mükafatlandırmaq üçün 400 min , neftçilər üçün yaĢayıĢ evləri tikintisinə isə bir milyon manat ayırmıĢdı 53 .
növbədə sosial-ictimai, maddi-mədəni həyat tərzini yaxĢılaĢdırmaq sahəsində verilməli idi. Buna da Azərbaycan fəhləsinin böyük ehtiyacı var idi. A zərbaycan nefti ço x mühü m iqtisadi və siyasi əhəmiyyətə malik id i. Artıq 1931-ci ildə SSRĠ-də 22,4 mln ton neft çıxarılmıĢdı ki, onun 13450 min tonu və ya 60 faizdən çoxu Azərbaycan Respublikasının payına düĢürdü 53 . Azərbaycan neftçilərinin fədakar əməyi sayəsində SSRĠ neft çıxarlması üzrə dünyada ikinci yeri tuturdu. Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|