Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
298
nəzarət edird i. SSRĠ MĠK-in 1932-ci il sentyabrın 19-da qəbul etdiyi "Ali məktəbdə rejim və tədris proqramları haqqında" qərarı buna əyani sübutdur 130.
Qərarda nəzəri kursun öyrənilməsinin tələbələrin istehsalat təcrübəsi ilə sıx əlaqələndirilməsi, yüksək ixtisaslı mütəxəssis kadrlar hazırlamaq məqsədilə ali məktəblərin hazırlıqlı abituriyentlərlə komplektləĢdirilməsi, təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi zəruriliy i qeyd olunmuĢdu. 1933-cü ilin fevralında Bakıda ilk dəfə olaraq Azərbaycan proletar tələbələrinin ittifaqlararası konfransı keçirildi 131.
Konfransda SSRĠ MĠK-in yuxarıda qeyd olunan qərarının yerinə yetirilməsinin nəticələri müzakirə olundu. Ali məktəblərin fəaliyyəti mərkəzin daimi "sayıq partiya nəzarəti" altında saxlanırd ı. ÜĠK(b )P Zaqafqaziya Ölkə Ko mitəsinin, AK(b)P M K və Azərbaycan SSR Xalq Ko missarları Sovetinin iclaslarında Ġnstitutlarda partiya qorarların ın həyata keçirilməsi müzakirə edilir və "baĢ xətdən kənara çıxma hallarına qarĢı "normal iĢ" Ģəraiti yaratmaq üçün konkret göstəriĢlər verilirdi. 1933-cü ilin dekabrında AK(b)P Ali Pedaqoji Ġnstitutun vəziyyəti haqqında məsələyə baxaraq, onun rəhbər iĢçilərinin tərkib ini möhkəmlət məyi qərara aldı 132. Azərbaycanda ali tədris müəssisələrinin bütün tədris- tərbiyə və təĢkilati-metodik fəaliyyətinin yenidən qurulmasına baĢlandı. Hər Ģeydən əvvəl, ali məktəblərin təĢkilati strukturu qaydaya salındı, oxĢar ixtisaslı kadrların hazırlanması ilə məĢğul olan institutların sayı ixtisar edildi. 1933-cü ildə plan-iqtisad, maliyyə-iqtisad, sovet quruculuğu və hüquq, sosialist uçotu institutları birləĢdirilərək vahid K.Marks adına Sosial-iqtisad Ġnstitutuna (indiki Azərbaycan Dövlət Ġqtisad Universiteti) çevrildi. Kənd təsərrüfatı sahələrini əhatə edən ali məktəblərdə ciddi yenidənqurma aparıldı. 1933-cü ildə Gəncədə pambıqçılıq, mühəndis-meliorasiya və baytarlıq- zootexnik institutlarının bazasında pambıqçılıq, taxılçılıq, bağçılıq-bostançılıq, üzü mçülük və digər fakültələri olan vahid Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Ġnstitutu təĢkil edildi 133
. ÜĠK(b)P MK-nın kommunist universitetləri 1932-ci ill sentyabrından ali ko mmunist kənd təsərrüfatı məktəblərinə çevrildilər. Həmin ildə Azərbaycan kommunist ali məktəbi Azərbaycan Ali Kommunist Kənd Təsərrüfatı Məktəbi kimi fəaliyyətə baĢladı. O, "siyasi cəhətdən savadlı sosialist kənd təsərrüfatı komandirləri‖ - Azərbaycanı SSRĠ-nin Ġkinci pamb ıqçılıq bazasına çevirmək uğrunda mübarizlər yetiĢdirməli idi. ÜĠK(b)P-nin hələ 1931-ci ilin aprelində qəbul etdiyi "Universitetlərin məqsədli təsis edilməsi haqqında" və 1932-ci il 19 sentyabr tarixli qərarları əsasında Ġkinci beĢillik dövründə universitet təhsilinin dirçəldilməsinə, ölkənin bir çox Ģəhərlərində yenidən universitetlərin açılmasına baĢlandı. 1934-cü il noyabrın 4-də tərkibində fizika-riyaziyyat, kimya, biologiya və tarix fakültələri olan Azərbaycan Dövlət Universiteti bərpa edildi 134 . 1935-ci ildən isə Universitetdə coğrafıya, filologiya 299
və digər fakültələr fəaliyyətə baĢladı. 1934-cü ildə Un iversitetə qəbul olunmuĢ 218 nəfərdən 127-si azərbaycanlı idi 135.
Xalq təsərrüfatının tələblərinə uyğunlaĢdırmaq məqsədilə ali tədris müəssisələrinin ixtisas profilinə yenidən baxıldı. Elm və texnikanın ən yeni nailiyyətlərini nəzərə almaqla ali tədris müəssisələrinin yeni plan və proqramları hazırlandı. Azərbaycanda ali və orta təhsilin ən ciddi problemlərindən biri mühü m fənlər ü zrə A zərbaycan dilində dərslik və dərs vəsaitlərinin olmaması idi. Ali və orta məktəblərin "proletarlaĢdırılmasının" güclənməsi ilə əlaqədar Azərbaycan dilində dərslik və dərs vəsaitlərinin yaradılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edirdi. Bu, ilk dövrdə yeni siyasi quruluĢa uyğun olub özünü doğrultsa da, tələbələrin tərkibin in sinfi mövqeyindən müəyyən edilməsi tədrisin demo kratik prinsiplərinin pozulması demək idi və kadr hazırlığının keyfiyyətinə mənfı təsir göstərirdi. 1936-cı ildə qəbul edilmiĢ yeni konstitusiyaya uyğun olaraq, vəziyyət dəyiĢilməyə baĢladı. Konstitusiyada "sosializmin qələbəsi" nəticəsində cəmiyyətin sosial strukturunda köklü dəyiĢikliklərin baĢ verdiyinin göstərilməsin i n əzərə alaraq, SSRĠ XKS və MĠK-in 1935-ci il 29 dekabr tarixli "Ali tədris müəssisələrinə qəbul haqqında" qərarında tələbələrin sosial mənĢəyi ilə bağlı əvvəllər qoyulmuĢ məhdudiyyətlər ləğv edildi. 136 Təbiidir ki, ali və orta ixtisas tədris müəssisələrinin ko mplektləĢdirilməsinin sosial bazası geniĢləndi, respublika əhalisinin bütün təbəqələrindən olan azərbaycanlı abituriyentlərin ali məktəblərə qəbulu xeyli artdı. SSRĠ-də artıq "sosialist cəmiyyətinin" bünövrəsinin qurulması haqqında danıĢılırdı, respublika özünün 20 illiyini qeyd edirdi, buna baxmayaraq, ali məktəblər üçün Azərbaycan dilində stabil dərsliklərin yaradılması məsələsi hələ də həll olunmamıĢ qalırd ı. Hətta Azərbaycan K(b)P-nin XIV qurultayı (1938-ci ilin iyunu) "bir çox əsas fənlər, xüsusilə tarix və ədəbiyyat üzrə dərsliklərin yoxluğunu" bir daha qeyd etmiĢdi 137.
axını ilə əlaqədar onların tərbiyəsi mühüm əhəmiyyət kəsb edirdi. Partiya yeni nəsildə "marksist-leninçi dünyagörüĢünün" formalaĢmasını tərbiyə iĢinin əsas istiqaməti elan etmiĢdi. Gənclərin tərbiyəsi iĢinin gücləndirilməsi zəruriyyəti, həmçinin 30-cu illərin Ġkinci yarısında beynəlxalq alə mdə ideoloji mübarizənin güclənməsi yeni dünya müharibəsi təhlükəsi ilə də bağlı idi. Tələbə gənclər içərisində tərbiyə iĢinin ali tədris müəssisələrində aparıcı qüvvəsi - partiya, komsomol və həmkarlar təĢkilatlarında yeni struktur dəyiĢiklikləri edilərək onlar üçün azad edilmiĢ, yəni müstəqil səlahiyyət və məsuliyyət daĢıyan katib vəzifəsi müəyyən edildi. Həmin katiblər partiya direktivlərinin tələbələrin bütün ictimai-yaradıcı fəaliyyətində əsas meyar olmasına cavabdeh idilər 138 .
Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|