Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Me marlıq.
326
1940-c ı il ma rtın 7-də Ba kıda Azə rbaycan rəssamlarının təsviri sənətin gələcək inkiĢaf yollarını müəyyənləĢdirən birinci qurultayı açıldı 235
. Beləliklə, Azərbaycan təsviri və dekorativ-tətbiqi sənətinin bütün növ və janrlarında milli bədii məktəb formalaĢır, yaradıcı ziyalı kadrlar yetiĢir, xalqın mənəvi-estetik həyatında yeniliklər baĢ verirdi. Bunlar 1940-cı ilin oktyabrında keçirilən A zərbaycan rəssamların ın birinci qurultayında qiy mətləndirild i və incəsənətin yeni perspektivləri, onun peĢəkar səviyyəsinin yüksəldilməsi vəzifələri müəyyən edild i. Quru ltayda Ġsmayıl A xundov Rəssamlar Ġttifaqı Rəyasət Heyətinin sədri, Mürsəl Nəcəfov məsul katib seçild ilər. Me marlıq. Respublikada xalq təsərrüfatının inkiĢafı zəhmətkeĢlər, xüsusilə neftçi-fəhlələr üçün bütün AbĢeron ərazisində qəsəbələrin yaradılmasını, mənzil tikintisinin geniĢləndirilməsini tələb edirdi. Tezliklə Yeni Suraxan ı, Artyom (indiki Pirallahı), ġubam qəsəbələri meydana gəldi. Montin qəsəbəsində tikinti iĢi geniĢləndirild i, Məmmədyarov qəsəbəsinin əsası qoyuldu. 1928-ci ildə Bakıda olmuĢ M.Qorki neftçilər üçün mənzil tikintisindən danıĢaraq yazırdı:"Sovetlər Ġttifaqında fəhlələr üçün mənzil tikintisi təcrübələrindən ən uğurlusu, mənə belə gəlir ki, Azərneftin təcrübəsidir. Bakı fəhlə qəsəbələri gözəl tikilmiĢdir. Hər Ģeydən əvvəl, bu balaca Ģəhərləri tikmiĢ ağıllı adamlar haqqında da fikirləĢirsən". Eyni zamanda Bakının mərkəzində iri yaĢayıĢ evləri - Xəzər dəniz gəmiçiliyinin binası, məĢhur "BeĢ mərtəbə" və b. ucaldılmıĢdı. Ba kı Ģəhərinin Dağlıq rayonunun yenidən qurulmasına da o zaman baĢlanılmıĢ, tramvay xətti salınmıĢ, Sovet küçəsi meydana gəlmiĢdi. Həmin illərin tikintisi üçün milli me marlıq ənənələrindən istifadə olunması səciyyəvidir. Dövlət bank iĢçilərinin yaĢayıĢ evi (Müqtədir və B.Sərdarov küçələrinin kəsiĢdiyi yerdə) buna əyani misaldır. Bu binanın müasir zahiri görünüĢündə ġəkinin yaĢayıĢ evləri üçün səciyyəvi olan memarlıq motivləri uğurla tətbiq olunmuĢdur. Bakının yeni memarlıq görünüĢünün nümunəsi Azərbaycan dövlət nəĢriyyatı, Dövlət bankı, köhnə "Ġnturist" mehman xanası binaları hesab olunur. Azərbaycan Sənaye Ġnstitutunda respublika memarlarının ilk nəsli hazırlandı. Onların içərisində S.DadaĢov və M.Useynov seçilirdilər. Gənc memarlar çoxsaylı bina layihələrinin həyata keçirilməsinə nail oldular. Bayılda mətbəx- fabrik (indiki Doğum evi binası), Sənaye Ġnstitutunun yeni korpusu tikildi. Bakının tədricən yaĢıllaĢdırılması üçün yeni bağlar, bulvar və parklar salınmasına baĢlanmıĢdı. Monumental heykəltəraĢlıq Ģəhərin memarlığına ilk dəfə daxil edilirdi. Bu illərdə respublikanın qəza və rayon mərkəzlərində də tikinti iĢi geniĢlənmiĢdi, baĢqa Ģəhərlərdə sənaye-obyektləri ilə yanaĢı, yaĢayıĢ və mədəni-məiĢət binaları
327
tikilirdi. Gəncədə yağ zavodu, ġəkidə ipəkçilik komb inatı və ikimərtəbəli evlə rdən ibarət yaĢayıĢ rayonu meydana gəldi. 1933-cü ildə Azərbaycan SSR hökumət sarayın ın layihəsini yaratmaq üçün müsabiqə elan edildi. Bu qapalı müsabiqədə birinci mükafat A.Tkaçenkonun iĢtirak etdiyi, L.Rudnev və V.Muntsun daxil o lduğu müəlliflər kollektiv inə verildi. Bu layihə üzrə Xəzər dənizinin sahilində ənənəvi motivlər və Azərbaycan memarlığı üslubu ilə höku mət evi ucaldıld ı. Bu illərdə indiki 28 May küçəs i və Bülbül prospektinin kəsiĢməsinin yenidən qurulması mühüm mərkəzi Ģəhərsalma tədbiri idi. Bu kəsiĢ mə nöqtəsi "Nizami" kinoteatrı və Yey inti Sənayesi Nazirliyi binalarının (memarlar S.DadaĢov və M.Useynov) memarlıq həllinə uyğun quruluĢu prospektin baĢlanğıcına gözəllik verirdi. Bülbül prospektindəki incəsənət iĢçilərinin yaĢayıĢ evinin memarları S.DadaĢov və M.Useynov olmuĢlar. Onlar memarlıq yaradıcılığında milli cəhətlərlə yanaĢı, intibaha xas olan memarlıq fənd və formalarından istifadə etmiĢdilər. Ġstiqlal və H.Hacıyev küçələrinin kəsiĢməsində ucaldılan yaĢayıĢ binası Bakının memarlıq tarixinə 'Monolit" adı ilə (memar K.Sençixin) daxil oldu. Bu dövrdə tikiliĢ fizioterapiya üsulları ilə müalicə Ġnstitutunun binası 1937-ci ildə Pa ris sərgisində diplo ma layiq görülmüĢdü. Azərbaycan paytaxtının mərkəzinin ü mu mi memarlıq görnüĢünün yaxĢılaĢması məqsədilə "Köhnə bulvar"ın təbii davamı hesab olunan yeni bulvarın yaradılması tədbiri həyata keçirildi. Bakıda və respublikan ın digər Ģəhərlərində məktəb binaların ın tikintisi geniĢlənirdi. S.DadaĢov və M.Useynovun layihəsi ilə yaradılan, Bakıda 16 yerdə təkrar tikilən dörd mərtəbəli məktəb
memarlıq həllinə görə seçilirdi. Azərbaycan memarlığ ının sonrakı inkiĢafında 1935-ci ildə yaran mıĢ Azərbaycan Sovet Memarları Ġttifaq ının böyük ro lu olmuĢdu 236 .
qurultayı çağırıldı. Qurultayın iĢində Azərbaycan MĠK-in sədri S.M.Əfəndiyev, eləcə də Ruhulla A xundov, Həmid Su ltanov, MirbəĢir Qasımov və b. iĢtirak edirdilər 237
. Azərbaycan sovet memarlığ ının inkiĢafın ın əsas xəttini Azərbaycan xalq ının memarlıq irsi ənənələrin i yeni məzmunla uzlaĢdırmaq sahəsində yaradıcılıq axtarıĢları təĢkil edirdi. Bu istiqamətin inkiĢafında aparıcı rol S.DadaĢov və M.Useynova məxsus idi. Onların 1939-cu ildə Ümu mittifaq Kənd Təsərrüfatı Sərgisində Azərbaycan pavilyonunun memarlıq həllində qazandıqla rı çoxcəhətli uğurlar Dövlət mükafatına lay iq görüldü. Nizami ad ına Azərbaycan Ədəbiyyatı Tarixi Mu zeyinin memarlığ ı da S.DadaĢov və M.Useynovun diqqəti cəlb edən yaradıcılıq iĢlərindəndir. Burada ilk dəfə bəzək kaĢısından (mayelikdən) memarlıqda istifadə olun muĢdur. Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|