Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
347
yüksək texnika tətbiq etməklə, neft çıxarılması və emalı proqramı təmin edilsin" 5 . Qurultayın qərarından az sonra KuybıĢev Ģəhərində (Samara ) "BaĢkirneft", "Sızranneft" və
"Embaneft" trestlərini birləĢdirən "ġərqneftistehsalbirliyi" yaradılır, Ba kı
"Len inneft" trestinin müdiri N.K.Baybakov isə onun rəisi təyin olunur 6 . Üçüncü beĢillikdə SSRĠ-nin digər neft rayonlarında istehsalın sürətləndirilməsi nəzərdə tutulsa da, Bakı yenə də ölkənin əsas neft bazası olaraq qalır və neft hasilatını ilbəil artırırdı. Azərbaycanda neft çıxarılması p lanının artırılması üçüncü beĢilliyin əvvəlində də davam edirdi. Buna görə də Bakı neftçiləri 1938-ci ilin birinci yarısında neft istehsalı plan ını 212,2 min ton kəsirlə ödəyə bilmiĢdilər 7 . Respublika neft sənayesində yaranan bu gerilik yenə də ixtisaslı kadrların, texniki təchizatın çatıĢ maması, əmək intizamının və təsərrüfat-texn iki rəhbərliy in zəifliy i, guya " xalq düĢmənlərinin" törətdikləri təxribatla izah olunur, beləliklə də 1937-1938-ci illərdə neft sənayesində rəhbər iĢçilərin - bir ço x mühəndis-texnik və təsərrüfat kadrlarının əsassrz təqiblərə və repressiyalara məruz qalaraq tez-tez dəyiĢdirilməsindən neft sənayesinə vurulan dağıdıcı ziyan aĢkarlan mamıĢ qalırdı. Azərbaycan Ko mmunist Partiyasının XIV qurultayı (7 -14 iyun 1938-ci il) neft üzrə olan borcun qısa müdd ətdə ödənilməsini və bunun üçün bütün qüvvələrin səfərbərliyə alın masını israrla tələb edird i. ÜĠK(b)P XVIII qurultayında qəbul olun muĢ yeni Nizamnamədə ilk partiya təĢkilatlarına istehsal müəssisələrində müdiriyyətin fəaliyyətinə nəzarət etmək hüququ verildikdən sonra partiyanın xalq təsnifatının fəaliyyətinin bütün sahələrinə müdaxiləsi daha da gücləndi. Əslində istehsalçılar üzərində bütün rəhbərlik partiyanın əlində cəmləĢmiĢdi. 1938-1940-cı illərdə partiya maddi- istehsalın əsasını möhkəmləndirmək, buruq qazıma iĢin i səmərələĢdirmək ü zrə fövqəladə tədbirlər müəyyən etdi. Staxanov hərəkatını inkiĢaf etdirmək, istehsalatda niza m-intiza mı möh kə mləndirmək istiqa mətində SSRĠ XKġ, ÜĠK(b)P M K və ÜMHĠġ-in 1938-ci ii dekabrın 28-də "Əmək intizamını qaydaya salmaq, Dövlət sosial sığorta təcrübəsini yaxĢılaĢdırmaq və bu iĢdə özbaĢınalığa qarĢı mübarizə tədbirləri haqqında" qərar qəbul etdi 9 .
əməy i ilə iqtisadiyyatın yüksəliĢinə kömək etməkdə xüsusi fərqlən miĢ fəhlələri və bütün zəhmətkeĢlə ri həvəsləndirmə k üçün Sosialist Əməy i Qəhrə man ı adı və "Əmək qəhrəmanlığ ına görə", "Əməkdə fərq lən məyə görə" medallarının təsis olunması barədə fərman verd i 10 .
L. M. Koqanoviçin iĢtirakı ilə neft sənayesi qabaqcılla rın ın Ümu mittifaq 348
müĢavirəsi keçirildi. MüĢavirədə Qro znı, Tü rkmənistan, BaĢqırdıstan, Emba, Maykop, Dağıstan, Saxalin, Sızran, Pe rm neftçilərinin 100 nü mayəndəsi iĢtirak edirdi. MüĢavirə bütün neftçiləri "her bir mədəndə, dəzgahda, briqadada və sexdə bütün fəhlələri, mühəndisləri, qulluqçuları "sosialist yarıĢına qoĢulmağa" çağırırdı". Artıq 1938-ci ilin aprelində təkcə respublikanın neft emalı zavodlarında, bu çağırıĢa cavab olaraq, sosialist yarıĢı barədə 2895 nəfər fərdi, 288 briqada və 168 sex kollektiv müqavilələr bağlamıĢdı. Azərbay canda neft sənayesinin qabaqcılları - Ağa Nemətullan ın, Ġs mayıl M ikay ılın, Suğra Qaibovanın, Zaxar Parlianovun, Əhəd Möhübün, Mixail ġiĢkanovun və baĢqaların ın adları Bakıdan ço x uzaqlarda məĢhur idi. Neft emalı zavodlarında staxanovçuların sayı xey li artırdı. Əgər 1939-cu il yanvar ayının 1-də staxanovçu fəhlə 3932 nəfər id isə, 1940-cı il yanvarın l-də 4154 nəfər o ldu 12 . Gündəlik neft çıxarılmasının artmasına baxmayaraq, mərkəzin tələbi ilə tutulmuĢ yüksək plan hələ ki, yerinə yetirilmird i. A zərbaycan neft sənayesində inkiĢaf sürəti üçüncü beĢilliyin b irinci iki ilində ölkənin bütün xalq təsərrüfatındakı ü mu mi göstəricidən geri qalırdı. Ölkənin tərəqqi edən sənaye və hərbi texn ikası isə daha çox neft məhsulla rı tələb edirdi. Buna görə də, SSRĠ XKġ və ÜĠK(b)P M K 1938-ci il yanvarın 28-də "Azərbaycan SSR-də neft çıxarılması və neft emalın ı artırmaq üçün əsaslı tədbirlər haqqında" xüsusi qərar qəbul etdi və burada neftçilərin konkret vəzifələrini müəyyənləĢdirdi. Mərkəz Azərbaycan qarĢısında 1940-cı ildə 23 milyon 400 min ton neft çıxarılması tələb ini qoyur, bunun üçün 485 milyon manat vəsait ayrılmasını nəzərdə tuturdu 13 . Lakin neft trestlərin in ço xu istehsal planlarını yerinə yetirmirdi, neft quyuları qazılmasında olan gerilik hələ də aradan qaldırılmamıĢdı. 1940-cı ilin ilk beĢ ayında neft quyularının istis mara verilməsi p lanı ancaq 70,6 faiz yerinə yetirilmiĢdi 14 . Bu vəziyyətin yaranmasında mədənlərdə əmək intizamının pozulması, iĢə laqeydlik halları da c iddi təsir göstərirdi. Ne ft sənayesində geriliy in aradan qaldırılması üçün görülən inzibati tədbirlər ço x va xt yüksək nəticələr vermirdi. 1940-cı ilin I rübündə Azərbaycan neft komb inatında 8530 nəfər iĢdən azad edilmiĢdi ki, onların da yeddi min i iĢə çıxmayanlar o lmuĢdu 15 .
saatlıq iĢ gününə, yeddi günlük iĢ həftəsinə keçilməsi və idarə və müəssisələrdən fəhlə və qulluqçuların ö zbaĢına getmələrinin qadağan olunması barəsində" fərman verd i 16 . Fərmanın həyata keçirilməsi mədənlərdə əmək intizamının möhkəmlən məsində əsaslı dönüĢ yaratdı, sənaye müəssisələrində dəqiq qayda- qanun yaradıldı, keyfiyyətli məhsul istehsalının artmasına səbəb oldu. Beynəlxalq aləmdə sovet ölkəsi ətrafında mürəkkəb vəziyyət yarandığı Ģəraitdə neftin mühü m əhəmiyyətini dərk etmiĢ Azərbaycan fəhlə sinfi, onun Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|