Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu



Yüklə 5,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/223
tarix17.09.2017
ölçüsü5,21 Mb.
#420
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   223

100 

 

suvarma qurğularını qaydaya salsın. Pamb ıqçı  mütəxəssisləri səfərbər edərək Ali 



Xalq Təsərrüfatı ġu rasının və Xalq Torpaq Komissarlığ ının sərəncamına vermək 

qərara  alındı.  AXTġ,  Türkmən istan  və  Azərbaycan  Xalq  Təsərrüfatı  ġuraları 

müqavilələr əsasında təhvil verilmiĢ xam pamb ıqla mal mübadiləsi aparıb  əhalini 

zəruri Ģeylərlə təmin etməli id ilər

138



Pambıqçılığın  inkiĢafı üçün əlveriĢli Ģərait yaratmaq  məqsədilə pambıq  



inhisarı  ləğv  olundu.  Pamb ıq  ticarəti  azad  elan  edild i,  pamb ıqçılara  vergi 

güzəĢtləri verildi. 

Pambıqçılığa və pambığın emalına rəhbərlik bir təĢkilatda  - Respublika 

Xalq 


Torpaq 

Ko miss arlığ ı 

nəzdində 

Pambıq 


Sənayesi 

Ġdarəsində 

cəmləĢdirild i

139


Pambıqçılara  kö mək  məqsədilə  1921-ci  ilin  əvvəlində  qəzalara  150 

çiyidsəpən  maĢın  göndərildi.  1921-ci  ildə  RSFSR  höku məti  Azərbaycan 

pambıqçılarına 20 min pud çiyid göndərdi

140



Pambıqçılığın  bərpasını  baĢa  çatdırmaqdan  ötrü  pambıqçı  kəndlilərin  



maddi  maraqlarına  xüsusi  diqqət  yetirildi.  Dövlətə  təhvil  verilmiĢ  hər  pud 

pambığ ın  müqabilində  puldan  baĢqa  iki  arĢın  bez,  hər  desyatin  sahədən 

toplanmıĢ  pamb ığa  görə  2  girvənkə  çay,  iki  stəkan,  4  çıraq  ĢüĢəsi

141


,  həmçinin  

qənd,  duz,  parça,  sabun,  ağ  neft  və  s.  verilir,  məiĢətdə  iĢlədilən  mallar 

pambıqçılara 25 faiz ucuz q iy mətə satılırd ı. 

1922-c i  ildə  pa mbıqç ı  kəndlilər  ərzaq  vergisindən  azad  olundular  və  

onlar daha bir ço x baĢqa güzəĢtlər ald ılar.  Bu tədbirlər nəticəsində 1923-cü  ildə 

pambıqçılıqda  irəliləyiĢ  baĢ  verdi  -  21  min  desyatin  sahədə  pambıq  əkildi 

142



Pambıq  istehsalında  dirçəliĢ  pamb ıqçılığ ı  müharibədən  qabaqkı  səviyyəyə 



çatdırmağı  və  onun  yeni  inkiĢafına  nail  olmağ ı  ü mu mdövlət  vəzifəsi  kimi 

qoymağa əsas verdi. Azərbaycanın itt ifaqın  mühü m pa mbıq ba zasına çevrilməsi 

məsələsi  əslində  pambıqçı  kəndlilərin  əməy inin  istismarının   dərin ləĢməsi 

zəminində həll o lunurdu. Pamb ıq  mühüm gəlir  mənbəyi idi, lakin onu becərmək 

və məhsulunu toplamaq ağır, gərg in fiziki zəh mət tələb edird i. Zəruri aqrotexn iki 

maĢın ların və suvarma  mexanizmin in olmad ığı b ir Ģəraitdə iĢlə mək A zərbaycan 

kəndlilərinin  sağla mlığına,  millət in  genefonduna  böyük  ziyan  gətirird i. 

Azərbaycan  xalqı  Mərkəzin  "beynəlmiləlçilik  vəzifələri

  Ģüarı  a ltında  ağır 



sınaqlara düçar olurdu. 

Azərbaycan  kənd  təsərrüfatının  mühüm  ənənəvi  sahələrindən  biri  də 

maldarlıq  idi.  Maldarlıq  da  xarici  müdaxilə,  vətəndaĢ  müharibəsi,  xüsusən 

millətlərarası  toqquĢmalardan  xeyli  ziyan  çəkmiĢdi.  1921-ci  ildə  1913-cü  ilə 

nisbətən  iribuynuzlu  heyvanların  sayı  iki  dəfə  xırdabuynuzlu  heyvanların  sayı 

46,4  faiz,  donuzlar  63,2  faiz,  dəvələr  45,8  faiz,  atlar  və  qatırlar  40  faiz 

azalmıĢdı

143





101 

 

Ġri  sahibkar  maldarların  dövlət  tədbirlərinə  müqavimət  göstərməsi 



heyvandarlıq  təsərrüfatının  bərpasına  mane  olurdu.  On ların  ço xu  sovet 

hakimiyyətinin  qanunlarına  tabe  olmayaraq,  öz  mal-qaraların ı  xarici  Ölkələrə 

keçirməyə  çalıĢırdılar,  kontrabandaçıların  kö məy i  ilə  sərhəd  yaxınlığında 

yaĢayan  kəndlilərin  mal-qarasın ı  sərhədin  o  biri  tərəfinə  qovurdular

144

.  Onu  da 



qeyd etmək lazımd ır ki. A zərbaycanda yerləĢdirilmiĢ Qızıl ordu hissələrini ət və 

ət  məhsulları  ilə  təmin  etmək  də  Azərbaycan  heyvandarlığ ına  böyük  ziyan 

vururdu. Bu məqsədlə kəndli  mal-qarasının, atların ın tez-tez  müsadirə olun ması 

da respublikada maldarlığın vəziyyətinə ço x mənfı təsir göstərird i. 

YĠS-ə  keçid  Azərbaycanda  maldarlığ ın  dirçəlməsi  və  inkiĢafı  üçün 

qismən  əlveriĢli  Ģərait  yaratdı.  Maddi  maraq  prinsipinin  tətbiqi  möhkəm  yem 

bazasının  yaran masında  da  müsbət  rol  oynadı.  RSFSR-dən  fərq li  olaraq, 

Azərbaycanda  xırdabuynuzlu  heyvanlar  və  ev  quĢları  üçün  vergi  alın mırdı. 

Bundan  əlavə,  beĢ  baĢa  qədər  iribuynuzlu  və  on  baĢa  qədər  xırdabuynuzlu 

heyvanları olan kəndlilər vergidən azad id ilər

145



Höku mət  1923-cü  ildə yarad ılmıĢ A zərbaycan Dövlət Kənd Təsərrüfatı 



Bankı  vasitəsilə  kiçik  kəndli  təsərrüfatlarına  maliyyə  yardımı  edirdi.  Bu  bankın 

köməyi  ilə  qəzalarda  kənd  təsərrüfat,  krediti  cəmiyyətləri  təĢkil  edilir  və  onlara 

zəhmətkeĢ  kəndlilər  cəlb  olunurdu

146


.  Respublika  Torpaq  Komissarlığı  Bakıda, 

Gəncədə və 

 

bir çox qəzalarda maldarlar hazırlamaq üçün qısamüddətli kurs lar açırdı. 



Maldarlıq üçün bəla olan taun xəstəliyinə qarĢı tədbirlər 

 

görülürdü. Zurnabadda taun 



əleyhinə  stansiya  fəaliyyət  göstərirdi  Ġranla  sərhəd  boyu  20  səhiyyə  mühafızə 

məntəqəsi yaradılmıĢdı.  

Bərpa  dövründə  maldarlıqda  müəyyən  irəliləyiĢ  baĢlamıĢ  1925-ci  ilin  

axırlarına yaxın mal-qara 53,6 faiz artmıĢ

147

, 22 min təsərrüfat iĢ heyvanı əldə etmiĢ, 



1921-c i ildə  mal-qarası olmayan kəndlilə rin sayı  41,1  fa izdən  1926-c ı ildə  34,58 

faizə  en miĢdi.  Lakin  bütövlükdə  mal-qaranın  sayı  müharibədən  əvvəlki 

səviyyəyə hələ çatmamıĢdı. 

Ġpəkçilik də ağır vəziyyətdə idi. Tut bağları yarıbayarı azalmıĢdı. 1913-cü 

ildə toplanan barama 180 min pud olduğu halda, bu rəqəm 1921-ci ildə cəmi 6  min  

pud idi


148

Əmək  və  Müdafıə  ġurasının  29  aprel  1921-ci  il  tarixli  qərarına  uyğun 



olaraq Azərbaycan ipəkçiliyinin bərpası üçün tədbirlər görüldü. Azərbaycan XTġ 

nəzdində  təsərrüfat  hesabı  ilə  fəaliyyət  göstərən  xüsusi  Ġpək  Sənayesi  Ġdarəsi 

yaradıldı,  onun  kö məyi  ilə  30  min  qutu  barama  to xu mu  kəndlilərə  paylandı. 

Zaqatalada  ilk  barama  to xu mu  tədarükü  stansiyası  açıldı

149

.  Bu  tədbirlər 



nəticəsində 1923-cü ildə Azərbaycanda 60 min pud barama toplandı

150


Bağçılıq  və  üzümçülük  sahələrin in  azalmasına  baxmayaraq,  xalq  

təsərrüfatının  bərpası  illərində  bu  sahədə  də  irəliləyiĢ  əldə  edildi,  1925-ci  ildə 



Yüklə 5,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   223




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə