Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kənd təsərrüfatı.
112
kustar kooperasiya birliyi yaratdı. Kooperayanın məqsədi kustar istehsalını inkiĢaf etdirmək və sosialist bölsməsinə qoĢmaq idi. Beləliklə, 1925/26-cı ildə Azərbaycanda 5 milyon manatlıq məhsul istehsal edən 4 min kustar kooperativləĢdirildi. 251
Kustar istehsalın mühüm sahələrindən biri olan xalçaçılıq xeyli zəifləmiĢdi. 1913-cü ildə toxunmuĢ xalçaların sayı 108 mindən çox olmuĢdu. Bu rəqəm 1924- 1925-ci ildə isə 161-ə enib 670 dəfədən çox azalmıĢdı. Çünki Azərbaycanın bütün qəzalarında kütləvi xarakter daĢıyan bu xalq sənətinin tam bərpasına Ģərait yaradılmırdı 252 .
Məsələn, daĢ duz çıxarılması 1913-cü il səviyyəsinin 315 faizini, kükürd kolçedanı 354 faizini, tütün məhsulları 325 faizini, pambıq ipliyi 146 faizini, bez parça 150 faizini təĢkil edirdi 233
. Azərbaycanda bir çox sahələr isə 1925/26-cı ildə 1913-cü il səviyyəsinə yaxınlaĢmaqda idi. Sement istehsalı 1913-cü il istehsalının 91 faizini; pambıq təmizlənməsi 80 faizini təĢkil edirdi 254
. Lakin bəzi sənaye sahələri isə müharibədən əvvəlki səviyyədən xeyli geri qalırdı. Barama toxumu tədarükü 1913-cü ildəkinin 30,6 faizini, ipəkəyirmə 27,4 faizini təĢkil edird i. Xalq təsərrüfatı dirçəldikcə Azərbaycanın senzli sənayesinin ümumi məhsulu da artaraq 1925/26-cı ildə 86,6 faiz 255 təĢkil etdi. 1924/25-ci ildə respublikanın senzli sənaye sahəsində olan 121 dövlət müəssisəsinin istehsal etdiyi məhsulun dəyəri 231,5 mln manat, 1925/26-cı ildə isə 323 mln manat id i 256 .
sənayedə ümumi məhsul artımının kənd təsərrüfatında ümumi məhsul artımının üstələməsi idi 257 . 1927/28-ci ildə respublikanın bütün xalq təsərrüfatı məhsulunda sənayenin payı 70,7 faiz, kənd təsərrüfatının payı isə 29,3 faiz olmuĢdu 258
. Kənd təsərrüfatı. Azərbaycanın kənd təsərrüfatının bərpasında irəliləyiĢ əldə olundu. 1921-1925-ci illərdə əkin sahəsi 500 min desyatindən 966 min desyatinə çatdırıldı 259
. 1925/26-cı ildə respublika kənd təsərrüfatında məhsuldarlıq müharibədən əvvəlki səviyyənin 80,2 faizi 260 , 1926/27-ci ildə isə 105 faizi 261 qədər
oldu. Ümumi əkin sahəsində pambıqçılığın keçmiĢ xüsusi çəkisinin bərpasının mühüm xalq təsərrüfatı əhəmiyyəti var idi, 1925/26-cı ildə pambıq əkini sahəsi 1913-cü il səviyyəsinin 97,2 fa izini 262
, toplanmıĢ məhsulun isə 80,2 fa izin i 263
təĢkil ed irdi. Pambıq əkini sahəsi 1921 -ci ildə ümu mi əkin sahəsinin 0,9 faizini təĢkil edirdisə, 1926-
ci ildə 9,7 faizə çatdı 264 .
kəndlilərin taxıl və zəruri sənaye malları ilə təchiz edilməsi və aqrotexniki tədbirlər onun gəlirli sahəyə çevrilməsinə səbəb olmuĢdu 265 . 1924-cü ildə respublika pamb ıq istehsalı və xam pambıq tədarükünə rəhbərlik etmək üçün 113
xüsusi "Azdövlətpambıq" idarəsi yaradıldı 266 . Bu idarə əslində pambıq istehsalını hər vəchlə qaldırmaq üçün pambıqçı kəndliləri həddindən artıq inzibati-amirlik metodları ilə səfərbər edən ağır istismar orqanı ro lunu oynayırdı. Üzü mçülük də yenidən bərpa olundu. 1925-1926-cı ildə ü zü mlü klərin sahəsi 1913-cü ilin səviyyəsinə çatdı 267 .
Baramaçılıq geri qalırdı, 1926/27-ci ildə əldə edilmiĢ barama 1913-cü ildə yetiĢdirilmiĢ baraman ın 60 faizini təĢkil edirdi 268 .
məhsulu müharibədən əvvəlki səviyyənin 85,4 faizin i, mal-qaranın sayı isə 83,6 faizini təĢkil edirdi 269 . Atların, qoyun və keçilərin sayı 1914-cü ildəkindən bir qədər çox idi. Lakin iribuynuzlu mal-qaran ın sayının artması müharibədən əvvəlki səviyyədən hələ də çox geri qalırdı 270 .
böyük ehtiyac var idi. 1924-cü ilin sentyabrında Azərbaycan SSR A li Ġqtisadi ġurası kəhrizlərin bərpası üçün 12 mln manat ayırdı. 1925-ci ildə suvarma arxlarının bərpası və b ir ço xunun tikintisi baĢa çatdırıld ı. 1922-1925-ci illərdə Mil və Muğan düzlərində Govur arxın ın, Əzizbəyov (keçmiĢ Yu xarı Vərontsevski) adına kanalın, keçmiĢ Qolitsin arxın ın və baĢqalarının bərpası üçün iĢlər görüldü. Naxçıvanda Fərhad və Xanulyar arxları təmir ed ild i. 1925-ci ildə Sa mu x düzündə Qarasaqqal arxın ın çəkilməsinə baĢlandı 271
. Suvarma iĢlərini respublikada 34 meliorasiya Ģirkəti təĢkil ed irdi. Onların qüvvəsi ilə on iki suvarma məntəqəsi və 370 kəhriz tə mir o lunmuĢdu 272
. Meliorasiyanın inkiĢafı yeni torpaq sahələrinin mənimsənilməsi üçün imkan yaradırdı. Kənd təsərrüfatının bərpası və inkiĢafı üçün hökumət tərəfindən
buraxılan borc mühü m rol oynayırdı. Azə rbaycan kənd təsərrüfatı bankı kəndli təsərrüfatlarına və kənd təsərrüfatı kooperativlərinə müntəzəm borc verir, toxu ma olan ehtiyacı ödə mə k üçün böyük məb ləğdə vəsait ayırırdı. 1922-1924- cü illərdə kəndlilərə borc olaraq 700 min pud toxu mluq taxıl, 1923-1925-ci illərdə isə kənd təsərrüfatının inkiĢafı üçün 11 milyon manatdan artıq pul buraxılmıĢdı. Kəndli təsərrüfat ları müasir alətlərlə təmin edilirdi, 1923-1926-cı illərdə Azərbaycan kəndliləri 18 minə qədər dəmir kotan və xeyli baĢqa kənd təsərrüfatı alətləri aldılar 273
. Əkinçiliyin mexanikləĢdirilməsinə baĢlanmıĢdı. 1926-c ı ildə A zərbaycanın çöllərində artıq 250 traktor iĢləyirdi 274 .
əkinçilik aqrotexn ikası və mexanikləĢdirilməsinə tətbiqində də irəliləyiĢ baĢ verdi. Kəndli təsərrüfatlarına dövlət tərəfindən yardım göstərmə kdən ötrü Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|