Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu



Yüklə 5,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə66/223
tarix17.09.2017
ölçüsü5,21 Mb.
#420
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   223

137 

 

Belə  milli  rəngarənglik  Ģəraitində  Azərbaycanda  dövlət  hakimiyyətini 



möhkəmləndirmək  və  sosial-iqtisadi  dəyiĢiklikləri  uğurla  həyata  keçirmək  üçün 

milli  sülh  yaradılmasın ın  mühü m  əhəmiyyəti  var  idi.  Ona  görə  də  çoxmillətli 

Bakı fəhlələri ilə ço xmillətli kəndlilər arasında əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə, 

bütün millətləri nü mayəndələrin in yeni respublika quruculuğuna cəlb edilməsinə 

xüsusi   diqqət  yetirilirdi.   Respublikan ın hökumət və təsərrüfatı  xalq təsərrüfatı 

və  mədəni  həyatı  təzə  əsaslar  üzərində  yenidən  qurarkən,  siyasi  və  təsərrüfat 

tədbirləri  həyata  keçirərkən  bütün  milli  azlıqların  mənafeyini  və  ehtiyaclarını 

nəzərə alırdılar. 

1920-c i  ilin  iyulunda  AKP  Mərkə zi  Ko mitəsi  yanında  milli  a zlıqla r 

Ģöbəsi yaradılmıĢdı.  O, "Azərbaycan Kommun ist Partiyası üzvlərinin ço xmillətli 

tərkib i arasında iĢ aparırd ı"

37



Azərbaycan  SSR  Xalq  Maarif  Ko missarlığında  milli  azlıq ların  xalq 

maarifi  məsələləri  və  onların  arasında  mədəni-maarif  iĢi  aparılması  ilə  məĢğul 

olan  ayrıca  Ģöbə  təĢkil  edilmiĢdi.  M illi  azlıqlar  Ģöbəsinin  kollegiyası 

respublikanın  milli azlıqları arasında mədəni-maarif sahəsində görülən bütün iĢə 

rəhbərlik  ed ird i.  M illi  azlıq ların  hər  biri  arasında  iĢ  görmək  üçün  xüsusi  milli  

bölmələr  təĢkil  olun muĢdu

38

.  Xalq  təhsili  Ģöbələri  yanında  təĢkil  edilmiĢ 



yardımçı Ģöbələr milli azlıq lar Ģöbəsinin yerli orqanları rolunu oynayırdı.  

1920-c i  ilin  oktyabrında  Azərbaycan  SSR-də  RSFSR  Xa lq  Milli  ĠĢlər 

Ko missarlığının  nü mayəndəliy i  təsis  olundu.  O  öz  vəzifələrini  RSFSR  ilə 

Azərbaycan  SSR  arasında  müqavilə  münasibətlərin in  normalarına  əməl 

olunmaqla yerinə yetirməli idi. 

Nü mayəndəlik respublikada  milli siyasətin həyata keçirilməsinə kö mək 

göstərmək,  millətlərin  iqtisadi  və  mədəni  səviyyəsinin  yüksəldilməsinə  və 

onların  birgə  əməyin in  bərqərar  olmasına  yardım  etmək  məqsədilə  təsis 

edilmiĢdi.  Xalq  ko missarlığının  baĢlıca  vəzifəsi  "RSFSR-in  bütün  millətləri  və 

tayfaların ın  birlikdə  dinc  yaĢamasını  və  qardaĢcasına  əməkdaĢlığ ını  təmin 

etmək" id i, əslində isə o, d igər müstoqil sovet respublikaların ın milli iĢlərinə fəal 

surətdə müdaxilə edirdi. 

Milli  azlıqlar  Ģöbələri  məktəblər,  kitab xanalar  və  digər  mədəni-maarif 

idarələri  açır,  yeni  dərsliklər  və  ədəbiyyat  nəĢr  olunurdu.  Pedaqoji  kadrlar 

hazırlamaq məqsədilə tədrisin ana d ilində aparıldığ ı xüsusi kurslar açılmıĢdı

38a


Xalq  Milli  ĠĢlər  Ko missarlığın ın  Azərbaycan  SSR-dəki  nümayəndəsi 

respublikada  milli  siyasətin  həyata  keçirilməsinin  ilk  yekunların ı  xarakterizə 

edərək,  öz  hesabatında  yazırd ı:  "Bu  və  ya  digər  milli  qrup  mədəni-maarif 

fəaliyyətini  inkiĢaf etdirmək sahəsindəki bütün səylərində  Respublika tərəfindən 

ən geniĢ rəğbətlə qarĢılanır. 




138 

 

Respublikada  yaĢayan  digər  milli  azlıqlara  münasibətdə  hökumətin 



milli siyasətinə gəldikdə  isə, bu siyasət milli  azlıqların hüquq və mənafelərin in 

hər  vasitə  ilə  qorunmasına  və  onların  əksəriyyətini  təĢkil  edən  yerli  əhali  ilə 

birgə dinc yaĢayıĢının təmin olun masına yönəldilmiĢdir"

39



Azərbaycan  sovet  hökuməti  vətəndaĢ  müharibəsi  dövründə  Muğanda 

dağıdılmıĢ  rus  kəndlərinin  bərpasına  kö mək  göstərirdi.  Bu  kəndlərin  əməkçi 

kəndlilərinə  pul,  iĢ  heyvanı  və  kənd  təsərrüfatı  inventarı  verilirdi

40

.  Dağlıq 



Qarabağda  azərbaycanlılarla  ermənilər  arasında  dinc  münasibətlər  bərpa 

olunurdu.  Burada  məhsul  yığımında  qarĢılıqlı  kö mək  üçün  xüsusi  erməni-

azərbaycanlı dəstəsi təĢkil edilmiĢdi

41

. Əhalinin qarıĢıq yaĢadığı rayonlarda bir-



ləĢmiĢ  erməni-müsəlman  inqilab  ko mitələri  və  partiya  ko mitələri

42

,  habelə 



nahiyə və kənd ko mitələri

43

 yaradılırdı. 



Azərbaycan xalq ı daĢnakların və menĢeviklərin 1920-ci il may üsyanları 

yatırıldıqdan  sonra  Azərbaycanda  sığınacaq  tapmıĢ  Ermənistan  və  Gürcüstan 

qaçqınlarına  hər  cür  yard ım  göstərirdi.  Q.K.Orconikidze  daĢnakların  ağ  terroru  

haqqında  1920-ci  il  iyunun  5-də  V.Ġ.Leninə  teleqramında  yazırdı:  "DaĢnakların  

əlindən  qaçan  kəndlilər  Sovet  Azərbaycanı  kəndlilərinin  yanında  qardaĢ 

sığınacağı  tapmıĢlar"

44

.  Hətta  1920-ci  ilin  oktyabrında  AKP-n in  II  qurultayı 



erməni  qaçqınlarının  yerləĢdirilməsi  və  bütün  zəruri  Ģeylərlə  təmin  olunması 

haqqında  xüsusi  qətnamə  qəbul  etmiĢdi.  Xalq  Ko missarları  Sovetinin  sədri 

N.N.Nərimanov  Ermənistan  və  Gü rcüstandan  olan  qaçqınlara  hərtərəfli  yard ım 

göstərilməsin i təĢkil etmək  məqsədilə 1920-ci ilin oktyabrında  xüsusi komissiya 

ilə  I  Ermənistan  sərhədinə  getmiĢdi.  Onun  göstəriĢi  ilə  qaçqınların  əksəriyyəti 

Qazaxa köçürüldü və onlara parça, ərzaq verildi

45



Torpağın  əməkçi  xalqa  verilməsi  haqqında  dekret  Azərbaycan 



qəzalarında  normal  milli  münasibətlər  yarad ılmasında  mühüm  rol  oynadı. 

Torpaq  haqqında dekretin  həyata  keçirilməsi  kəndli  kütlələrin in  sosial  fəallığ ını 

artırır,  milli qırğının,  kənddə tayfa düĢmənçiliy inin aradan qaldırılması prosesini 

sürətləndirir,  mü xtəlif  millətlərdən  olan  əməkçi  kəndlilər  arasında  mehriban 

qonĢuluq münasibətlərinin  möhkəmlən məsinə imkan yaradırdı. To rpaq haqqında 

dekretin  tətbiqi  ilə  əlaqədar  qəzalarda  kəndli  qurultayları  çağırılır,  sovet 

quruculuğu,  torpaq,  ərzaq  məsələləri  və  sairə  mü xtəlif  millətlərin  

nümayəndələrin in iĢtirakı ilə mü zakirə olunurdu. 

Sovet hökuməti bütün silki və din i  imtiyazların,  milli  məhdudiyyətlərin  

ləğvinə,  məktəblərdə  tədrisin  ana  dilində  aparılmasına  dair  zəruri  tədbirlər 

görürdü. 

 

 



 


Yüklə 5,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   223




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə