Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
149
"Biz özü mü zü Ukrayrıa SSR və baĢqaları ilə bərabərhüquqlu hesab edirik və onlarla b irlikdə, onlarla bərabər yeni Ġttifaqa, yeni federasiyaya daxil oluruq" 85 . Lenin in lay ihəsi əsasında komissiya sovet respublikalarının birləĢ məsi haqqında yeni qətnamə hazırladı və RK(b)P M K plenu munun mü zakirəsinə verdi. 1922-c i il oktyabrın 6-da RK(b)P MK plenu mu yeni qətnaməni d ire ktiv kimi qəbul etdi. Qətnamədə deyilird i: "Ukrayrıa, Belorusiya, Zaqafqaziya respublikaları federasiyası və RSFSR-in "Sovet Sosialist Respublikaları Ġttifaqı" halında birləĢ məsi haqqında onların arasında müqavilə bağlanması zəruri hesab edilsin, bu Ģərtlə ki, on lardan hər birinə "Ġttifaqın" tərkib indən sərbəst surətdə çıxmaq hüququ verilsin 86 . Ġttifaqın ali orqanı RSFSR, Zaqafqaziya Federasiyası, Ukrayrıa və Belorusiya MĠK-lərinin onların təmsil etdikləri əhaliyə mütənasib sayda nümayəndələrdən ibarət təĢkil olunan Mərkəzi Ġcraiyyə Komitəsidir". Ġttifaq MĠK-in icra orqanı Ġttifaq Xalq Ko missarlan Soveti o lmalı id i. RK(b)P MK p lenumu, bir tərəfdən hakim millətçilik Ģovinizmini, digər tərəfdən isə P. Q. Mdivaninin ZSFSR-in qalmasın ın məqsədəuyğun olmaması barədə bəyanatını və Zaqafqaziya respublikalarından hər birinin SSR Ġttifaqına bilavasitə girməsi təklifini pisləyərək bu respublikaların Zaqafqaziya federasiyası vasitəsilə SSR Ġttifaqına daxil olmasın ı bəyəndi. Qətnamə əsasında qanun hazırlamaq və Sovetlər qurultayından keçirmək üçün bütün sovet respublikaları nümayəndələrinin iĢtirakı ilə ko missiya yaradıldı. RK(b)P MK-nın 1922-c i il 6 oktyabr tarixli plenu munun qərarın ı Zaqafqaziya partiya təĢkilatları 1922-ci il oktyabnn 10-da aldılar. AK(b)P M K Rəyasət Heyəti 87 və Bakı Ko mitəsinin plenumu ertəsi gün həmin qərarı müza kirə edib rəhbərlik üçün əsas götürdülər. 1922-c i il oktyabrın 18-də RK(b)P MK Zaqafqaziya Ölkə Ko mitəsinin plenumu oldu. Plenu m MK Ko missiyasınm üzvü Q.K.Orconikid zenin məlu matın ı din ləyərək, RK(b)P MK-nın qərarını qəti icra üçün yekdilliklə qəbul etdi, partiya və bitərəf kütlələr arasında təĢviqat kampaniyasına baĢlamağı tapĢırdı. Plenum Zaqafqaziya Sovetlər qurultayının çağ ırılmasını da bəyəndi 88 .
"Sovet Sosialist Respublikaları Ġttifaqın ın yaradılması" tezisləri dərc olundu. SSR Ġttifaqın ın yaradılması partiya, sovet, həmkarlar təĢkilatları və digər birləĢmiĢ təĢkilatlar tərəfindən dəstəkləndi. Respublikaların Ġttifaqının yaradılması uğrunda keçirilən kampaniya bu ideyanın Azərbaycanın qəzalarında zəh mətkcĢ kütlələri tərəfindən də bəyənildiyini göstərdi 89 . Azərbaycan partiya təĢkilatı A zərbaycan SSR-in Ġttifaqa ZSFSR tərkib ində daxil olmasına tərəfdar çıxdı. AK(b)P-nin Ġkinci konfransı (1922-ci il noyabrın 1-4-də)
Zaqafqaziya federasiyasının saxlan ması və
möhkəmləndirilməsini və Zaqafqaziya respublikaların ın vahid bir tam kimi, 150
Zaqafqaziya federasiyası tərkibində respublikalar Ġttifaq ına daxil olmasının həyati zərurət olduğunu" təsdiq etdi 90 . Zaqafqaziya respublikalarının vahid ZSFSR tərkib ində Ġttifaqa daxil olması aĢağıdakı amillərlə Ģərtləndirilird i: birincisi, diyarın iqtisadi, təsərrüfat birliyi; Ġkincisi, Zaqafqaziya xalqları arasında dostluğu möhkəmləndirməyin və onların arasındakı milli etimadsızlığa birdəfəlik son qoymağın zəruriliy i. AK(b) P Ġkinc i konfransının qərarına uyğun olaraq, "Sovet Respublikaları Ġttifaqının yaradılması və Zaqafqaziya Sovetlər qurultayın m çağırılması uğrunda kampaniya" baĢlandı 91 . Konfrans nümayəndələrin in iĢtirakı ilə keçirilən partiya, həmkarlar Ġttifaqları təĢkilatlarının, fəhlə və kəndlilərin ümu mi y ığıncaqları AK(b)P konfransının qərarını bəyəndilər 92 .
təbəqələrinin əksəriyyəti tərəfindən Sovet Sosialist Respublikalan Ġttifaqı yaradılmasın ın bəyənilməsi və buna razılıq ifadə edilməsı, Azərbaycan, Gü rcüstan və Ermən istan SSR-lərin vahid ZSFSR tərkib ində SSR Ġttifaqına daxil olmasının dəstəklən məsi "ideyası həyata keçirilirdi. Azərbaycan, Gürcüstan və Ermən istan kommunist və ictimai təĢkilatların ın Sovet Sosialist Respublikaları Ġttifaq ının yaradılması və Zaqafqaziya respublikalarının vahid ZSFSR halında ona daxil olması qərarını dəstəkləməsinə baxmayaraq, P.Q.Md ivaninin qrupu ZSFSR-in ləğv edilməsi və Zaqafqaziya respublikalarından hər birinin müstəqil Ģəkildə SSR Ġttifaqına daxil olması mövqeyində qalırdı. Gü rcüstan partiya təĢkilatında "qayda yaratmaq" üçün Moskvadan Tiflisə xüsusi komissiyalar gəlird i. Mərkəzi partiya hakimiyyətinin müdaxiləsi nəticəsində partiya qərarlarının qatı əleyhdarları vəzifələrdən azad edilərək, Moskvaya geri çağırıld ılar. Gü rcüstan Kommun ist Partiyası MK-nın Zaqafqaziya Ölkə Ko mitəsi tərəfindən təqdim o lunmuĢ yeni tərkib i təsdiq edild i. 1922-c i il noyabrın 11-12-də Tiflisdə keçirilən 11 Zaqafqa ziya partiya konfransı Sovet Sosialist Respublikaları Ġttifaqı haqqınd a məsələni müzakirə etdi. Orconikid ze ö z fikrini müdafiə edərək, bildirdi ki, "Zaqafqaziya Federasiyasını yalnız burjua millətçiləri ayrı-ayrı respublikalara ayıra bilər" 93 . II Zaqafqaziya partiya konfransı SSR Ġttifaqının yaradılmasını bəyəndi və bildird i ki, " Gürcüstan, Azərbaycan və Ermənistan respublikalar Ġttifaqına bir ümu mi ailə kimi, Zaqafqaziya federasiyası vasitəsilə daxil olmalıdırlar" 94 . Konfrans vahid ZSFSR-in SSR Ġttifaqına da xil o lmasının ə leyhinə çıxan ko mmunistlərin xəttini " millətçilik təmayülü" kimi pisləd i. Üç respublikan ın MĠK-lərinin razılığ ı ilə II Zaqafqaziya partiya konfransı Zaqafqaziya Sovetlər qurultayının çağırılmasını qərara ald ı. 1922 -ci il Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|