Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu



Yüklə 5,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə97/223
tarix17.09.2017
ölçüsü5,21 Mb.
#420
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   223

199 

 

təsərrüfatı  vəzifələrinin  həllinə  səfərbər  etmək  id i.  N.Nərimanov  qadın 



nümayəndələrin i  salamlayaraq,  onlar  müraciətdə  demiĢdi:  " Gözlərimiz  önündə 

görünməmiĢ iclas, eĢidilməmiĢ  xəbər baĢ verir, daha doğrusu indiki qurultay ona 

görə toplanmıĢdır ki, siz burada bütün acı və ehtiyaclarınızı, arzu və istəklərinizi 

deyəsiniz  və  inqilabi  höku mət  bütün  deyilənləri  nəzərə  alar,  bütün  arzu larınızı 

yerinə yetirər"

110


Sovet  hakimiyyəti,  qadınlar  arasında  iĢ,  ərzaq  siyasəti  və  qadınların  

ərzaq  iĢində  iĢtirakı,  ana  və  uĢaqların  mühafizəsi,  Zaqafqaziya  qadınların ın  

vəziyyəti  və  xalq  maarifi  haqqında  dinlənıniĢ  məru zələr  qadınlar  üçün 

mah iyyətcə tam aydın o lmasa da maraq la qarĢılandı. Qurultayın  bəyannaməsində 

deyilirdi: " Biz, qurultayın iĢtirakçıları yalnız höku mətimizin b izə göstərdiyi yolla  

getməyə bir-birimizə söz veririk". 

Qurultay qadınlar içərisində iĢ aparmaq məqsədilə təĢkilatçı-təlimatçılar 

hazırlayan  üçaylıq  kurslar  təĢkil  etməy i  qərara  aldı.  Bu  iĢə  Mərkəzi  türk  sovet 

partiyası  məktəbi  böyük  kö mək  göstərdi.  Ġlk  mərhələdə  Azərbaycan  qadınları 

içərisində  iĢi  əsasən  qadın  klubları  və  kəndli  qadın  guĢələri  aparırd ı.  Onlar  

qadınlar  üçün  istehsalat  və  sənət  emalatxanaları  yarad ır,  onlara  istehsalat 

vərdiĢləri,  savad  öyrədir,  ali  və  orta  tədris  müəssisələrinə  daxil  olmaq  üçün 

hazırlay ır, ekskursiyalar,  maraqlı  mühazirələr və  məsləhətlər təĢkil edirdilər. BaĢ  

siyasi  maarif  idarəsi  müsəlman  qadın  klub larının  təĢkili  üçün  1921 -ci  ilin  

noyabrında 10 mln manat ayırdı

111



Qadın  klubları  sovet  hakimiyyətinin  qanunların ın  müsəlman  qadınlara 



izah  edilməsində,  əhalin in  ən  çox  geridə  qalmıĢ  qadın  təbəqələrinin  

fəallaĢdırılması  və  özfəaliyyətinin  oyanıĢında,  onları  Ģüurlu  yaradıcı  fəaliyyətə 

cəlb etməkdə  mühüm ro l oynayırdılar.  Sovet ġərqində birinci qadın klubu 1920 -

ci  ilin  mayında  Bakıda  yaradılan  Ə.Bayramov  adına  klub  idi.  Onun  iĢində 

respublikanın  görkəmli  qadın  ictimai  xad imləri  Ayna  Sultanova,  Ceyran  

Bayramova,  Arifə  Musabəyova,  Xavər  Qarayeva-ġabanova,  Mina  Cəfərova, 

Gü larə  Qədirbəyova,  Xanımnaz  Əzizbəyova,  Klavdiya  ĠĢkova,  Höku mə 

Məmmədova,  Mələk-Nisə  Orucova,  Əminə  Qasımova,  Sona  Cəfərova,  Sara 

Talıbova,  Bəy im  Rəcəbova,  Gövhər  A xundova,  Fatma  Hacıyeva,  Xədicə 

Babayeva, Zeynəb Rizvanova, Sona Sadıxova fəal iĢtirak etmiĢlər.  

Klubda  müsəlman  qadınlar  üçün  əməli  sənət  məktəbi  rolu nu  oynayan 

nümunəvi  emalatxanalar  yaradılmıĢdı.  1922-ci  ildə  klubun  emalatxanasında  35, 

yun-sap  emalat xanasında  50,  to xuculuq  ema lat xanasında  20  müsəlman  qadın, 

üzləmə  sexində  20  Ģagird  qadın,  ayaqqabı  təmirində  25,  kisə  arteli 

emalatxanasında 70 nəfər qadın iĢçi çalıĢırdı

112


Klubun  nəzdində  kitab xana,  o xu   zalı,  d ram  dərnəyi,  xor  və  balet 

qrupları  var  idi.  1923-cü  ildə  burada  əl  iĢi,  tətbiqi  sənət,  toxuculuq,  xalçaçılıq  



200 

 

üzrə  ixtisaslı  azərbaycanlı  qadın  ustalar  hazırlamaq  üçün  respublikada  birinci 



sənət məktəbi açıldı. Artıq 1922-ci ilin aprelində 11 qəza və 6 rayon qadın klubu 

var idi və qadınlar üçün 17 istehsalat arteli təĢkil edilmiĢdi 

113



ZəhmətkeĢ qadınlar,  xüsusilə Bakı Ģəhərinin fəhlə rayonlarının qadınları 



hökumətə  Məktubla  müraciət  edərək,  onlar  üçün  klublar  açmağı  tələb  edirdilər. 

Balaxanı-Sabunçu  rayon  maarif  Ģöbəsinin  Respublika  Xalq  Maarif 

Ko missarlığına  göndərdiyi  məktubda  deyilirdi:  "Rayonumuzun  ən  ucqar 

guĢəsində klubun təĢkilini ço x  mühü m fakt hesab edərək, bu təĢəbbüsü hərtərəfli 

müdafiə  etmək  və  dərinləĢdiımək  lazımdır,  belə  ki,  biliklərə  coĢqun  həvəs  və 

qadınların tam müəyyən inqilab i əhvali-ruhiyyəsi vardır"

114



Qadın  klubları  bütün  Azərbaycan  üzrə  geniĢ yayıldı.  Artıq  1926 -cı  ilin  



əvvəllərində  42  qadın  klubu  var  id i.  Onlardan  səkkizi  Bakı  rayonlarında,  on 

səkkizi  qəza  Ģəhərlərində,  on  altısı  isə  kəndlərdə  yerləĢirdi

115

.  Klub  üzvlərinin  



sayı orta hesabla 50-dən 300 nəfərədək olurdu. 

Beynəlxalq  inqilab i  fəh lə  hərəkatının  görkəmli  xadimi  Klara  Setkin  

qadın  klublarının  fəaliyyəti  ilə  1924-cü  ilin  sonunda  Bakıda  tanıĢ  olaraq,  onları 

yüksək  qiy mətləndirmiĢ,  "ġərq in  inqilabçı  qadın  qüvvələrin in  toplanıĢ 

məntəqələri" adlandırmıĢdı"

116


Qadın  klubları  ilə  eyni  zamanda  yerli  sakin lərin  təĢəbbüsü  ilə  kəndli 

qadın  guĢələri  yaradılmıĢdı.  Birinci  belə   guĢə  1924-cü  ildə  Zaqatala  qəzasının  

Qax  kəndində  açılmıĢdı.  1926-cı  ilin  əvvəlində  isə  onların  sayı  16-ya  çatmıĢdı. 

117 

Azərbaycan  və  eləcə  də  bütün  Zaqafqaziya  qadın  hərəkatında, 



qadınların  həmrəy liy ində  1922-ci  ilin  may ında  RK(b)P  Zaqafqaziya  ölkə 

Ko mitəsinin  qərarı  ilə  Bakıda  keç irilən  Zaqafqaziya  qadınlarının  I  qurultayı 

mühü m  rol  oynamıĢdı.  Quru ltay  Zaqafqaziyanın  bütün  regionlarında  qadınlar 

arasında iĢə yekun vurmalı id. 

Qurultayın  keçirilməsi  yerinin  seçilməsi  təsadüfi  deyildi.  Qurultaya 

qədər  artıq  Azərbaycanda  ġərq  qadınların ı  arasında  iĢ  aparma  sahəsində 

müəyyən  təcrübə  toplanmıĢdı:  nü mayəndə  yığıncaqları  aparıcı  fəaliyyət 

göstərirdi,  xüsusi  qadın  klubları  təĢkil  edilmiĢdi.  Azərbaycan  qadın  Ģöbələri 

ətrafında 20  mindən artıq qadın birləĢ miĢdi.  Bütün bunlar Zaqafqaziya qadınları 

arasında  iĢin  quruluĢuna  köklü  təsir  göstərirdi.  Təsadüfi  deyil  ki,  qurultayın  

çağırılmasın ın təĢəbbüsçüsü AK(b)P MK-nın qadın Ģöbəsi idi. 

Qurultayın  çağırılması  üzrə  geniĢ  təĢkilati  iĢ  aparılmıĢdı.  Onun 

hazırlan masında  Ayna  Sultanova,  Klavdiya  ĠĢkova,  Viktoriya  Tseytlin,  Xavər 

Qarayeva-ġabanova fəal iĢtirak et miĢdilər.  

1922-c i  il  mayın  26-da  Gürcüstan,  Azərbaycan,  Ermən istan,  Dağıstan 

respublikaların ın  ucqarlarından  zəh mətkeĢ  qadınlar  I  Zaqafqaziya  qurultayına 




Yüklə 5,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   223




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə