Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu



Yüklə 5,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə99/223
tarix17.09.2017
ölçüsü5,21 Mb.
#420
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   223

203 

 

Onların sayı həddindən artıq az idi.  Bakıda peĢə məktəbləri, Lən kəran, Salyan və 



Altıağacda  tədris  emalatxanaları,  ġuĢada  isə  qadınlar  üçün  xalçaçılıq  

emalatxanası var idi

129



Azərbaycanda fabrik-zavod Ģagirdliyi  məktəbləri daha geniĢ yayılmıĢdı. 



Onlar  1921  -c i  ildən

130


  təhsil  və  istehsalat  əməyini,  ü munu  və  xüsusi  təhsil 

elementlərini  birləĢdirərək  gənc  nəsli  texn iku m  və  ali  texn iki  məktəblərə 

hazırlamaq məqsədilə yaradılırd ı

131


Fabrik-zavod  Ģagirdliy i  məktəblə rində  təhsil  üç-dörd  il  davam  edirdi, 

onlar  əsasən  Bakıda  və  onun  mədən-zavod  rayonlarında  fəaliyyət  göstərirdi. 

1922-c i  ildə  keç miĢ  Levenson  zavodunda  çilingərlik,  xarratlıq  və  dəmirç ilik 

Ģöbələri  olan  "Qızıl  gənclik"  fabrik-avod  Ģagirdliyi  məktəbi  açıld ı.  1923-cü  ilin  

martında Suraxanıda,  1924-cü ildə isə Zabratda Azərbaycan dilində fabrik-zavod 

Ģagirdliyi 

məktəbi 


fəaliyyətə  baĢladı

132


Fabrik-zavod 

məktəblərində 

azərbaycanlı  Ģagird lərin  sayını  artırmaq  məqsədilə  belə  məktəblərin  qəzalarda 

təĢkilinə  xüsusi  diqqət yetirilirdi.  Yerlərdə  mütəxəssis  müəllimlərin  çatıĢmad ığı 

(o  za man  respublikada  cə mi  iki  a zərbaycanlı  aqronom  var  idi)  1923-1924-cü  

illərdə  Gəncə,  Zaqatala,  Nu xa  və  Qubada  fabrik-zavod  Ģagirdliyi  məktəbləri 

açıld ı


133

. Artıq 1925-ci  ildə 14 belə  məktəb var id i ki, onlardan da altısı  Bakı və 

onun  mədən-zavod  rayonlarında  yerləĢirdi.  Bu  məktəblərdə  cəmi  1759  nəfər 

təhsil  alırdı

134

.  FZġ  məktəbləri  Ģagird lərinin  92,8  faizi  fəhlə  və  kəndli  uĢaqları 



idi

135


Azərbaycanda  FZġ  məktəbləri  ilə  eyni  vaxtda  texniki-sənaye,  dəmir 

yol, su nəqliyyatı və s. mü xtəlif peĢə kursları geniĢ yayılmıĢdı. 1924/25-ci tədris 

ilində  respublikada  35  peĢə  kursunda  2447  nəfər  o xuyurdu

136

.  PeĢə  kurslarmda 



oxuyanların  48,3 faizini  fəhlələr,  29,2 faizin i qulluqçular, 8 faizin i  isə kəndlilər 

təĢkil  edirdi.  On ların  içərisində  azərbaycanlılar  20,4,  ruslar  isə  54  faiz  id i

137



ġagird lərin ü mu mi tərkib ində qadınlar 28,2 faiz idi.  



Orta  ixtisas təhsili sistemində texn iku mlar  mühü m yer tuturdu. Onların  

təĢkilində,  hər  Ģeydən  əvvəl,  fəhlə  və  kəndli  uĢaqların  qəbulu,  habelə 

azərbaycanlı  Ģagirdlərin  cəlb  edilməsi  yolu  ilə  sosial  tərkibin  yaxĢ ılaĢdırılması 

nəzərdə  tutulurdu.  Birinci  növbədə  göstərilən  tədris  müəssisələrinə  fəhlə  və 

kəndlilər  qəbul  edilirdilər.  Texniku mun  sərəncamına  torpaq,  bağ  və  meĢə 

sahələri ayırmaq , onların yerli aqronom  məktəblərin in tədris vasitələrindən,  xalq  

torpaq  komissarlığ ının  meteoroloji,  ipəkç ilik  stansiyaları  və  digər  elmi 

idarələrindən  istifadə  etmələrinə  icazə  vermək  vəzifəsi  bütün  qəza  təĢkilatlarına 

həvalə edilmiĢdi. 

Beləliklə,  bir  neçə  ildə  texn iku mlar  Ģəbəkəsi  xeyli  geniĢləndi,  onlarda 

azərbaycanlıların sayı üstünlük təĢkil etməyə baĢladı. 1926/27-ci tədris ilində 39 

texn iku mda təhsil alan  7137 nəfərdən   67,  7  faizi azərbaycanlı,  60,1 faizi fəh lə -




204 

 

kəndli  uĢaqları  idi.  A zərbaycandakı  texniku mlar  pedaqoji,  sənaye-iqtisadi, 



nəqliyyat sənaye-texn iki,  kustar sənətkarlıq,  kənd  təsərrüfatı,  tibb,  vokal  musiqi 

və teatr ixtisasları ü zrə q ruplaĢdırıldı. 



Ali  təhsilin  inkiĢafı.  Azərbaycanda  yeni  cəmiyyət  qurulmasında  ən 

mühü m  vəzifələrdən  biri  sovet  mütəxəssisləri,  ələlxüsus  fəhlə  və  kəndlilərdən 

ziyalı  kadrlar  hazırlamaq  id i.  Lakin  bu  sahəda  Azərbaycanın  konkret  spesifık 

Ģəraitini  nəzərə  almadan,  RSFSR-in  ali  məktəb  təcrübəsindən  istifadə  edildi, 

orada 

isə 


təhsil 

xüsusi 


dekretlə 

təlimin 


"proletariatlaĢdırılmasına" 

istiqamətləndirilmiĢdi.  Həmin  dekretdə  göstərilird i:  " Birinci  yerdə  sözsüz, 

proletariat və yoxsul kəndlilər  mühitindən Ģəxslər qəbul edilməlidir, onlara geniĢ 

həcmdə  təqaüdlər  veriləcəkdir".  Fəhlə  və  kəndli  hakimiyyəti  yeni  sosialist 

cəmiyyətinin  öz  qurucu  kadrların ı  hazırlamalı  id i.  Ali  təhsil  probleminin   bu 

qaydada  həlli  onun  əsil  human ist,  sərbəstlik  tələb  edən  zəmin ini 

məhdudlaĢdırırdı.  A zərbaycanda  ali  məktəb  quruculuğu  iĢinə  ana  dilində  dərs 

deməyi  bacaran  kifayət  qədər  yüksək  ixtisaslı  mütəxəssis  kadrların  olmaması, 

bina  və  zəruri  avadanlıqların  çatıĢ maması,  təsərrüfat  dağınıqlığı  ilə  əlaqədar 

maddi çətinliklər Ģəraitində baĢlandı. 

Azərbaycanda  yalnız  1919-cu  ilin  noyabrında  açılmıĢ  yeganə ali  təhsil 

müəssisəsi  olan  Bakı  Un iversiteti  fəaliyyət  göstərirdi.  Sovet  höku məti 

respublikada  ali  təhsilin  inkiĢafında  Bakı  Un iversitetinin  ro lunu  artırmaq  üçün 

ciddi  səy  göstərirdi.  Bakı  ġəhər  Soveti,  Xalq  Təsərrüfatı  ġu rası,  A zərbaycan 

Həmkarlar  Ġttifaqları  ġurası,  A zərneft  və  digər  sovet-təsərrüfat  idarələri 

Universitetin  maddi bazasının   möhkəmlən məsinə  yardım  göstərməyə  səfərbər 

edilmiĢdi. 

Fəaliyyətə  baĢladığı  vaxt  Universitetin  tərkib ində  yaln mız  iki  fakültə 

(tibb  və  tarix-filologiya)  var  idi

138


.  1921  -1922-c i  ildə  isə  tarix-filologiya  

fakültəsi  ictimai  elmlər  fakü ltəsinə  çevrildi,  ictimai  elmlər  və  fizika-riyaziyyat 

fakültələri  əsasında pedaqoji  fakü ltə  yaradıld ı.  Azərbaycan  Ġnqilab  Ko mitəsinin  

sədri  N.Nərimanov  respublika  üçün  birinci  növbədə  texniki  ali  məktəb 

yaradılmasın ın  vacibliyin  nəzərə  alaraq,  1920-ci  ilin  dekabrında  keçmiĢ  Bakı 

Texniki  Məktəbinin  ali  məktəbə  çevrilməsi  haqqında  dekret  verdi.  1921-ci  ilin  

yanvarında isə bu məktəbin, habelə  RSFSR  Xalq  Maarif  Ko missarlığın ın qərarı 

ilə  Petroqraddan  Bakıya  köçürülmüĢ  politexnik  texnku mun  bazasında 

Azərbaycan Politexnik Ġnstitutu (APĠ) açıldı

140


1921-c i  ilin  yanvarında  Ġnstitutda  dorslor  baĢlandı,  N.Nə rimanov 

professor-müə llim  və  tələbə  heyətini  Azərbaycan  SSR  XKS  və  MĠK.  adından 

salamlayaraq,  Ġnstitutun  milli  kadrların  hazırlan ması  iĢində  böyük  əhəmiyyətini 

qeyd  etdi

141


.  Politexn ik  institutunun  formalaĢması  və  inkiĢafında  Azərneftin  

rəhbərləri, u zun  müddət Ġnstitut direktoru olmuĢ A.A.Nikitin, habelə  müəllimlər 




Yüklə 5,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   223




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə