146
YANVAR-MART, 2010
AZERBAIJAN FOCUS
kəs öz ana dilindən istifadə etmək, istənilən dildə təhsil almaq və
işləmək hüququna malikdir (21-ci və 45-ci maddələr).
azərbaycan müstəqilliyini qazandıqdan sonra qalan ikidilliliyə
baxmayaraq, rus dilindən fərqli olaraq, azərbaycan dilinə üstün-
lük verən valideynlərin sayı gözəçarpacaq dərəcədə artmışdır
və azərbaycandilli məktəblərdə təhsil alan şagirdlərin ümumi
sayı da çoxalmışdır. eyni zamanda, hazırda azərbaycanda iki-
dilli (azərbaycan və rus, azərbaycan və gürcü), eləcə də üçdilli
(azərbaycan, rus və gürcü) məktəblər hələ də fəaliyyət göstərir.
Bmt-nin İrqi ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması Komitəsinə
azərbaycanın təqdim etdiyi altıncı dövri hesabata əsasən
21
hal-
hazırda azərbaycanda 1.760 ibtidai təhsil ocağı fəaliyyət göstərir.
Bunlardan yalnız 10 təsisatda (635 uşaq) təhsil və tərbiyə rus
dilində, 6 təhsil ocağında isə (280 uşaq) gürcü dilində aparılır.
228 təhsil ocağında təhsil və tərbiyə azərbaycan və rus dillərində
həyata keçirilir. 26,015 uşaqdan 7,730 nəfəri rus qruplarında təhsil
alırlar. azərbaycan və gürcü dillərində təhsil və tərbiyə verilən iki
ibtidai təhsil ocağında 175 uşaqdan 40 nəfəri gürcü qruplarında
oxuyur. azərbaycanda tamam ümumi təhsil üç dildə təmin edilir –
azərbaycan, rus və gürcü.
6.208 şagirdin oxuduğu 19 məktəbdə təhsil yalnız rus dilində,
991 şagirdi olan 6 məktəbdə isə yalnız gürcü dilində aparılır.
azərbaycan və rus dillərində təhsil verən 334 məktəbdə 101,291
şagird yalnız rus bölməsində, azərbaycan və gürcü dillərində təhsil
verən 5 məktəbdə isə 770 şagird gürcü bölməsində təhsil alır.
azərbaycan, rus və gürcü dillərində təhsil verən 1 məktəbdə 125
şagird rus bölməsində, 126 yeniyetmə isə gürcü bölməsində oxu-
yur.
Bakıda ivrit dili dövlət məktəblərindən birində tədris olunmaqla
yanaşı, İvrit dili, yəhudi tarixi və mədəniyyəti tədris olunan özəl
məktəb də fəaliyyət göstərir. Hazırda həmin özəl məktəbdə 251 şa-
gird təhsil alır.
azərbaycanda bir qisim milli azlıqların uşaqları quba, qusar, İs-
mayıllı, xaçmaz, Oğuz və qəbələ rayonlarında adi orta məktəblərdə
oxuyur və ləzgi dilini öyrənirlər. talış dili lerik, lənkəran, astara
21. Bmt-nin İrqi ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması Komitəsinə azərbaycanın
təqdim etdiyi altıncı
dövri hesabat,3 mart 2008, s.27
148
YANVAR-MART, 2010
AZERBAIJAN FOCUS
ropanın istənilən digər yerində xarici dillərin tədrisinə sərf edilən
xərcləri
müqayisə edərək, qrin belə
bir nəticəyə gəlmişdir ki, ingi-
lis dilinin belə üstün vəziyyətdə olması İngiltərəyə hər il xalis 10
milyard avrodan çox gəlir gətirir ”.
23
eləcə də qeyd edilməlidir ki, ölkəmizdə “rus dili tədris dili olan
bir çox (əsasən, dövlət) orta və ali təhsil ocaqları mövcuddur. Bu-
nunla belə, rus dili ölkədə artıq ikinci dil statusundan seçilə biləcək
xarici dil statusunu almışdır”.
24
Bu baxımdan, türk dilinin azərbaycanın təhsil sistemində rolu
həmçinin vacibdir. “Ölkədə dövlət və özəl orta məktəblər şəbəkəsi,
o cümlədən bir özəl universitet təsis edilmişdir. Onların hamı-
sı hələ də uğurla fəaliyyət göstərir. Bəziləri ödənişsiz olan həmin
məktəblər nəinki nüfuzlu və imkanlı şəhər əhalisi, o cümlədən kənd
yerlərindən olan şəxslər üçün də əlverişlidir. Bu, türk məktəblərini
digər beynəlxalq məktəblərdən fərqləndirir, çünki həmin məktəblər
yalnız varlılar üçündür.
25
Beləliklə, rəsmi dövlət dilinin, eləcə də milli azlıqların dillərinin
qorunması və təbliği müstəqil azərbaycanın ən mühüm səciyyəvi
cəhətlərindən biridir. eyni zamanda, gənc nəsil ölkəmizin təhsil
ocaqlarında xarici dilləri öyrənməyə həvəsləndirilir, bu isə avropa
dil siyasəti standartlarına doğru növbəti addımların atılmasına mü-
hüm töhfədir.
23. Graddol d. english next.
British Council, 2006, səh.122.
24. mammadov a. (2009). the issue of plurilingualism and language policy in
azerbaijan. In: International journal of the sociology of language. sociolin-
guistics in azerbaijan: new Perspectives on language and society. mouton de
Gruyter. Berlin. new york, 2009, səh. 70.
25. Garibova j. (2009). language policy in post-soviet azerbaijan: political as-
pects. In: International journal of the sociology of language. sociolinguistics
in azerbaijan: new Perspectives on language and society. mouton de Gruyter.
Berlin. new york, 2009, səh. 28