YANVAR-MART, 2010
17
AZƏRBAYCANIN XARİCİ SİYASƏTİNİN
ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİ HAQQINDA
Novruz Məmmədov
azərbaycan respublikası Prezidenti administrasiyasının
xarici
əlaqələr şöbəsinin müdiri,fövqəladə
və səlahiyyətli səfir,
filologiya
elmləri doktoru
Giriş
xxI əsrin əvvəlində dünyanın siyasi müstəvisində müstəqil
azərbaycan dövlətinin yeri və rolu artıq müəyyənləşmişdi. sovet
İttifaqının süqutundan sonra siyasi fırtınaların qurbanına çevrilmək
təhlükəsi ilə üzləşən azərbaycan ümummilli lider Heydər əliyevin
titanik səyləri nəticəsində istər xarici, istərsə də daxili siyasət
məsələlərində müstəqil söz sahibinə çevrilmişdi. Bu illər ərzində
dövlətin yeritdiyi siyasət azərbaycan xalqının milli maraqlarının
qorunmasına və ölkənin qarşısında duran taleyüklü məsələlərin
həllinə yönəlmiş və dövlət müstəqilliyinin möhkəmlənməsinə
xidmət etmişdir.
təbii ki, azərbaycan diplomatiyasının strateji oriyentirlərinin
həyata keçirilməsində ulu öndər Heydər əliyevin işləyib hazırladığı
neft strategiyası müstəsna rol oynamışdır. təcrübəli dövlət xadimi
dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin, onların nəhəng neft şirkətlərinin
karbohidrogen ehtiyatları ilə zəngin olan azərbaycana ciddi maraq
göstərdiklərini və “qara qızıl” uğrunda kəskin və ciddi mübarizənin
başladığını aydın görürdü. Heydər əliyev neft gəlirlərindən daha
önəmli olan qlobal məsələlər barədə düşünürdü: xəzər hövzəsində
təsir gücünə yiyələnmək uğrunda gedən mübarizədə gənc, müstəqil
azərbaycan dövlətinin milli maraqlarını qorumaq üçün siyasəti elə
qurmaq lazımdır ki, bu, yalnız cari maraq yox, həm də gələcəyin
möhkəm əsaslarını qoymuş mexanizm olsun.
№ 2(2)
YANVAR-MART, 2010
19
bir siyasətçi olmasına şübhə yox idi.
ümummilli lider Heydər əliyev isə regiona nəzarət uğrunda
açıq-gizli mübarizə aparan dövlətlərin təsirindən ustalıqla yayına-
raq özünün balanslaşdırılmış siyasətinə sadiqliyini nümayiş etdirir,
xəzər nefti uğrunda mübarizə aparan qərb şirkətlərinin maraqlarını
azərbaycanın iqtisadi və siyasi müstəqilliyinin möhkəmlənməsinə
yönəldirdi. O, bütün bu məsələlərdə öz xalqının təhlükəsizliyi
mövqeyindən, qloballaşmaya və inteqrasiyaya yönəlmiş ümum-
dünya iqtisadiyyatının obyektiv tələblərindən çıxış edirdi.
Zaman göstərir ki, onun düşündüyü və həyata keçirdiyi stra-
tegiya öz sevimli müstəqil azərbaycanı ilə yanaşı, bir çox dünya
dövlətlərinin və xalqlarının rifahına xidmət edir. Bakı-tbilisi-
Ceyhan neft kəməri layihəsinin həyata keçirilməsi beynəlxalq
münasibətlərə yeni məntiqi yanaşmanın tarixi nümunəsi sayıla
bilər.
azərbaycan Prezidenti İlham əliyev son vaxtlardakı çıxışları-
nın birində haqlı olaraq deyir: “Heydər əliyev adına Bakı-tbilisi-
Ceyhan neft kəməri geosiyasi xarakter daşıyır və özünün varlığı
ilə dünyanın siyasi proseslərinə təsir göstərəcəkdir”. Bununla ra-
zılaşmamaq olmaz. dünyada enerji qıtlığının artdığı bir vaxtda
azərbaycanın karbohidrogen ehtiyatları, həmçinin, beynəlxalq
təhlükəsizliyə xidmət edir.
azərbaycanın xarici siyasət kursunun artıq 15 ildən çox tarixi
var və bu kurs, qeyd etdiyimiz kimi, Heydər əliyevin müəyyənləş-
dirdiyi strateji xəttə sadiqdir. ümummilli liderin dahiliyi məhz onda
idi ki, azərbaycanın müstəqilliyinin bərqərar olması üçün, bir çox
postsovet respublikalarından fərqli olaraq, tarixən qonşu olduğu
rusiya ilə münasibətləri tarixi reallığa adekvat formalaşdıra bildi.
Öz hakimiyyətini qorumaq üçün ona kəskin şəkildə qərb blokları-
na qoşulmaq kursu da seçmək lazım gəlmədi. O, ölkəsini hansısa
dövlətdən qorumaq üçün himayəçi tutmadı. sadəcə, öz yolunu seçib
bu yolla getdi. məhz onun dövründə azərbaycan özündə müxtəlif
vektorları –
Şərqi və qərbi, islamı və xristianlığı birləşdirdi.
Onun layiqli varisi - Prezident İlham əliyev bu “çevik alyans-
lar” kursunu qlobal güc qütblərindən kənar keçirərək, uğurla da-
vam etdirir və bu kurs öz dividendlərini gətirir: “azərbaycan heç
vaxt özünün bəzi qonşuları kimi dəyişən geosiyasi kart olmayıb və