Azerbaijan-ngps



Yüklə 0,67 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/62
tarix17.07.2018
ölçüsü0,67 Mb.
#56165
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   62

32
Beləliklə bəlkə də, dörd yüz milyon adam qatillik kimi deyil, tarixi 
siyasi qətlin qurbanları sayıla bilər. Rummel democid-i kommunist 
rejiminə, incisini əksərən totalitar və avtoritar birilərin və ən az ölümlü 
sistemə demokratik dövlətləri aid edir. Hələ də Amerikanların ən son 
düşüncələrinə görə Hitler xolokost (kütləvi qırğın edən), Stalinist 
təmizləyən, Yapon təcavüzü və Maoist qatillikdir.  
Vilyam J. Ekhart və varislər hesablayırlar ki,iyirminci əsr 
müharibələrindən 1900 və 1995 illəri arasına təsədüf edən ölümün 
ümumi miqdarının ən azı 106 114 000 adam olmuşdur ki, bunlardan 62 
194 000 nəfəri mülki şəxs və 43 920 000 nəfəri isə hərbiçi qurbanlardır 
(Sivard 1996: 19). 1945-in və 1992-in aralarında "Soyuq Müharibənin" 
"sülh" dövründə 149 müharibə zəminində qırğınlarda ən azı 22 057 000 
adam öldürüldüyü qiymətləndirilir ki, bunlardan da 14 505 000 nəfəri 
mülki əhali və 7 552 000 müharibə iştirakçılarıdıt (Sivard 1993: 20-1). 
1996-cı ildə ən-azı-otuz-müharibə-aparılırdı. 
Televiziya ekranları bütün dünyada qırğın və qantökmə təsvirlərini 
vaxtaşırı olaraq parlaşır, bəziləri qədim düşmənçilikdən kök alaraq 
mövcud əlverişli şəraitdən və əks tərəfin bacarıqsızlığından istifadə 
edərək güclənir, öz cinayətkarlıq ehtiyaclarını həyata keçirir. Bir dəhşətli 
böhran digərini əvəz edir deyə kütləvi informasiya vasitələri ilə biri 
izləndikdən sonra növbəti hadisəyə dogru diqqəti cəmləyir, hadisələri 
mərkəzdə saxlayır. Qantökmə öldürməyə hazır olan müxtəlif cür 
formalarda tətbiq edilir: beynəlxalq müharibələr, vətəndaş müharibələri, 
inqilablar, separatist müharibələri, terrorist cinayətkarlıqları, ərazi 
münaqişələri, hərbi çevrilişləri, genosidləri, etnos-dini-tayfa qırğınları, 
qətllər, xaricisi müdaxilələr və qətl motivli təhriflər və məhrumiyyətlər. 
Bəzən xarici antaqonizmlər Birləşmiş Ştatları rəqibləri tərəfindən 
evlərindəcə öldürdür, belə ki, 1993-cü ildə Nyu Yorkda Dünya Ticarət 
Mərkəzinin İsrail tərəfindən bombalamağı buna misal olaraq, altı ölünü 
və minlərlə zədələnmiş insan həyətı ilə başa gəlmişdir. Eləcə də xaricdə 
törədilmiş qətllərdən olan misal kimi 1998-ci ildə Nayrobidə və Dar-əs-
Salamda Amerikan Səfirliklərinin bombardlanmasında 12 Amerikan və 
300 Afrikalı ölmüş, ayrıca 5 000 insan zədələnmişdir. 
Sentyabr 11, 2001-də, Əl Qaeda-nın on doqquz üzvü, dörd 
oğurlanmış kommersiya avialaynerlərindən silah kimi istifadə etdi, Nyu 


33
Yorkda və Vaşinqtonda Pentaqonun Dünya Ticarət Mərkəzinin əkiz 
qüllələrində intihar hücumlarını etdi, ancaq Kapitoliyə nail olmadan 2 
986 adamı öldürdü. Birləşmiş Ştatlar 2003 Martında İraqın üstünlüyü ilə 
növbələnən Əl Qaedanın 2001 oktyabrında, Əfqanıstanda başladığı 
müharibəsinə intiqam cavabını verdi.  
Azalma üzrə, iyirminci əsr dünyasından geriyə nəzər salsaq, 
Amerikan siyasi liderləri Hobbes-i təkrar etməyə meyllidir, "Ora 
cəngəllikdir!" və daha əhəmiyyətsiz olan Roma imperiyasının prinsipini 
məsləhət görürlər: "Əgər siz sülhü istəyirsinizsə, müharibəyə hazırlaşın 
(si vis pacem para bellum)". 

Bu - fəlsəfi irs, vətənpərvərlik, milliləşdirmə, medianın gücləndirilməsi, 
mədəni şərait və qlobal qantökmə kimi əsas inamların olduğu bir mühitində 
Amerikan siyasət alimlərinin və onların tələbələrin qətl törətməyən 
cəmiyyətinin mümkünlüyünü rədd etməsi təəccüblü deyildir.  
Ali təhsil almaq üçün giriş kursunun birinci sinifindən universitetin 
buraxılış seminarlarınadək qaldırılan suallarda başlıca amil insani 
dəyərlərdir, iqtisadi defisit, seksual və digər hücumlara qarşı müdafiə 
olunmaq ehtiyacı da adətən meydana çıxır. Baxmayaraq ki, cavablar 
mədəni şablon halında olur, müxtəlif fikirlliklər və möhlətlər faktik 
olaraq tükənməzdir. Hər dəfə sual qaldırılarkən yeni nəyinsə olacağı 
ümid edilir. İnsanlar hakimiyyət axtaran, eqoist, qısqanc, qəddar və 
ağılsəz olur; özünümüdafiədə öldürmək bioloji olaraq, dfedilməyən 
insan hüququ sayılır. İnsanlar iqtisadi tdən tamahkar və rəqabət 
aparandır; sosial fərqlər və toqquşan maraqlar öldürməyi qaçılmaz 
edirlər. Başqa şeylər: psixoloji sui-istifadə və iqtisadi məhrumiyyət 
öldürmədən daha pisdir. Qətlsiz cəmiyyət totalitar olacaq, azadlıq 
itiriləcək; xarici təcavüzkarlar tərəfindən hücum edilərək, qul 
ediləcəkdir. Siyasi prinsiplərə əsasən qətlsiz həyat əxlaqsızlıqdır; 
təcavüzdən qurbanları xilas etmək üçün öldürmə həmişə sadə qəbul 
edilməlidir. Qarşısını almaq üçün cəza olaraq cinayətkarları öldürmək 
cəmiyyətə xeyir verir. Silahlar ləğv ola bilməz; ölümcül texnologiyalar 


34
həmişə mövcud olacaq. Öldürməyən cəmiyyətin tarixdə heç bir 
nümunəsi yoxdur; bu sadəcə ağlagəlməzdir.  
Bu, məktəbdə sinif şagirdlərinin həmfikir olduğunu nəzərdə tutmur. 
Bəzi Amerikan tələbələri insanların yaradıcılıq potensialı olan ən 
bacarıqlı varlıqlar kimi rəhmli qətlsiz cəmiyyət barədə təhsildən 
başlayaraq anlaya biləcəyini hesab edir. Başqaları fikirləşir ki, qətlsiz 
imkanlı cəmiyyətin kiçikmiqyaslı əhali arasında nail oluna biləcəyini 
düşünür, heç halda geniş və ya qlobal cəmiyyətlərdə mümkünlüyünü 
qəbul etmir. Bu heç də Amerikalıların nöqteyi-nəzərlərinin başqa 
ölkələrin siyasət elminin professorları və tələbələrindən daha zorakı 
olmasını nəzərdə tutmur. Araşdırmaq üçün sistematik müqayisəli 
tədqiqat aparmaq tələb olunur. Ancaq ehtimal edilir ki, pessimizm 
mövcud dünya siyasət elmi sənəti boyu üstünlük-təşkil-edə-bilər. 
Hələ də, ağlasığmaz "Qətlsiz cəmiyyət mümkündürmü?" sual ortaya 
çıxarkən, digər siyasi mədəniyyətlərdə təəccüb doğuran fərqli cavablar alınır. 
Mən-əvvəllər-bu-məsələ-haqqında-heç-fikirləşməmişəm...  
Qeyri-zorakı siyasət elminin ideyasını müzakirə etmək üçün 1980-ci 
ildə Stokholmda keçirilən İsveç futuristlərinin görüşündə İsveç 
kolleqasının cavabı buna bənzər olmuşdur: "Mən əvvəl bu sual haqqında 
heç vaxt fikirləşməmişəm. Cavab üçün bunun üzərində fikirləşməyə bir 
qədər vaxt istəyirəm". Təəccüb doğuran budur ki, nə avtomatik rədd 
edilmə və nə də avtomatik razılaşma hiss olunur. Sual sonradan üzərində 
düşünməyə layiq olan sual kimi qəbul edilir. Oxşar misal, 1997-ci ildə 
Seulda sistemlər alimlərinin beynəlxalq görüşündə, Nobel Laureatçısı, 
kimyaçının cavabı olmuşdur, o, "mən bilmirəm" söyləmişdir. Adekvat 
elmi əsas iştirak etmədikdə səciyyəvi cavab bele olur. O sonradan 
konfransın üzvlərini suala ciddi yanaşmaq üçün çağırır, bundan sonra da 
elmdən və sivilizasiyanın cavabı hiss ediləcək dərəcədə inkar xarakteri 
daşıyır.  
Bu ağlagələndir, amma…  
Xİ-ci Beynəlxalq Siyasət Elmi Assosiasiyasının dünya Konqresi 
1979-cu ildə Moskvada keçirilərkən səriştəli iki Rus alimi "Qeyri-
zorakı Siyasət Elmində" sənədinin ciddi müzakirəyə qoyulması üçün 


Yüklə 0,67 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   62




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə