Azərbaycan atatürk məRKƏZİ



Yüklə 2,84 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/27
tarix15.03.2018
ölçüsü2,84 Kb.
#32458
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   27

Mədəd Çobanov 
 
 
42 
Midiya  (e.ə.VII  əsrin  sonlarından  e.ə.550-ci  illərə  qədər),  Atro-
patena  (e.ə.IV  əsrin  20-ci  illərində  yaranmıĢ  və  bizim  eranın  I 
əsrində süqut etmiĢdir), Albaniya (e.ə. IV əsrdə yaranmıĢ və bizim 
eranın  VIII  əsrində  süqut  etmiĢdir),  ġirvanĢahlar  (510-1538-ci 
illər), Atabəylər (1136-1225), Elxanilər (1258-1357), Qaraqoyun-
lu (1410-1468), Ağqoyunlu (1468-1501), Səfəvilər dövləti (1501-
1736);  xanlıqlardan  Gəncə,  Bakı,  Qarabağ,  Ġrəvan,  Naxçıvan, 
Təbriz, Ərdəbil, Marağa və s. qeyd etmək olar. 
XX əsrdə isə tale xalqımızın üzünə üç dəfə parlaq səhifələr 
açmıĢ, xalqımız öz dövlətçilik ənənələrini bərpa etmiĢdir. Quzey 
Azərbaycanında  xalqımız  Rusiya  müstəmləkəsindən  azad  olub. 
1918-1920-ci  illərdə  114  min  kv.km-lik  ərazisi  olan  Azərbaycan 
Xalq Cümhuriyyətini yaratmıĢ, ikinci dəfə xalqımız bədnam Sovet 
imperiyasının  70  illik  əsarətindən  azadolub,  öz  dövlətçiliyini 
yenidən bərpaetmiĢ və 1991-ci ildə isə 86,6 min kv.km-lik əraziyə 
malik olan Müstəqil Azərbaycan Respublikasını qurmuĢdur. Ġndi 
ölkəmizin dünya ölkələri arasında öz ünvanı, öz mövqeyi vardır. 
Buna  baxmayaraq,  Ermənistan  öz  tarixi  havadarlarının  yaxından 
köməkliyi ilə ölkəmizin ərazisinin 20 faizini iĢğal etmiĢ və indi də 
iĢğal altında saxlamaqdadır (Əlbəttə, tarixi havadarlarının - Rusiya 
Federasiyasının qeyri-rəsmi diktəsi və köməyi ilə). 
XX  əsrin  ortalarında  Böyük  Azərbaycanın  güneyində  də 
xalqımıza  xoĢbəxtlik  yenidən  gülmüĢ,  300  min  kv.km-dən  çox 
ərazisi olan Güney Azərbaycanında Azərbaycan Milli Məclisi və 
hökuməti yaradılmıĢ və bu hökumət 1945-1946-cı illərdə fəaliyyət 
göstərmiĢ  və  farslar  tərəfindən  yenidən  iĢğal  olunmuĢ  və  xalqı-
mızın bu dövlətçiliyinə də son qoyulmuĢdur... 
 


Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru 
 
 
43 
 
TARĠXĠ  AZƏRBAYCAN  DÖVLƏTLƏRĠ 
VƏ  DÖVLƏT QURUMLARI 
 
Tarixin  ənqədimdövrlərindən  üzübəri  Azərbaycan  əra-
zisində onlarla müxtəlif müstəqil dövlət qurumları yaranmıĢ, möv-
cud olmuĢ və müəyyən tarixi - ictimai hadisələrlə əlaqədar olaraq, 
ya süqut etmiĢ, ya parcalanmıĢ, ya da onun əvəzində yeni bir döv-
lət qurumu yaradılmıĢdır. Azərbaycan dövlətlərinin yaranması və 
mövcud olduğu tarixi aĢağıdakı mərhələlərə bölmək olar: 
 
I. AZƏRBAYCANIN ƏN QƏDĠM 
DÖVR DÖVLƏTLƏRĠ: 
 
1. ARATTA  - Tarixi Azərbaycan ərazisində  yaranmıĢ ilk dövlət. 
Bu dövləteramızdan əvvəl III minilliyin birinci yarısında yaradıl-
mıĢ və ikinci yarısında süqut etmiĢdir. 
2. LULLUBĠ - Tarixi Azərbaycan ərazisində yaranmıĢ ikinci döv-
lət.  Bu dövləteramızdan  əvvəl  XXIII  əsrdə  yaranmıĢ və  eramız-
dan əvvəl XX əsrdə süqut etmiĢdir. 
3. KUTĠUM - Bu dövləteramızdan əvvəl III minilliyin ikinci yarı-
sında yaranmıĢ və eramızdan əvvəl 2104-cü ildə süqut etmiĢdir. 
4. SU ÖLKƏSĠ (dövləti) - Bu dövlət qurumu eramızdan əvvəl II 
minillikdə mövcud olmuĢdur. 
5.  TURUKKUM  -  Bu  dövlət  eramızdan  əvvəl  II  minilliyin  əv-
vəllərində mövcud olmuĢdur. 
6. MANNA DÖVLƏTĠ - Bu dövlət eramızdan əvvəl IX-VII əsr-
lərdə mövcud olmuĢdur.  
Manna  dövlətinin  ərazisində  bir  sıra  xirda  dövlət  qurumları  da 
mövcud olmuĢdur. 
7/6 ZAMUA - eramızdan əvvəl IX əsrdə mövcud olmuĢdur. 
8/6 MAZAMUA - eramızdan əvvəl IX əsr 
9/6 GĠLZAN - eramızdan əvvəl IX əsr 
10/6 ALLABRĠA - eramızdan əvvəlIX əsr 


Mədəd Çobanov 
 
 
44 
11/6 KARALLA - eramızdan əvvəl IX əsr 
12/6 MEĠġTA-MESĠ - eramızdan əvvəl IX əsr 
13/6ALATEYE - eramızdan əvvəl IX əsr 
14/6 SURĠKAġ - eramızdan əvvəl IX əsr 
15/6 MĠSSĠ - eramızdan əvvəl IX əsr 
16/6 KALĠBUNDA - eramızdan əvvəl IX əsr 
17/6 UĠġDĠġ - eramızdan əvvəl IX əsr 
18/6 BUġTU - eramızdan əvvəl IX əsr 
19/6 QARA - SANQĠBUQĠ - eramızdan əvvəl IX əsr 
20/6 ZĠKĠRTU - eramızdan əvvəl IX əsr 
21/6 AĠDĠA - eramızdan əvvəl IX əsr 
22. MĠDĠYA - Bu dövlət eramızdan əvvəl VII əsrin sonlarında ya-
ranmıĢ və eramızdan əvvəl 550-ci ildə süqut etmiĢdir. 
 
II. AZƏRBAYCANIN QƏDĠM DÖVR 
DÖVLƏTLƏRĠ: 
 
23.  ATROPATENA  -  Bu  dövlət  eramızdan  əvvəl  IV  əsrin  20-ci 
illərində yaranmıĢ və I əsrdə süqut etmiĢdir. 
24. ALBANĠYA - Bu dövlət eramızdan əvvəl IV əsrdə yaranmıĢ 
və bizim eranın VIII əsrində  süqut etmiĢdir. 
 
III. AZƏRBAYCANIN ORTA ƏSRLƏR 
DÖVRÜ DÖVLƏTLƏRĠ: 
 
25. ġĠRVANġAHLAR - Bu dövlət 510-cu ildən 1538-ci ilə kimi 
mövcud olmuĢdur. 
26/1  Ġlk ġirvanĢahlar sülaləsi  VI-IX  əsrlərdə hakimiyyət baĢında 
olmuĢdur.  
27 /2 MƏZĠYƏDĠLƏR - Bu sülalə 861-1027-ci illərdəhakimiyyət 
baĢında olmuĢdur. 
28 /3KƏSRANĠLƏR - Bu sülalə 1027-1382-ci illərdəhakimiyyət 
baĢında olmuĢdur. 


Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru 
 
 
45 
29/4 DƏRBƏNDĠLƏR - Bu sülalə 1382-1538-ci illərdəhakimiy-
yət baĢında olmuĢdur. 
 
IX  ƏSRDƏ ƏRƏBLƏRDƏN ASILI  ОLAN DÖVLƏT 
QURUMLARI  (KNYAZLIQLAR): 
 
30/1  SÜNĠK -IX əsr 
31/2 VARSAN - IX əsr  
32/3  BEYLƏQAN - IX əsr 
33/4 QƏBƏLƏ- IX əsr 
34/5 ġƏKĠ - IX əsr 
35.   SACĠLƏR - Bu dövlət 879- 941-ci illərdə mövcud olmuĢdur. 
36.  SALARĠLƏR - Bu dövlət 941-981-ci illərdə mövcud olmuĢ-
dur. 
37.  ġƏDDƏDĠLƏR  -  Bu  dövlət  971-1088-ci  illərdə  mövcud  ol-
muĢdur. 
38. RƏVVADĠLƏR - Bu dövlət 979-1054-cü illərdə mövcud ol-
muĢdur. 
39. AĞSUNQURLAR - Bu dövlət 1122-1228-ci illərdə mövcud 
olmuĢdur. 
40.  SƏLCUQLAR  -  Bu  dövlət  1038-1157-ci  illərdə  mövcud 
olmuĢdur. 
41.  ATABƏYLƏR-ELDƏGĠZLƏR  -  Bu  dövlət  1136-1225-ci 
illərdə mövcud olmuĢdur. 
42.  ELXANĠLƏR  (HÜLAKÜLƏR)  -  Bu  dövlət  1258-1357-ci 
illərdə mövcud olmuĢdur. 
43.  CƏLAĠRĠLƏR  -  Bu  dövlət  1341-1410-cu  illərdə  mövcud 
olmuĢdur. 
44. QARAQOYUNLU - Bu dövlət 1410-1468-ci illərdə mövcud 
olmuĢdur. 
45.  AĞQOYUNLU  -  Bu  dövlət  1468-1501-ci  illərdə  mövcud 
olmuĢdur. 
46. SƏFƏVĠLƏRĠN ƏRDƏBĠL HAKĠMĠYYƏTĠ - Bu dövlət XV 
əsrin sonlarında olmuĢdur. 


Yüklə 2,84 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   27




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə