Azərbaycan banklarının çağdaş durumu: dəyişikliklər üçün nələr etməli?
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mərkəzi Bank qarşısında öhdəliyi olan banklar Bankının adı Bankın Mərkəzi Bank qarşısında öhdəliyi
- Bankların vergi ödəmələri azalır
- Biznesə kredit qoyuluşu aşağı düşür.
- Fiziki şəxslərə verilən istehlak kreditləri azalır.
- Depozitlər dollarlaşıb.
- Bankların çoxu rüblük hesabatlarını dərc etmir.
| Azərbaycan banklarının çağdaş durumu: dəyişikliklər üçün nələr etməli? Qubad Ibadoğlu, Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzi, 25 may 2016-cı il
Azərbaycanda banklar • Bu il mayın 1-ə olan məlumata görə, Azərbaycanda 43 bank fəaliyyət göstərib ki, onlardan 2-i dövlət və 41-i özəl bankdır. Xarici kapitallı bankların sayı 21-dir. İlin əvvəli ilə müqayisədə bankların 10 yerli filialları və 3 nümayəndəlikləri bağlanıb. • Bu ilin aprelin 1-ə olan məlumata görə, bankların müştərilərinin sayı 5 milyon 529 min 7 ədəd olub. Mərkəzi Bank qarşısında öhdəliyi olan banklar Bankının adı Bankın Mərkəzi Bank qarşısında öhdəliyi (milyon manatla) 1 “Kapital Bank” 100,000 2 “Zaminbank” 78,803 3 “Kredobank” 44,900 4 “Bank of Baku” 40,000 5 “Rabitəbank” 32,000 6 “Bank Silk Vey” 27,188 7 “AGBank” 21,000 8 “Azərbaycan Sənaye Bankı” 10,000 9 “Caspian Development Bank” 10,000 10 “Günaybank” 7,320 11 “PAŞA Bank” 3,000 Bank sektorunun çağdaş durum: qərarlaşan tendensiyalar •
vergi daxilolmaları ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 30% azalıb. •
• kredit kartları fəaliyyətdə olduğu halda bu il aprelin 1-ə qədər 542 min ədəd kredit kartları dövriyyədən çıxıb və onların 780 min ədədi dövriyyədədir. •
banklarının və bank olmayan kredit təşkilatlarının ölkə iqtisadiyyatına kredit qoyuluşu 19 milyard 687 milyon manat təşkil edib. Bu, fevral ayının yekunu ilə müqayisədə 3,15% və yaxud 640,4 milyon manat azdır. Ümumilikdə ölkədə kredit qoyuluşları artıq 3-cü aydır ki, azalmaqdadır. Belə ki, ötən ilin sonuna nisbətən indiyədək kreditlər 1 milyard 991,2 milyon manat və ya 8,1% azalıb. •
kreditləşməsi ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 729,7 milyon manat azalaraq 7 milyard 33,9 milyon manat olub. •
göstərir ki, xarici valyuta ilə depozitlərin cəmi depozitlərdə payı 81 faizə çatıb. •
•
•
Problemli kreditlər • Mərkəzi Bankın məlumatlarına görə, 2016-cı ilin aprel ayının 1-nə ölkənin bank və bank olmayan kredit təşkilatlarının kredit portfeli milli valyuta ekvivalentində 19687,0 milyon manat təşkil etmiş, onun 15203,4 milyon manatı uzunmüddətli kreditlər olmuşdur. Kredit portfeli 2015-ci il aprel ayının 1-i ilə müqayisədə 4,6 faiz azalmışdır. Ödəmə vaxtı keçmiş kreditlərin məbləği ümumi kredit portfelinin 6,7 faizini təşkil etmişdir. • Fitch agentliyi MDB və Gürcüstan banklarının dollarlaşması hesabatını açıqlayıb. Müəlliflərin fikrincə, Azərbaycan bankları Ukraynalı analoqları ilə birgə yüksək dollarlaşma səviyyəsinə malikdir. Onlar manatın devalvasiyasından ciddi ziyan görüb. Rusiya, Belarus və qazaxıstan bankları qismən az ziyan çəkib. Valyutaları dollardan asılı olsa da, Ermənistan və Gürcüstan bankları daha az çətinliklə üzləşib. Azərbaycan bankları qısa açıq mövqe üzündən xarici valyutada itirib. Dollarlaşma problemli kreditlərin artması ilə nəticələnib. İlin sonu üçün pnların payı 10%-ə çata bilər. Mənbə: Dollarisation in CIS/Georgian Banking Sectors Milli Məclisə və Mərkəzi Banka birgə tövsiyələr 1) Fiziki şəxslərin iflası haqqında Qanun qəbul olunmaldır ki, onların həm borclarını qaytara bilmədiyi halda həyat şəraiti pisləşməsin, həm də onların borc bazarında yenidən iştirakına müəyyən məhdudiyyət yaransın. 2) Hüquqi şəxslərin müflisləşməsi haqqında qanun təkmilləşdirlməlidir. 3) Müvafiq qanunvericilikdə dəyişiklik edilməklər kredit ombusmanın yaradılması və fəaliyyətinə dair hüquqi əsaslar yaradılmalıdır. 4) Problemli kreditlər agentlik yaradılmalı və problemi kredit portfelinin satılması üçün qaydalar formalaşdırılmaldır. 5) Sığortalananan əmanətlərin dərəcələri manatla 12 faizdən 15 faizə, valyuta ilə 3 faizdən 5 faizə qaldırılmaldır. 6) Devalvasiya nəticəsində məzənnə fərqindən yaranan itki banklar, müştərilər və dövlət arasında bərabər paylaşdırılmaldır. Mərkəzi Banka tövsiyələr 1) Borcunu vaxtı vaxtında ödəyən vətəndaşlar üçün yenidən maliyyələşdirmə imkani yaradılmalidir. Konkret olaraq hansı həddə və faizdə borcu olanların kreditlərinin faiz həddini nə qədər aşağı salmağı, müddəti nə qədər artırmağı göstərən qaydalar müəyyən edilməlidir. 2) Müştərilərin, əsasən də aztəminatlı ailələrin ayliq kredit ödəmələrinin onlarin gəlirlərinin 1/3 səviyyəsində məhdudlaşdırılmaldır. 3) 3) Antikollektor sirirkətlərinin müştərilərə kömek etməsinə sərait yaradılmalıdır. Müştərilər öz hüquqlarını qoruya bilmeli və onlara kömək edən təskilatlardan yararlanmalidir. 4) Bankdan kredit alanlarin aktivleri yeniden dəyərləndirilməlidir, buna uyğun olaraq mövcud kredit sərtlərinə yenidən baxılmaldır. Bu zaman potensial risklər haqqında məlumat şəffaf şəkildə müştəriyə bildirilməlidir. Müsterilərin kredit reyestri yeni risklərin müəyyənləşdirilməsində banklara kömək etməlki bə müştərilərin kredit balı sistemi yaradilmaldır. 5) İş yerini itirdiyinə görə kredit borcunu ödəyə bilməyənlərə kreditin məbləğindən asılı olaraq 1 ildən 3 ilədək əlavə vaxt verilməlidir ki, onlar da iş axtarıb tapandan sonra kreditlərini qaytara bilsinlər. 6) Yüksək riskli kreditlərin verilmə prosesi dayandirilmaldır və belə hallara yol vermiş bankların itkiləri kompensasiya edilməməlidir. 7) Bankların kapitallasma dərəcəsi artirilsmalıdır ve Basel III prinsiplərindən nəzərdə tutulandan azi 2 dəfə cox olmaldır. Maliyyə bazarlarına nəzarət palatasına tövsiyyələr 1) Valyuta ilə kreditlərin aşagidakı kategoriyalı seqmentlərə verilsin: •
•
•
idxalçiların valyuta gəlirləri/reservləri arasında əlaqə formalaşdırılsın. 2) Bir fiziki/huquqi şəxsə böyük məbləğdə əsaslandirilmamış valyuta satışının məhdudlaşdırılsın. Əgər hər hansı bir fiziki və ya hüquqi şəxs kontrakt (avadanlığın alinması və ya digər malların idxalı məqsədilə) üzrə odəniş həyata keçirmirsə böyük məbləğdə valyuta əldə edə bilməz. 3) Xaricdən cəlb edilən kredit faizlerinə maksimum hədd qoyulsun. Yəni hər hansı bir bank xaricdən kredit cəlb edərsə müəyyən faiz dərəcəsindən yuxarı faizlə kredit celb edə bilməz. Maksimum həddin müəyyən edilməsi isə ölkənin və bankın reytinqi ilə əlaqələndirməlidir. 4) Yerli bankların səhmləri müəyyən bir qismi (məsələn 20 faizə qədəri) xarici investorlara satılsın; 5) Orta və kiçik biznesə (OKB) uzunmüddətli kreditlərin verilməsi stimullaşdırılsın; 6) Sosial yönümlü və orta və kiçik biznes üçün uzunmüddətli kreditlərin maliyyələşdirilməsi üçün xarici kreditlərin cəlb edilsin və bu kreditllərə dövlət təminatı verilsin. Bu kreditlər heç bir halda ticarət və ya istehlaka yöneldiməməlidir ve yalniz istehsal məqsədli olmalıdır. Banklar Assosiasiyasına, AMFA-ya kommersiya banklarına və bank olmayan kredit təşkilatlarına tövsiyyələr • 1) Valyuta ilə olan borclara devalvasiyalardan asılı olaraq fərqli və differensial yanaşılsın. Birinci devalvasiya nəticəsində itkilərə məruz qalanlara daha çox güzəştlər tətbiq olunsun. Birinci devalvasiyaya uyğun olaraq 1.05 manat = 1 dollar məzənnəsi ilə ödənişə razılaşan müştərilərə həm ödəniş müddətində və həm də faiz dərəcəsində endirim edilsin. • 2) Müştərilər krediti tam olaraq əvvəlcədən bağlayırsa, o zaman götürdüyü kreditin muddətindən (21 fevraldan əvvəl və sonra) olaraq qaliq məbləğinə orta hesabla 20 faiz həcmində güzəştlər tətbiq edilsin. • 3) Vaxtı keçmiş borclarını bağlayan müştərilər əlavə faiz və cərimə ödənişlərindən azad edilsin. • 4) Yeni məzənnə ilə valyuta kreditlərini ödəyən müştərilərə kreditin məbləğindən asılı olaraq 15-25 faiz arasında mükafat təyin edilsin. • 5) Borcunun yarısından az hissəsi qalan müştərilərə qalıq məbləğini manata çevirmək imkanları yaradılsın.
DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKÜR EDİRƏM Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|