Azərbaycan diLİ VƏ tariXİ
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Molla Hüseynin anası xəbərdar olub ki, Ağa bu yerlərdədir. O övrət gedib Ağanın yanına və çarqətin başından açıb, tullayıb Ağanın ayaqlarına ki, gərək mənim oğlumun qanını qaçaq Rüstəmdən alasan. Və çox yalvarıb. Bayandurlu Ağa bu övrətin sözün qəbul edib və xatircəmlik verib ki, bir neçə gün səbir elə, sənə məlum olar. Övrət qayıdıb öz evinə. Və Ağa həmin gün qayıdıb Zəngəzura. Gəlib qaçaq Rüstəmi öldürüb və bir qolun kəsib gətirib həmin övrətə verib ki, o övrət üçün təsəlli olsun. Elə ki övrət bu tez vaxtda Ağanın buna təsəlli verməyin görüb, neçə dəfə Ağanın atının başına dolanıb və Rüstəmin qolun ocaq qalayıb yandırıbdır. Və yenə bir nəfər qaçaq Zəngəzur mahalından çıxıb ona Kürdoğlu Safyu deyirmişlər. Çox birəhm və insafsız adam imiş. Hər yerdə xəta edib, hər kəs onun əlinə düşsəymiş salamat qurtarmaz imiş. Göyçədə və Dərələzidə və Ayrımda çox işlər edib və neçə dəfə yaylaqda və qışlaqda obalar dağıdıbdır. Sonra məlum olmayıb ki, axırı nə tövr olubdur. Və bir də Kəbirli mahalında Ağ Kəhriz adlanan yerdə bir nəfər adam var idi, adına Mirzə oğlu Həsən deyərdilər. O da çox qorxusuz və cürətli adam idi. Bir para işlər tutdu. Amma aşkara düşmədi. Nə bir gün dustaq oldu və nə qaçaq oldu. Hər iş ki, etmişdi, pünhan qaldı. Bunun işləri bu idi ki, Şirxanın oğlun və övrətin Sibirə apardılar. Şirxanın on iki yaşında bir oğlu qalmışdı. Gəlib Mirzə oğlu Həsənin yanında ağlayıb ki, gərək türkmən yüzbaşısın gedib öldürəsən. Bizim bu işə düşməyimizə səbəb o, olubdur. Və iki yüz manat pul verib. Mirzə oğlu Həsən pulu qəbul edib, axşam vaxtı yola düşüb. Qaranlıq düşən vaxtda türkmən yüzbaşısının evinə gedib, qapıdan içəri girib, əlində tüfəng salam verib, həmin saat yüzbaşını vurub öldürübdür. Tamam külfəti oturduğu yerdə tez qayıdıb. Obanın adamları gəlib ki, bunu kim öldürdü? Deyiblər ki, bir nəfər uzunboylu idi. İçəri girib salam verdi. O saat da kişini vurub öldürdü. Və yenə həmin Mirzə oğlu Həsənin yanına bir nəfər abırlı adam gəlib ağlayır ki, bəs Səhləbatlı Aslan mənim namusuma sataşıbdır və bu iş xalq arasında şöhrət edib və mənim o hünərim yoxdur ki, onu öldürəm. Gərək bu pulu qəbul edib, gedib Aslanı öldürəsən. Mirzə oğlu pulu qəbul etməyib təvəqqəsin qəbul edib. Gedib Aslanı 73 öldürmüşdü. Çox belə işlər etdi, girə düşmədi. Sonra həmin Mirzə oğlu Həsəni öz evində övrətilə yatdığı yerdə bir nəfər on yaşında uşaq öldürdü. Və o uşaq ələ düşmədi, qaçıb getdi o taya, İran tərəfinə. Belə ki, məsəl deyiblər: Hər nə doğrarsan çanağına, o çıxacaq qaşığına Və yenə Zəngəzur uyezdindən Camal bəy və oğlu İsmayıl bəy və qardaşı oğlu Cəbrayıl bəy qaçaq olublar. Və bunların əhvalatı bu tövr olubdur: Belə ki, Camal bəy ilə Cabbar bəyin davası var imiş. Cabbar bəy Camal bəyin qardaşı Məhəmmədhəsən bəyi öldürmüşdü və işləri divana düşmüşdü. O vaxt Xandəmirov Murov idi. Belə olub ki, Murov Cabbar bəyin tərəfin mülahizə edib və Camal bəygili təqsirləndirib. Belə hökm olub ki, Camal bəyi oğlu ilə və qardaşı oğlu Cəbrayıl bəy ilə tutarlar. Bunlar qaçaq olub divan tərəfdən hökm olub ki, Camal bəyin hər bir şeyi qarət olsun. Gəliblər Camal bəyin ilxı ilə atların və otuz dəst yorğan-döşəyin və sair dünya malın təmamən çəpavül ediblər və bir dəstə atlı ilə düşüblər Camal bəygilin dalma ki, tutalar. Yaylaqda Xandəmirov və pomoşniki Əli bəy çinovnik bir dəstə atlı ilə Camal bəy ilə atışıblar. İsmayıl bəy Camal bəyin oğlu atışan vaxtda Əli bəyi vurub öldürmüşdü və qaçıb qurtarmışdılar. Ondan sonra gedib Təbrizdə qalmışdılar və Təbrizdən tutub göndərmişdilər İrəvan şəhərinə və İrəvandan göndərmişdilər qalaya. Burada bir neçə vaxt dustaq oldular. Bir müddətdən sonra Şirvandan iki nəfər polkovnik gəldilər ki, bunların işin silist etsinlər. Onların günahlarını dürüst bilələr. Və o polkovniklərin biri Smirnov idi və birisi Zinovyeviç idi. Və bunların yanınca gələn çinovnik Mirzə Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev bizim əmimiz idi. Elə ki silist oldu Camal bəy və Cəbrayıl bəy müqəssir olmadı və İsmayıl bəy üçün Sibir kəsildi. Əli bəyi öldürməyə cəhət və Xandəmirovu badsuda saldılar və Cabbar bəyi tutub göndərdilər Tiflisə. Bir neçə vaxt Tiflisdə dustaq oldu. Sonra Cabbar bəyin qılçaları çolağ oldu... 74 HƏSƏN İXFA ƏLİZADƏ ŞUŞA ŞƏHƏRİNİN TARİXİ 75 HƏSƏN İXFA ƏLİZADƏ Mollanəsrəddinçi şair, dramaturq, nasir Əlizadə Həsən İxfa (1893- 1972) ədəbi fəaliyyətə 1910-cu ildə "Molla Nəsrəddin" jurnalında başlamışdır. Həyatını Şuşada keçirmiş, uzun müddət müəllimlik etmişdir. 1927-ci ildə Pedaqoji İnstitutu bitirmişdir. "Namərdi ruzgar", "Ələsgər", "Məkri zənan", "Balaxanım" və başqa əsərləri yerli səhnədə göstərilmişdir. Eyni zamanda, xeyli hekayələri və şeirləri də vardır. Həsən İxfanın maraqlı yazılarından biri də "Şuşanın tarixi"dir. Həvəskar ziyah bir neçə dəftərdə Şuşa şəhərinin binası qoyulandan Sovet dövrünə qədər baş verən hadisələrdən bəhs açır. Şübhəsiz, onun qeydləri elmi mənbələri əhatə etməkdən daha çox xalq rəvayətləri və məlum "Qarabağnamə"lərə əsaslanır. Müəllifin Şuşadakı came məscidlərində, Mirsiyab karvansarasında daşlara həkk edilmiş kitabələrin bir neçəsinin mətnini öz tarixi qeydlərində verməsi müəyyən elmi əhəmiyyətə malikdir. Bu kitabda Həsən İxfa Əlizadənin "Şuşanın tarixi" əsəri ixtisarla verilir. 76 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|