Azərbaycan diLİ VƏ tariXİ
Yüklə 4,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
9
V.Bartold, Ġ.Markvart, V.Minorski, K.Trever, Y.Bertels, V.Beylis, Ə.Kəsrəvi və baĢqa bu kimi xarici ölkə alimlərinin dövrün tədqiqi üçün az əhəmiyyət daĢımayan araĢdırmaların ı da qeyd etmək istərdik.
Onu da deməliyik ki, burada təqdim etdiyimiz cildin yazılmasında istifadə edilmiĢ mənbə və ədəbiyyatın xüsusi təhlilini vermə kdən imt ina etdik; belə ki, görkəmli mütəxəssislərimizin ayrı-ayrı tarixi dövrlərə həsr etdikləri məlu m və məĢhur tədqiqatlarında bu iĢ yüksək elmi səviyyədə yerinə yetirilmiĢ, tədqiq edilən dövrün tarixĢünaslıq və mənbəĢünaslıq məsələləri səlahiyyətlə həll edilmiĢdir.
Beləliklə, gördüyümü z kimi, xalqımızın sasanilərin hakimiyyətindən tutmuĢ monqolla rın iĢğalınadək olan orta çağ dövrü son qırx ildə ayrı-ayrı kitablarda öz əksini tapa bilmiĢdir. Lakin, bununla yanaĢı, Vətən tarixĢünaslığı qarĢısında dövrün tələb etdiyi vacib bir məsələ dururdu: ayrı-ayrı alimlərimizin gərgin əməyin in məhsulu olan bu əsərlərin saysız-hesabsız səhifələrinə "səpələnmiĢ" tariximizi vahid kitabda cəmləĢdirmək, obyektiv lik və elmiliyə xələl gətirmədən o xuculara təqdim etmək.
Obyektiv və subyektiv səbəblər bu vacib iĢin on illər boyu uzanmasına, son illərdə çıxan tarix kitablarının 1 əhatə etdiyi bir çox mühü m proble m və məsələlərin, mü xtəlif fakt və hadisələrin biri digərini təkzib etməsinə səbəb old u. Bu vaxtadək xalq ının və ölkəsinin tarixin i pis-yaxĢı bilməsi ilə öyünən tarixsevərlər bir yana qalsın, hətta mütəxəssislər də tariximizin ayrı-ay rı mərhələlərini (o cümlədən bizim cilddə tədqiq edilən dövrü) "özünəməxsus" elmi süzgəcdən keçirən, "özünəməxsus" qayda ilə iĢıqlandıran müəlliflərin bəzi fikirlərindən baĢ aça bilmədilər. Eyni möv zuya aid biri digərini tə kzib edən, biri digərinin əksi olan faktlar və hadisələr, eləcə də daban-dabana zidd o lan "konsepsiyalar" çoxdan bəri gözlənilən bu tarix kitabların ın ümu mi uğuruna təsir etdi, bir sıra vacib məsələ və problemlərin həllində hərc-mərclik törətdi. Bütün bunlar cildi hazırlayan müəllif ko llektiv ini və onun redaksiya heyətini ağır imtahan qarĢısında qoydu. Uzun illərdən bəri yenidən və yenidən yazılan, dəfələrlə təzə materiallar əsasında dəyiĢdirilən, yeniləĢdirilən mətnlər üzərində iĢ davam etdirild i. Tədqiq edilən dövrün səlahiyyətli mütəxəssisləri mətnlərin yazılmasına cəlb olundu. Demək o lar, elə bir müəllif olmad ı ki, yazd ığı fəslə, paraqrafa elmi axtarıĢlarla dəqiq ləĢdirilmiĢ material salmasın, istifadə etdiyi mənbəni baĢqa mənbələrlə, eləcə də arxeolo ji tədqiqatların nəticələri ilə, görkəmli alimlə rin a raĢdırma ları ilə müqayisə etməsin. Beləliklə, u zun illərin ağrısı-acısı, sevinci-kədəri ilə yazılan kitab, nəhayət, baĢa çatdırıldı. Lakin ağ ır təəssüf hissi ilə kitabın yazılmasında iĢtirak edən əvəzolun maz elm fədailərimiz akademik Ziya Bünyadovu, tarix elmləri doktoru
1
dövrlərdən XX əsrin əvvəllərinə qədər. Bakı, 1993; Azərbaycan tarixi (Ən qədim zamanlardan XX əsrədək), I c, Bakı. 1994; Azərbaycan tarixi (Uzaq keçmiĢimizdən 1870-ci ilə qədər). Bakı. 1996.
10
Qoy onların da ruhları Ģad olsun 1 . Cild in mətni aĢağıdakı müə lliflə r tərəfindən yazılmıĢdır: G i r i Ģ - tarix elmləri doktoru Nailə Vəlixanlı. I f ə s 1 i ("Azərbaycanın III-VII əsrlərdə əra zisi və əhalisi"); § 1 - tarix elmləri doktoru Fəridə Məmtnədova, § 2 - tarix elmləri doktoru Sara Qasımova, § 3 - filologiya elmlə ri doktoru Q.Vo roĢil, tarix elmləri namizəd i Yusif Cəfərov, tarix elmləri doktoru Sara Qasımova və
b.-nın tədqiqatları əsasında
tərtib
etmiĢdir. II fəsil ("III-VII əsrlərdə Azərbaycanın Ģima lında - Albaniyada ictimai quruluĢ və sinfi mübarizə"); § 1-6, 8-10 - tarix elmləri doktoru
Fəridə Məmmədova, § 7 - tarix elmləri doktoru İlyas Babayev. III
fəsil (―III-VII əsrin ortalarında Azərbaycanın siyasi həyatı (Albaniya)"; § 1-3 - tarix elmləri doktoru Fəridə Məmmədova. IV
fəsil ("III—VII əsrin I yarısında Cənubi Azərbaycanın - Adurbadaqanın sosial-iqtisadi və siyasi tarixi" ); § 1-8 - tarix elmləri doktoru Sara Qasımova. V fəsil ("III-VII əsrlərdə Azə rbaycan mədəniyyəti"); § 1 - tarix elmləri doktoru Qara Əhmədov, § 2 (a) - tarix elmləri doktoru
§ 3 - sənətĢünaslıq elmləri doktoru Nəsir Rzayev, tarix elmləri dok- toru Aləm Nuriyev, tarix e lmləri na mizədi Qoşqar Qoşqarlı və b.-nın tədqiqatları əsasında Nailə Vəlixanlı tərtib etmiĢdir. § 4 - sənət- Ģünaslıq doktoru
Kamil Məmmədzadə (Azərbaycanın Ģimalı) və
tarix elmləri doktoru Sara Qasımova (A zərbaycanın cənubu). VI
fəsil ("Ərəb iĢğalı ərəfəsində və dövründə Azərbaycanın siyasi vəziyyəti. Azərbaycanın Ərəb Xilafəti tərkibinə daxil edilməsi"); § 1 - tarix elmləri doktoru Fəridə Məmmədova, § 2-3 - tarix e lmlə ri doktoru Naih Vəlixanlı, § 4 - akademik Ziya Bünyadov. VII
doktoru Nailə Vəlixanlı, § 3 - akade mik Ziya Bünyadov və tarix elmlə ri doktoru Nailə Vəlixanlı. VIII
fəsil (" VII-X əsrlərdə A zərbaycanda sosial-iqtisadi məsələlər"); § 1 - mü xb ir ü zv Teymur Bünyadov, § 2-3-tarix elmləri doktoru Nailə Vəlixanlı.
1 Çox təəssüf ki, kitabın ilk (1998-ci il) nəĢrindən sonraki illərdə müəlliflərdən Sara xanım AĢurbəyli, Qara Əhmədov, Zakir M əmmədov, Kamil M əmmədzadə, Q.VoroĢil, Nəsir Rzayev, Aləm Nuriyev dünyalarını dəyiĢmiĢlər (məsul red.).
Yüklə 4,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|