1
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ
MAGİSTRATURA MƏRKƏZİ
Əlyazması hüququnda
Ağayev Tofiq Tariyel oğlu
“Azərbaycanda həyata keçirilən transregional layihələr və onların iqtisadi
səmərəliliyi”
Mövzusunda
MAGİSTR DİSSERTASİYASI
İxtisasın şifri və adı: 060401 Dünya İqtisadiyyatı
İxtisaslaşma: Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər
Elmi rəhbər: Magistr proqramının rəhbəri:
i.ü.f.d. Şahin Bayramov dos. Məhəmməd Cəmilov
Kafedra müdiri:
prof. Ş.H.Hacıyev
Bakı - 2015
2
MÜNDƏRİCAT
Giriş ........................................................................................................................ 3
I Fəsil. Regional inteqrasiya, transregional münasibətlərin nəzəri əsasları ............ 5
1.1. Qloballaşma şəraitində regional iqtisadi inteqrasiyanın mahiyyəti, onun
formalaşmasının əsasları və formaları ..................................................................... 5
1.2. Transregional layihələrin dünya iqtisadiyyatında rolu ..................................... 9
1.3. İqtisadi səmərəlilik, onun müəyyənləşdirmə və artırılma üsulları ................. 17
II Fəsil. Azərbaycandakı reallaşdırılan transregional layihələr, onların əsas
xarakteristikaları .................................................................................................... 23
2.1. Azərbaycanın region və dünyada yeri və xarici siyasətdəki əsas istiqamətlər.23
2.2. Transregional layihələrdə Azərbaycanın iştirakı, layihələrin mövcud
vəziyyəti................................................................................................................. 28
2.3. Reallaşdırılması planlaşdırılan transregional layihələr, onların həyata
keçirilməsində yaranan problemlər ....................................................................... 42
III Fəsil. Transregional layihələrin iqtisadi səmərəliliyi ...................................... 52
3.1. Həyata keçirilən transregional layihələrin iqtisadi səmərəliliyi və Azərbaycan
üçün faydaları......................................................................................................... 52
3.2. Xarici investisiyaların transregional layihələrin həyata keçirilməsinə təsiri... 64
3.3. Azərbaycanda yeni transregional layihələrin həyata keçirilməsi istiqamətləri
və onların reallaşdırılma perspektivləri..................................................................70
Nəticə .................................................................................................................... 75
İstifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı ................................................................... 77
Referat .................................................................................................................. 79
Резюме .................................................................................................................. 81
Summary .............................................................................................................. 83
3
Giriş
Mövzunun aktuallığı – Son zamanlar Azərbaycanın həyata keçirdiyi transregional
layihələr ölkənin dünyada və regionda iştirakının artması ilə nəticələnmiş və
mövqeyinin müəyyənləşməsində mühüm rol oynamışdır. 21-ci əsrdə artıq qapalı
iqtisadi sistemlərlə yüksək inkişafa nail olmaq qeyri-mümkündür. Dünyada gedən
iqtisadi inteqrasiya proseslərində iştirak etmək artıq bir zərurət halına çevrilmişdir.
Azərbaycan da yalnız bu proseslərdə iştirak etməklə qalmır, region və dünya
səviyyəsində layihələrin təşkilatçısı kimi də çıxış edir.
Tədqiqatın məqsədi – Azərbaycanda həyata keçirilən transregional layihələrin
araşdırılması və onların iqtisadi səmərəliliklərinin müəyyən olunmasıdır.
Tədqiqatın predmeti – Azərbaycanda transregional layihələrin həyata
keçirilməsinin inkişaf perpektivləri təşkil edir.
Tədqiqatın obyekti – Tədqiqatın obyektini transregional layihələrin Azərbaycan
iqtisadiyyatının inkişafında rolu, mövcud vəziyyət, problemlər və inkişaf
perspektivlərinin araşdırılması və təhlili təşkil edir.
Tədqiqatın elmi yeniliyi – Tədqiqat işində Azərbaycanda həyata keçirilən mövcud
transregional layihələrin vəziyyəti hərtərəfli araşdırılmış, inkişaf potensialı təhlil
edilmiş, bu müxtəlif reqressiya analizlərindən istifadə olunmuşdur.
Tədqiqatın informasiya bazası – Bu mövzuda müxtəlif yerli və xarici məqalə və
ədəbiyyatlardan istifadə olunmuşdur. Ölkənin neft və təbii qaz hasilatı, daxili və
xarici investisiyaları, müxtəlif iqtisadi göstəricilərinə dair və s. məlumatların
öyrənilməsində Dövlət Statistika Komitəsinin, İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin,
Beynəlxalq Valyuta Fondu, BMT Ticarət və İnkişaf hesabatının rəsmi statistik
məlumatlarından istifadə olunmuşdur.