Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin “Maliyyə” kafedrasının magistri Eminli Ülviyyə Arzu qızının “Müəssisənin dövriyyə vəsaitlərinin səmərəliliyinin
- Prоblеmin öyrənilmə səviyyəsi.
- Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri.
- Tədqiqatin əsas elmi yeniliyi.
- Tədqiqatın nəzəri və mеtоdоlоji əsası.
- İşin həcmi və quruluşu.
82
Beynəlxalq audit təcrübəsinin tətbiqi üzrə.
―Azərbaycan Respublikasinda auditor xidmətinin inkişaf konsepsiyasi‖nın əsas məqsədi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 29 dekabr tarixli fərmanı ilə təsdiq olunmuş «Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış» inkişaf konsepsiyasının reallaşdırılması baxımından ölkə iqtisadiyyatının sabit və dayanıqlı inkişafını təmin etmək, şəffaflığın artırılması, vətəndaş cəmiyyətinin inkişaf etdirilməsi, dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya üçün tədbirlərin reallaşmasına dəstək verməkdir. Həmçinin maliyyə nəzarəti sahəsində bir sıra yeni struktur elementləri də yaradılmışdır. Maliyyə nəzarətinin təkmilləşdirilməsi qeyd etdiklərimizlə kifayətlənmir. Bunun üçün bir sıra vacib tədbirlər həyata keçirmək lazımdır: a)
Beynəlxalq arenaya çıxa biləcək milli auditor şirkətləri yaratmaq və formalaşdırmaq. Nəinki xarici bazara milli auditor şirkətlərimiz çıxa bilmir, hətta daxili bazarda belə bir çox böyük şirkətlər audit yoxlaması üçün məhşur xarici şirkətlərə müraciət edirlər; b)
c)
Xüsusi şirkətlərin fəaliyyətindən maliyyə nəzarəti və vergilərin toplanması istiqamətlərində istifadəyə başlanması; d)
Təsərrüfat subyektinin fərqli nəzarət orqanları tərəfindən yoxlanmasının təkrarlanması hallarını aradan qaldırmaq və bu məqsədlə də Maliyyə Nazirliyi və Hesablama Palatasının həmsədrliyi ilə maliyyə nəzarətini həyata keçirən təşkilatların idarəetmə heyəti üzvlərindən təkil olunmuş təşkilatlararası şura yaradılmalıdır. Bölgələrdə maliyyə nəzarətini həyata keçirən orqanların bölmələrinin yaradılmalıdır ki, bununla da maliyyə nəzarəti təşkilatları arasındakı qarşılıqlı əlaqələri möhkəmlətmək mümkün olsun; e)
Online yoxlamalardan və elektron vasitələrdən maliyyə nəzarəti zamanı istifadəsinə geniş imkanlar yaratmaq. Bunun üçün ―Mühasibat uçotu haqqında‖ 83
Azərbaycan Respublikası Qanununa əlavə və dəyişikliklər edərək elektron auditin tətbiqi üçün mühasibatlığın elektron formadada təşkili, o cümlədən məlumatların təqvim illəri əsasında elektron fayllar şəklində arxivləşdirilməsi qaydası müəyyən olunmalıdır. f)
Nəzarətin həyata keçirilməsi zamanı görülən iş ürzə keyfiyyət parametrlərinə, səmərəliliyə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Təhlil zamanı analitik xarakterli yoxlama üsullar inkişaf etdirilməlidir; g)
Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq təsərrüfatdaxili nəzarət sistemini əsaslı formada inkişaf etdirmək üçün bütün təsərrüfat subyektlərində daxili auditin təşkili; h)
Maliyyə nəzarəti orqanlarının fəaliyyətinin səmərəliliyini artırmaq, aşkar olunmuş çatışmazlıqları daha tez aradan qaldırmaq məqsədilə onlara inzibati təsir göstərmək üçün şərait yaradılmalıdır. Bunun üçün bir çox ölkələrdə də tətbiq edilən maliyyə nəzarəti nəznində ixtisaslaşmış xüsusi məhkəmə orqanı yaradıla bilər. i)
Hər bir sahənin inkişafında əsas məsələlərdən biri həmin sahədə sağlam rəqabət şəraitinin yaradılmasıdır. Bu məsələdə dövlətin üzərinə iş düşür. Belə ki, dövlət auditin həyata keçirilməsi üçün minium haqq müəyyən etməli və bu qanunvericiliklə tənzimlənməlidir. j)
təmin olunma və onların düzgünlüyü üzrə sifarişçi məsuliyyət daşımalıdır; k)
Daha güclü normativ-hüquqi bazaya malik olmaq, movcud inkişaf nəzərə alınaraq normativ-hüquqi bazada da dəyişiklilər etmək, onu təkmilləşdirmək; l)
audit standartlarının yaradılması; m)
Inzibati pozuntuların qarşısının alınması və aradan qaldırılması üzrə Azərbaycan Respublikası Hesablama Palatasına cəza qərarı çıxarmaq hüququnun verilməsi;
84
n)
Baş verəcək pozuntu halları üzrə cərimə mexanizminin işlənib hazırlanması və s.
o)
Maliyyə nəzarətinin daha səmərəli, effektiv olması üçün hüquq normaları təkmilləşdirilməlidir. Bu təkmilləşmənin istiqamətlərinə aiddir: qanunsuz əldə oluna gəlirləri aşkara çıxarmaq sahəsində istifadə olunan hüquqi vasitələri təkmiləəşdirmək və möhkəmlətmək; bank sirri kimi qəbul olunan hüquqi prinsipləri dəqiq müəyyən etmək; vəsaitlərin dövriyyəsinə nəzarət məqsədilə yoxlamanı aparan orqana lazımi sənədlərlə tanışlığa şərait yaradılması; qanunvericikdə mövcud olmayan, saxta adlar üçün hesab açılmasını və istifadəsini qeyri-qanuni sayan müddəanın qəbulu və s. Maliyyə nəzarətinin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə müəyyən prinsiplərə əməl olunmalıdır:
Maliyyə nəzarətinin həyata keçirilməsində aşkarlıq prinsipinə əməl olunmalıdır. Lakin təsərrüfat subyektinin kommersiya sirlərinin də qorunması təmin olunmalıdır.
Baş verə biləcək mənfi hallar üçün qabaqlayıcı tədbirlər hazırlanmalıdır. Belə tədbirlər müəssisənin strateji planlarında əks olunur.
maliyyə əməliyyatlarını əhatə edir. Yoxlama zamanı, bu fəaliyyətin nəticələri yoxlanılıb qiymətləndirilir. Müasir bazar iqtisadiyyatı dövründə maliyyə nəzarətinin hərtərəfli olması daha çox əhəmiyyət daşıyır.
Maliyyə nəzarətinin icrası zamanı demokratik ölçülər nəzərə alınmalıdır.
85
ƏDƏBİYYATLAR SİYAHISI 1)
2)
―Audit xidməti haqqında‖ Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 1994-cü il 3)
―Azərbaycan Respublikası Auditorlar Palatası haqqında Əsasnamə‖ 1994-cü il 4)
―Daxili audit haqqında‖ Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 2007-ci il 5)
Azərbaycan Respublikasında auditor xidmətinin inkişaf konsepsiyası (2012- 2020-ci illər) 6)
―Firmanın iqtisadiyyatı‖ T. Ə. Hüseynov. Dərslik. Bakı, 2009 7)
―Auditin əsasları‖ S.M. Səbzəliyev, R. M. Hacıyev, Dərslik. 2013 8)
―Maliyyə nəzarəti‖ B. A. Xankişiyev. Dərslik. Turan, 2012, 9)
―Müəssisələrin maliyyəsi‖ B. Ataşov, N. Novruzov. Dərs vəsaiti. Bakı, 2009 10)
―Müəssisənin iqtisadiyyatı‖ Yahudov X. M., Bakı, 2005 11)
12)
―Audit‖ Abbasov İ. M. Dərslik. Bakı Elm 1999 13)
М.В. Мельник, А.С. Пантелеев, А.Л. Звездин ―Ревизия и контроль‖ Под редакцией профессора М.В. Мельник Москва ИД ФБК-ПРЕСС 2003 14)
Бровкина Н. Д. Контроль и ревизия : учеб. пособие. — Москва: ИНФРА- М, 2007. 15)
Ковалев В. В., Ковалев Вит. В. К56 ―Финансы организаций‖ (предприятий), 2006. 16)
И.И. Добросердова, И.Н. Самонова, Р.Г. Попова ―Финансы предприятий‖ 17)
статистика 1997 18)
Шермет А.Д. – Аудит. Dərslik, Москва, 2001 г. 19)
20)
www.audit.gov.az 21)
www.maliyye.gov.az 22)
www.economy.gov.az 23)
http://www.azersun.com/maliyye_hesabati_2014.pdf 86
24)
www.anl.az 25)
26)
www.elektronkitab.com
27)
www.monographies.ru
28)
www.auditfin.com 29)
30)
www.studme.org 87
XÜLASƏ
Dissertasiya işi girişdən, üç fəsildən, nəticə və təklifdən, istifadə edilmiş ədəbiyyat siyahısından ibarət olmaqla tərtib edilmişdir.
Girişdə dissertasiya işi mövzusunun aktuallığı, tədqiqatın məqsəd və vəzifələri, problemin öyrənilmə səviyyəsi, tədqiqatın predmeti, tədqiqatın nəzəri metodoloji əsasları və işin strukturu verilmişdir.
Dissertasiyanın birinci fəslində dövriyyə vəsaitlərinin iqtisadi mahiyyəti, tərkibi, formalaşma mənbələrindən bəhs olunur.
Dissertasiyanın ikinci fəslində maliyyə nəzarətinin təşkilinin əhəmiyyəti, formaları, dövriyyə vəsaitlərinin istifadəsi üzrə maliyyə nəzarətinin təşkili qaydalarından bəhs olunur.
Dissertasiyanın üçüncü fəsli müəssisənin dövriyyə vəsaitlərinin səmərəliliyinin artırılması məqsədilə maliyyə nəzarəti sisteminin təkmilləşdirilməsi istiqamətlərindən bəhs edir.
Dissertasiya işinin sonunda tədqiqatın nəticələri göstərilmiş və təcrübədə tətbiq edilməsi üçün işlənib hazırlanmış təkliflər irəli sürülmüşdür.
88
SUMMARY
The thesis consists of an introduction, three chapters, conclusion and suggestions, as well as the list of references.
The introduction of the thesis introduces information about the urgency of the dissertation topic, aims and objectives of the research, the level of studying the problem, thesubject of the research, including theoretical and methodological foundations of the and the thesis structure.
The first chapter of the thesis refers to the economic importance, composition, and sources of formation of circulating assets.
The second chapter emphasizes the importance of financial control, its forms, as well as the rules of financial control on the use of working capital.
The third chapter of the thesis is devoted to the directions of improvement of financial control system in order to increase the efficiency of working capital.
The results of the research and proposals developedin order to apply them in practice are presentedin the conclusion of the thesis.
89
РЕЗЮМЕ
Диссертация состоит из введения, трех глав, заключения, предложений, а также списка использованной литературы.
Во введении представлена актуальность темы диссертации, цели и задачи исследования, уровень изучения проблемы, предмет исследования, в том числе теоретические методологические основы исследования и структура диссертационной работы.
В первой главе диссертации говорится об экономической значимости, составе, источниках формирования оборотных средств.
Во второй главе подчеркивается значимость организации финансового контроля, его формы, а также порядок организации финансового контроля по использованию оборотных средств . Третья глава диссертации посвящена направлениям усовершенствования системы финансового контроля с целью повышения эффективности оборотных средств предприятия.
В заключении диссертации представлены результаты исследования, а также выдвинуты предложения, разработанные с целью применения их на практике.
90
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin “Maliyyə” kafedrasının magistri Eminli Ülviyyə Arzu qızının “Müəssisənin dövriyyə vəsaitlərinin səmərəliliyinin artırılması məqsədilə maliyyə nəzarəti sisteminin təkmilləşdirilməsi” mövzusunda yazdığı magistr dissertasiyasının REFERATI Mövzunun aktuallığı. Dövriyyə vəsaitləri istehsalın mühüm ünsürüdür. O, istehsalı zəruri maliyyə resursları ilə təmin edir, müəssisənin fəaliyyətinin fasiləsizliyinə şərait yaradır. Müəssisənin ahəngdar, davamlı və məhsuldar fəaliyyəti onun dövriyyə vəsaitlərinin sabitliyindən asılıdır. Vəsaitlərin çatışmazlığı müəssisənin də fəaliyyətinin məhdudlaşdırılmasına, icrası nəzərdə tutulan, lakin icra olunmamış proqramların sayının artmasına gətirib çıxara bilər.
Dövriyyə aktivlərinə tələbatın müəyyən olunması müəssisənin fəaliyyətinin əsas vəzifələrindən biri hesab olunur ki, bu tələbatın optimal həddi müəssisənin fəaliyyətinin fasiləsizliyini, maksimal işgüzar aktivliyini, istifadədən kənar pul vəsaitinin aradan qaldırılmasını təmin etməlidir.
Dövriyyə vəsaitlərindən istifadənin yaxşılaşdırılması sahibkarlığın inkişafı baxımından qarşıya qoyulmuş aktual məsələlərdən birinə çevrilmişdir. Çünki dövriyyə vəsaitlərinin istifadəsinin yaxşılaşdırılması investisiyaların da həcminin artmasına səbəb olur.
Dövriyyə aktivlərinin təhlili zamanı onlardan səmərəli istifadə olunmasını aşkara çıxarmaq üçün aktivlərin dövr müddəti, dövrеtmə surəti, vəsaitin dövriyəyə cəlb оlunması, dеbitоr bоrclarının vəziyyəti, dеbitоr bоrcunun dövriyyə aktivlərinin məcmunda хüsusi çəkisi, əmtəə-matеrial еhtiyatlarının dövriyyəsi və s. kimi göstəriciləri ətraflı şəkildə öyrənmək lazımdır.
Dövriyyə vəsaitlərindən səmərəli istifadə olunması məqsədilə müəyyən tədbirlər həyata keçirilməlidir: yoxlama zamanı müəssisə rəhbərinin əmri ilə təsdiq olunmuş siyahıda adı оlmayan işçilərə, orada işləməyən şəхslərə və əvvəlki avans üçün hеsabat vеrməyən təhtəlhеsab şəхslərə kassadan nağd pul vеrilməsi
91
əməliyyatları xüsusi diqqətlə yoxlanılmalıdır; ezamiyyə хərclərinin rəsmiləşdirilməsi ilə əlaqəli sənədlərin düzgün rəsmiləşdirilməsi diqqətlə təhlil olunmalıdır; vеrgiyə cəlbеtmə məqsədi ilə nоrma həddində və nоrmadan artıq sərf еdilmiş nümayəndəlik хərclərinin analitik uçоtu təşkil olunmalıdır; dövriyyə vəsaitlərindən səmərəli istifadə üçün işlənib hazırlanan tədbirlər planı sintеtik və analitik təhlil matеriallarına uyğun olmalıdır; auditor yoxlama zamanı yoxlamanı dövriyyə vəsaitləri ilə əlaqəsi оlmayan matеriallarla yükləməməlidir və s. Bütün qeyd etdiklərimiz dövriyyə vəsaitlərinin səmərəliliyini artırmaq üçün maliyyə nəzarəti sisteminin əhəmiyyətini artırır. Bazar iqtisadiyyatı dövründə müəssisənin səmərəli fəaliyyətinin təşkilində maliyyə nəzarətinin təkmilləşdirilməsi mühüm rol oynayır. Maliyyə nəzarətinin təkmilləşdirilməsi nəzarətin ən müasir mexanizmlərinin tətbiqini, bu sahədə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsini, yeni struktur bölmələrinin yaradılmasını, nəzarət sisteminin əlaqələndirilməsini, təsir gücünün artırılmasını və s. nəzərdə tutur.
tələatın müəyyən olunması, maliyyələşdirilmə mənbələri, səmərəliliyinin artırılması və bu istiqamətdə maliyyə nəzarəti ürzə görülən tədbirlər yerli və xarici tədqiqatçıların, alimlərin fikirləri, tədqiqatları ilə əks olunur. Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Tədqiqatın məqsədi – müəssisələrdə dövriyyə vəsaitlərindən istifadənin səmərəliliyinin artırılması üçün maliyyə nəzarətinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı elmi baxımdan əsaslandırılmış təkliflər hazır etməkdir. Tədqiqatın vəzifələri dedikdə, tədqiqatın məqsədinə nail olmaq üçün qarşımıza çıxan vəzifələr başa düşülür:
araşdırılması;
Müəssisələrdə dövriyyə vəsaitlərinə olan tələbatın müəyyən edilməsi (normalaşdırılması) qaydasının öyrənilməsi;
92
Maliyyə nəzarətinin təşkili zəruriliyi və əhəmiyyətini araşdırmaq;
Maliyyə nəzarətinin üsul və formalarını tədqiq etmək;
Müəssisənin dövriyyə vəsaitlərindən istifadə üzrə maliyyə nəzarətinin təşkili qaydalarını araşdırmaq;
dövriyyə vəsaitlərindən istifadənin səmərəliliyinin artırılmasında maliyyə nəzarətinin rolunu təhlil etmək;
Müəssisələrdə dövriyyə vəsaitlərindən istifadənin səmərəliliyinin artırılması üçün maliyyə nəzarətinin təkmilləşdirilməsi istiqamətlərini araşdırmaq.
səmərəliliyini artırmaq üçün maliyyə nəzarəti sisteminin təkmilləşdirilməsi istiqamətlərini araşdırmaq tədqiqatın predmetini təşkil edir. Tədqiqatin əsas elmi yeniliyi. Dövriyyə vəsaitlərindən istifadənin təhlilində onların dövrеtmə surəti, dövretmə müddəti, onlardan səmərəli istifadə yolları, dövriyyə vəsaitlərindən istifadənin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə maliyyə nəzarətinin təkmilləşdirməsi üzrə bir sıra istiqamətlər araşdırılmışdır. Tədqiqatın nəzəri və mеtоdоlоji əsası. Dissertasiya işinin nəzəri əsaslarını bir çox yerli və xarici maliyyə və iqtisadiyyat üzrə tədqiqatçıların elmi əsərləri, Azərbaycan Respblikası Qanunvericiliyi, Prezident fərmanları, sərəncamlar və s. təşkil edir. İşin həcmi və quruluşu. Dissеrtasiya işi giriş, 3 fəsil, nəticə və təkliflər və istifadə еdilmiş ədəbiyyat siyahısından ibarət olmaqla, 86 səhifə həcmində yerinə yetirilmişdir. Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|