Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ

50 

 

izafi  möhkəmlənməsinə  yol  verilməməklə  beynəlxalq  rəqabət  qabiliyyəti 

qorunmuĢdur.  AdambaĢına  düĢən  xarici  investisiyaların  həcminə  görə  MDB  və 

ġərqi  Avropada  aparıcı  dövlətlərdən  olan  Azərbaycan  artıq  xaricə  investisiya 

yatıran ölkəyə çevrilmiĢdir. 

Ġqtisadiyyatın  diversifikasiyası  ilə  bağlı  nəzərdə  tutulmuĢ  islahatların  sistemli  və 

ardıcıl  reallaĢdırılması,  qeyri-neft  sektorunun  və  regionların  inkiĢafının 

davamlılığının  təmin  edilməsi,  infrastrukturun  və  sosial  xidmətlərin  daha  da 

yaxĢılaĢdırılması  məqsədilə  Azərbaycan  Respublikası  regionlarının  sosial-iqtisadi 

inkiĢafı  ilə  bağlı  2003-2013-cü  illər  ərzində  iki  beĢillik  Dövlət  Proqramı  həyata 

keçirilmiĢdir.  Proqramların  icra  olunduğu  10  il  ərzində  ümumi  daxili  məhsul  3,2 

dəfə,  o  cümlədən  qeyri-neft  sektoru 2,6 dəfə, sənaye 2,7 dəfə, kənd təsərrüfatı 1,5 

dəfə,  investisiyalar  6,5  dəfə,  əhalinin  gəlirləri  6,5  dəfə,  orta  aylıq  əməkhaqqı  5,5 

dəfə  artmıĢdır.  Həyata  keçirilmiĢ  tədbirlər  nəticəsində  ölkədə  900  mini  daimi 

olmaqla  1,2  milyondan  çox  yeni  iĢ  yeri,  55,6  min  müəssisə  yaradılmıĢ,  iĢsizlik  5 

faizə,  yoxsulluq  səviyyəsi  isə  5,3  faizə  enmiĢdir.  Azərbaycan  iqtisadiyyatına  130

 

milyard  dollardan  artıq  investisiya  qoyulmuĢ,  xarici  ticarət  dövriyyəsi  6,4  dəfə, 

qeyri-neft  ixracı 4,5 dəfə artmıĢdır. 

Bu  müddətdə  19,4  min  sahibkarlıq  subyektinə  1,2  milyard  manatdan  artıq  güzəĢtli 

dövlət  kreditləri  verilmiĢdir.  Bu  kreditlər  113  min  yeni  iĢ  yerinin  açılmasına  imkan 

yaratmıĢdır.  Dövlət  büdcəsinin  gəlirləri  14,2  dəfədən,  vergi  daxilolmaları  7,3 

dəfədən,  dövlət  büdcəsinin  xərcləri  13,9  dəfədən,  əhalinin  əmanətləri  24  dəfədən, 

bank  aktivləri  isə  18  dəfədən  çox  artmıĢdır.  Hazırda  ümumi  daxili  məhsulda  özəl 

bölmənin  payı 83 faiz, məĢğulluqda  isə 73,9 faizdir. 

Azərbaycanın  əldə  etdiyi  uğurlar  beynəlxalq  təĢkilatların,  aparıcı  reytinq 

agentliklərinin  qiymətləndirmələrində  öz  əksini  tapır.  Belə  ki,  “Doing  Business” 

hesabatına  görə  2009-cu  ildə  ölkəmiz  dünya  ölkələri  arasında  “Ən  islahatçı  ölkə” 

kimi  qiymətləndirilmiĢdir. 

Ölkə  Prezidentin  rəhbərliyi  ilə  2015-ci  ildən  etibarən  Azərbaycan  iqtisadiyyatı 

keyfiyyətcə  yeni  mərhələyə  qədəm  qoymuĢdur.  Qlobal  iqtisadi  çağırıĢların  milli 

---

51 

 

iqtisadiyyata  transformasiyası  ilə  bağlı  yeni  iqtisadi  islahat  istiqamətləri  müəyyən 

edilmiĢdir.  Belə  ki,  2016-cı  ildən  etibarən  dünyada  baĢ  verən  iqtisadi  proseslər 

fonunda  ölkə  iqtisadiyyatının  inkiĢafı,  investisiya  və  biznes  mühitinin  daha  da 

yaxĢılaĢdırılması,  sahibkarlığın  geniĢləndirilməsi  üçün  əlveriĢli  imkanların 

yaradılması,  qeyri-neft  ixrac  potensialının  artırılması,  idxalın  əvəzlənməsi,  o 

cümlədən  yerli  sahibkarlara  dövlət  dəstəyinin  gücləndirilməsi  istiqamətində  bir  sıra 

mühüm  qərarlar  qəbul  edilmiĢ  və  sistem  xarakterli  dərin  iqtisadi  islahatların 

aparılması əsas hədəf kimi müəyyən  edilmiĢdir. 

Ġnvestisiyaların  təĢviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” ölkə baĢçısının 2016-cı il 

18  yanvar  tarixli  sərəncamı  ilə  qeyri-neft  məhsullarının  ixracı  ilə  məĢğul  olan 

Ģəxslərə  dövlət  büdcəsinin  vəsaiti  hesabına  geri  ödəmə  dəstəyinin  verilməsi 

ilə  bağl hüquqi baza yaradılmıĢdır. 

Ölkənin  maliyyə-bank  sisteminin  səmərəli  inkiĢafının  və  dayanıqlılığının  təmin 

olunması,  maliyyə  bazarlarının  rəqabət  qabiliyyətliliyinin  artırılması,  kreditorların, 

sığortalıların,  investorların  və  maliyyə  bazarlarının  digər  istehlakçılarının 

hüquqlarının  qorunması  məqsədilə  Azərbaycan  Respublikasının  Prezidentinin 

2016-cı  il  3  fevral  tarixli  fərmanı  ilə  Maliyyə  Bazarlarına  Nəzarət  Palatası  publik 

hüquqi  Ģəxs  yaradılmıĢdır.  Struktur,  institusional,  təĢkilati  və  tənzimləmə 

sisteminin  təkmilləĢdirilməsi  məqsədilə  aparılan  kompleks  islahatların  tərkib 

hissəsi  kimi  yeni  fəaliyyət  mandatına  malik  palatanın  yaradılmasında  əsas  məqsəd 

Azərbaycanda  maliyyə  sektorunun  tənzimlənmə  çərçivəsini  müasir  qlobal 

çağırıĢlar  fonunda  yeni  keyfiyyət  müstəvisinə  qaldırmaq,  habelə  real  sektorun 

inkiĢafında  aparıcı  rola  malik  maliyyə  bazarlarının,  təĢkilati  bazar  iĢtirakçılarının 

və maliyyə  instititlarının  davamlı və dayanıqlı inkiĢafını təmin  etməkdir. 

Prezidentin  2016-cı  il  1  mart  tarixli  “Qeyri-neft  ixracının  təĢviqi  ilə  bağlı  əlavə 

tədbirlər  haqqında”  daha  bir  fərmanı  ilə  2016-2020-ci  illərdə  Azərbaycan 

Respublikasının  ərazisində  istehsal  olunan  və  istehsal  prosesində  istifadə  edilən 

yerli  komponentlərin  və  qeyri-neft  məhsullarının  dəyərinin  xüsusi  çəkisindən, 

habelə  ixrac  edilən  həmin  məhsulların  növündən  asılı  olaraq,  qeyri-neft 

---

52 

 

məhsullarının  ixracı  ilə  məĢğul  olan  Ģəxslərə  dövlət  büdcəsinin  vəsaiti  hesabına 

ixrac təĢviqinin  ödənilməsi  nəzərdə tutulmuĢdur. 

2016-cı  il  aprel  ayının  20-də  ölkə  baĢçısının  müvafiq  fərmanı  ilə  “Ġnvestisiya 

təĢviqi  sənədinin  verilməsi  Qaydası”  təsdiq  edilmiĢdir.  Bundan  baĢqa, Azərbaycan 

Respublikasının  Vergi  Məcəlləsinə  əsasən,  Ġnvestisiya  təĢviqi  sənədini  almıĢ 

sahibkarlar  mənfəət  və  gəlirin  50  faizinin  vergisindən,  əmlak  və  torpaq 

vergisindən,  həmçinin  idxal  etdikləri  texnika,  texnoloji  avadanlıq  və  qurğular  üzrə 

idxalda  ƏDV-dən və idxal  rüsumlarından  7 il  müddətinə azad edilmiĢdir.   

Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  2016-cı  il  13  iyul  tarixli  sərəncamları  ilə 

sahibkarlıq  sahəsində  son  illər  ərzində  nail  olunmuĢ  sürətli inkiĢafın davamlılığının 

təmin  edilməsi  və  rəqabət  qabiliyyətinin  möhkəmləndirilməsi,  beynəlxalq 

reytinqlərdə  Azərbaycanın  mövqeyinin  daha  da  yaxĢılaĢdırılması  məqsədilə 

komissiyanın,  habelə  makroiqtisadi  sabitliyin  daha  da  möhkəmləndirilməsi  və 

maliyyə  dayanıqlılığının  təmin  edilməsi  məqsədilə  Maliyyə  Sabitliyi  ġurasının  

Yaradılmasında əhəmiyyəti  böyükdür.  (Mənbə:6)  

Ölkədə  yaĢayan  fiziki  qüsuru  olan,  əlil  vətəndaĢların  da  həyat  səviyyəsi  və 

keyfiyyəti  diqqət  daim  mərkəzindədir.    BMT-nin  ĠnkiĢaf  proqramı  ilə  birlikdə 

Naxçıvanda  və  Bakıda  əlillər  üçün  sınaq  peĢə  bərpa  mərkəzlləri  yaradılıb 

istifadəyə  verilmiĢdir.  Əlillərin  Sosial  Müdafiə  Fondu  əlillərin  tibbi,  sosial  və  peĢə 

reabilitasiyası,  əlillərin  məĢğulluğunun  tə’min  edilməsi,  onlara  icra  hakimiyyəti 

tərəfindən  torpaq  sahəsi  məsələlərini  həll  etməyə  çalıĢır.Bundan  əlavə  Bakı  Protez 

Ortopediya  Bərpa  Mərkəzi,  Əmək  və  Əhalinin  Sosial  Müdafiəsi  Nazirliyinin 

Beynəlxalq  Qızıl  Xaç  Komitəsi  ilə  birgə  yaratdığı  Protez-Ortopedlk  Mərkəzi 

fəaliyyət  göstərir.  Naxçıvan  Ģəhərində  Almaniyanın  məĢhur «Otto-Bok» firmasının 

texnologiyası  əsasında  fəaliyyət  göstərən  protez  emalatxanası  açılmıĢdır.  Bakı 

Protez  Ortopediya  Bərpa  Mərkəzindən  əlillərə  ildə  orta  hesabla  1500  ədəd 

reabilitasiya  vasitəsi, o cümlədən 350 ədəd əlil  arabası verilmiĢdir.(Mənbə:4.  səh9) 

Cədvəl 2.3.3    İlkin əlillik dərəc (ilin əvvəlinə) 

---