71
"Azərbaycan Respublikasında texniki peĢə təhsilinin inkiĢafı üzrə Dövlət Proqramı
(2007-2012-ci illər)"nı böyük əhəmiyyəti vardır. Bu proqrmın əsas məqsədi ölkə
iqtisadiyyatının inkiĢaf tələblərinə uyğun peĢə-ixtisas kadrlarına yaranan tələbatın
ödənilməsi, habelə əhalinin müasir peĢə təhsili almaq imkanlarının təmin edilməsi
üçün iqtisadi və sosial baxımdan səmərəli texniki peĢə təhsili sisteminin
formalaĢdırılması idi. Dövlət Proqramının həyata keçrilməsi ilə peĢə təhsili
sahəsində müəyyən ciddi dəyiĢikliklər həyata keçrildi.
Belə ki, dövlət proqramı çərçivəsində bu sahədə müəyyən dirçəliĢ baĢ verdi.
Qəbul planında dövlət sifariĢli yerlər 17 minə çatdırıldı. 20-yə yaxın peĢə təhsili
müəssisəsi əsaslı təmir edildi, bəzi regionlarda hətta yeni peĢə məktəbləri
istifadəyə verildi. Tədris proqramları təzələndi və müəllim hazırlığını həyata
keçirən idarəetmə modelinin təkmilləĢdirilməsi istiqamətində iĢlər aparıldı.
PeĢə məktəblərinin maddi-texniki bazasını gücləndirmək icün bu sahəyə
ayrılan maliyyə vəsaitlərində müəyyən artım baĢ verib. Belə ki, əgər əgər 2005-ci
ildə peĢə təhsilinə 7 miyon, 2007-ci ildə 16.4 milyon manat vəsait ayrılmıĢdırsa,
2012-ci ildə bu rəqəm 30.6 milyon manata qədər artıb.
Bundan əlavə, Dövlət Proqramının icrası ilə əlaqədar 6,408 milyon manat
məbləğində vəsait ayrılıb. Bu müddət ərzində beynəlxalq təĢkilatların maliyyə
dəstəyi ilə bir sıra layihələr həyata keçirilib. Bu layihələrin ümumi dəyəri 4 milyon
avroya yaxındır. Bu vəsaitlərin böyük hissəsi məsləhət xidmətlərin həyata
keçirilməsinə, tədris səfərlərinin təĢkilinə, müxtəlif dərslik və dərs vəsaitlərinin
hazırlanmasına və s. sərf edilib. Bununla yanaĢı, həmin layihələr çərçivəsində bir
sıra peĢə təhsili müəssisələrinin maddi-texniki bazası möhkəmləndirilib.
Bununla yanaĢı bir təhsil alana çəkilən xərc də artıb. Belə ki, əgər 2005-ci
ildə bir təhsil alana 328 manat, 2006-cı ildə 457 manat, 2007-ci ildə 740 manat,
2008-ci ildə 903 manat xərclənirdisə 2009-cu ildə bu rəqəm 1108, 2012-ci ildə
1200 manata manata qədər artıb.
Dövlət Proqramının həyata keçrilməsi nəticəsində həm peĢə məktəblərinin, həm də
orda təhsil alanların sayı artıb.
72
Cədvəl 3.1.11. İlk peşə-ixtisas təhsil müəssisələri (ilin əvvəlinə)
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Göstərici
İlk
peşə-ixtisas
təhsili
müəssisələrinin
sayı (ədəd)
107.0 107.0 108.0 108.0 109.0 108.0 108.0 112.0 113.0 112.0
İlk
peşə-ixtisas
təhsili
müəssisələrində
şagirdlərin
sayı (nəfər)
23813.0 24455.0 25184.0 25562.0 27330.0 28993.0 30664.0 29234.0 24482.0 23814.0
İlk
peşə-ixtisas
təhsil müəssisələrinə
qəbul (nəfər)
14590.0 14718.0 13761.0 13497.0 15743.0 16511.0 18394.0 16066.0 15354.0 15856.0
İlk
peşə-ixtisas
təhsil müəssisələrini
bitirmiş şagirdlərin
sayı (nəfər)
11860.0 13156.0 11927.0 12485.0 13011.0 13789.0 15246.0 16708.0 15222.0 15135.0
İlk
peşə-ixtisas
təhsil müəssisələrin-
də
müəllimlərin
sayı (nəfər)
1971.0 2051.0 2163.0 1996.0 1969.0 1874.0 1794.0 1804.0 1683.0 1733.0
Mənbə : statistika.gov.az
Ölkəmizdə ali təhsil müəssisələrində balonya sisteminə keçid həyata keçirilmiĢdir.
YaxĢı təhsil verə bilməyən universitetlər ləğv olunub, əlavə vəsait aparan , ayrı
səkildə fəaliyyəti mənasız olan bölmələr, kafedralar birləĢdirilib, yeni ixtisaslar
proqramlara əlavə olunub. Bağlanan universitetlərin olmasına baxmayaraq isə
alitəhsil alan tələblərin sayı ildən ilə artır. Bu əhalnin həyat keyfiyyətini artıran
amillərdəndir. PeĢəkar kadrların hətta bütün əhalinin təhsilinin yüksək olması
onların, gələcəkdə məĢğulluğunun artmasına hətta gözəl karyera yaradılmasına
73
kömək ola bilər. PeĢəkar kadrların təhsil səviyyəsi dedikdə ancaq fəhlə kadrları
deyil, həm də ali təhsilli, diplomlu mühəndis-texniki, mütəxəssisləri nəzərdən
keçirmək lazımdır. Müəssisələr üçün diplomlu mütəxəssis kadrları dövlət və qeyri-
dövlət ali və orta ixtisas məktəblərində, kollektivlərdə, universitetlərdə və
Akademiyalarda hazırlanır.. Diplomlu mütəxəssius kadrların hazırlığının
dinamikası aĢağıdakı cədvəldə verilir:
Cədvəl 3.1. 12. Dövlət və özəl ali təhsil müəssisələrində təhsil alanların sayı
Göstərici
1995
2000
2005
2010
2015
2016
Ali təhsil müəssisələrin sayı (ədəd)
46.0
47.0
47.0
51.0
54.0
51.0
Ali təhsil müəssisələrdə tələbələrin
sayı (nəfər)
98812.0 119683.0 129948.0 140241.0 161234.0
163779.0
Ali təhsil müəssisələrə qəbul olan
tələbələrin sayı (nəfər)
19238.0 26403.0
28747.0
29904.0
33645.0
36126.0
Ali
təhsil
müəssisələrini bitirmiş
mütəxəssislərin sayı (nəfər)
17436.0 24488.0
32508.0
31071.0
33705.0
36951.0
Ali
təhsil
müəssisələrini bitirmiş
mütəxəssislərin
ümumi
sayından
bakalavr diplomu alanlar(nəfər)
17436.0 22582.0
28467.0
28289.0
28985.0
31138.0
Ali
təhsil
müəssisələrini bitirmiş
mütəxəssislərin
ümumi
sayından
magistr diplomu alanlar (nəfər)
0.0
1906.0
4041.0
2782.0
4720.0
5813.0
Ali təhsil müəssisələrdə professor-
müəllim
heyətinin
sayı
(əsas
heyət) (nəfər)
11611.0 13186.0
14352.0
14919.0
14550.0
14550.0
Mənbə: statistika.gov.az
Cədvəl 3.1. 13. Dövlət və qeyrii-dövlət orta ixtisas təhsil müəssisələrində təhsil
alanların sayı
1995/1996 2000/2001 2005/2006 2010/2011 2014/2015 2015/2016
Orta
ixtisas
təhsil
müəssisələrinin sayı
89
71
60
62
61
61