Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ



Yüklə 1,26 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/27
tarix17.11.2018
ölçüsü1,26 Mb.
#80462
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27

16 

 

ĠnkiĢaf  etməkdə  olan  ölkələr(ĠEOÖ)  əhalinin  həyat  keyfiyyətini  yaxĢılaĢdırmaq 



üçün  əsaslı  islahatlar  həyata  kecçrirlər.  Yuxarıda  sadaladığım  kriteryalara  görə  bu 

islahatlar  planlaĢdırılır. 



İnkişaf etməkdə olan ölkələrin ortaq xüsusiyyətələrini nəzərdən keçirək. 

1.Kənd 


təsərrüfatında 

əl  əməyindən  istifadənin  azaldılması,  Ģəhərlərdə 

sənayeləĢmə  və bu səbəbdən iĢ axtaranların kəndlərdən Ģəhərlərəə  köçü. 

2.Ölkənin  sənayeləĢməsi. 

3. Kənd əhalisi  sayının azalması. 

4.ġəhər  əhalisinin  böyük  bir  qisminin bir və ya bir-neçə Ģəhərdə daha çox üstünlük 

təĢkil  etməsi 

5.Ölkə  inkiĢafı  ilə  bağlı  Ģəhərlərdə  xəstəxana,  məktəb,  mənzil  imkanının  artması, 

sağlamlıq, təhsil,  məskunlaĢma   Ģərtlərində  irəliləyiĢlər  yaranması. 

6.  Ölkə  nüfuzu  təbii  artım  ilə  bir  müddət  daha  da  artar.  ġəhərlərə  axın  artdıqca 

doğum səviyyəsi azalar. Ancaq  uĢaq ölümlərində azalma, yaĢam müddətində artım 

nəzərə carpar. 

7.ĠEOÖ  –in  əhali  piramidası  üçbucaq  Ģəklindən  daha  çox  zəng  əyrisinə  oxĢamağa 

baĢlamıĢdır. 

8.ĠEOÖ –də doğum səviyyəsində azalma  nəzərə  çarpır.  

9.Ortalama  həyat  müddəti  artmıĢ,  ölkənin  əhali  piramidasi  artıq  60  yaĢ  sonrası 

vacib bir nisbətdədir. 

10.Orta yaĢlı və yaĢlı əhali  gənc əhaliyə  gənc əhaliyə  nəzərə  artamğa  baĢlayar. 

11.  Ölkə  inkiĢaf  etdikcə  əhali  iyerarxiyası  da  inkiĢaf  etmiĢ  ölkələırdəki    kimi  Ģəkil 

alır. Mənbə10. 

ĠEOÖ-də  həyat  keyfiyyətinin  artırılmasında  turizm  sektorun  böyük  rolu  var. 

Xüsusən  ĠEOÖ-də  iqtisadi  böyümənin  həyata  keçirilməsində  beynəlxalq  turizmin 

əhəmiyyəti  hər  gün  daha  da  artır.  Bu  ölkələrdə  turizm  iqtisadi  inkiĢaf  baxımından 

tələb  olunan,  ehtiyyac  duyulan 

mənbə    və  valyuta  ehtiyacını,  əhalinin  çoxalan 

tələbatlarını  ödəməkdə mühün rol oynayır  




17 

 

Əksər  inkiĢaf  etməkdə  olan  ölkələrdə  turizm  iqtisadi  böyümənin  əvəzolunmaz  və 



vacib  bir  hissəsi  olaraq  qəbul  edilir.  Texniki  məlumat,  xarici  valyuta  qazancları, 

məĢğulluğun  artımı  və  müxtəlifliyi,  məhdud  mənbələrdən  təsirli  istifadə    nöqteyi 

nəzərində  turizm  bir  inkiĢaf  strategiyası  olaraq  dəyərləndirilir.  ĠnkiĢaf  etməkd    olan 

69 ölkə üçün turizm ən çox ixracat gəliri təĢkil edən beĢ qabaqcıl sektordan biridir. 

Sözü  gedən  ölkələrin  40,5  faizində  isə  turizm  gəliri  ən qabaqcıl ixracat sektorudur. 

Ayrıca,  aĢağı  gəlirli  ölkələrin  yarısında  və  orta  aĢağı  gəlirli  ölkələrin  hardasa  hər 

birində  -  bu  ölkələr  hansı  ki,  dünyanın  ən  kasıb  100  ölkəsidir  –  turizm    böyük 

dərəcədə    əhəmiyyət  kəsb  edir.  Dünya  səviyyəsində  baxdıqda  isə  turizm  ĠEOÖ-in 

83%  -nin  əhəmiyyətli  dərəcədə  gəlirini  yaradır.  Bu  səbəbdəndə  turizmin  inkiĢafı 

sadaladığım  göstəricilərə  əsaslanaraq    bir  çox  ölkə,  hökumət  ya  da  bölgə 

baxımından vacib hədəf olaraq görülür. (Mənbə11) 

Müxtəlif  dövrlərdə 

Beynəlxalq  Maliyyə  TəĢkilatı  və  Çoxtərəfli  Ġnvestisiya 

Zəmanət  Agentliyi  az  inkiĢaf  etmiĢ  və  inkiĢaf  etməkdə  olan  ölkələrin  müxtəlif 

turizm  layihələrinə   milyonlarla  vəsait  ayırmıĢdır. 

Turizmə  sərmaye  qoyuluĢu  üçün  aparılan  araĢdırmaların  təməl  məqsəsi  inkiĢaf 

etməkdə  olan  ölkələrin  iqtisadi  böyümə  və  turizm  münasibətlərini  empirik  test 

etməkdir.  21  inkiĢaf  etməkdə  olan  ölkədə  analiz  aparılmıĢ  və  nəticədə  turizmin 

həqiqətəndə    iqtisadi  artıma  töhvə  verdiyi  sübut  olunmuĢdur.  ĠnkiĢaf  etmiĢ 

ölkələrdə  turizmin  iqtisadiyyata  verdiyi  töhvəni  subut  edən  çoxsaylı  empirik  iĢlər 

mövcud  ikən,  inkiĢaf  etməkdə  olan  ölkələrdə  bu  hipotezi  təsdiqləyən  çox  azsayda 

empirik  iĢlər  mövcuddur.  Bu  baxımdan  sözügedən  hesablamanın  əhəmiyyəti 

böyükdür.  bir töhfə verir. 

Müasir  texnologiyanən  tətbiqi  də  əhalinin  həyat  keyfiyyətini  yaxĢılaĢdıran  turizmin 

inkiĢafına  əsaslı  təsir  göstərir.  Bu  internet  üzərindən  olunan  marketingdir.  ĠEOÖ 

lər  bunun  təbliği  üçün  18-69  yaĢ  arası  insanlar  arsında  anket  sorgu  keçirmiĢlər.  

Nəticədə fəal  kütlənin  40 yaĢdan aĢağı olan gənclər olduğu müəyyən  edilmiĢdi.   

Ġnternetdən  səyahət,  məhsulu  satın  almaq  məqsədi  ilə  istifadə  get-gedə 

artmaqdadır.  Amma  bu  iĢlərin  əksəriyyəti  müəyən,  bilinən  bir  səyahət  formasının 



18 

 

satın  alınması  ilə  bağlıdır.    Bu  sorğunun  iĢtirakçıları  isə  əksər  vaxtlarda  olunduğu 



kimi  internet  istifacdəçiləri    və  internet  üzərindən  alqı-satqı  həyata  keçirənlər  deyil, 

xalqın  arasından  seçilənlər  olmuĢdur.  Ġnternetə  qoĢulma  ondan  satınalma  məqsədi 

ilə  istifadəni  asandlaĢdırmaqdadır.  Bu proyekt qeyd olunan sahədə həyata keçirilən 

ilk  iĢdir. 

Digər  bir  təcrübə  ĠEOÖ  də  Ģəxsi  evlərin  münasib  qiymətə  kirayələnməsinə  Ģərait 

yaratmaqdır.  Bu  həm  yerli  əhali,  həmdə  turistlər  tərəfindən  bəyənilən  bir  addım 

hesab  olunur.  Və  nəticə  etibarilə  həm  yerli  əhali  gəlir  əldə  edir,  həm  də  ölkə 

büdcəsi.   

ĠEOÖ  əhalinin  həyat  keyfəyyətini yüksəltmək üçün xarici bazardan bacardığı qədər 

az  məhsul  idxal  etməlidir.  Kənd  təsərrüfatına,  heyvandarlığa  sərmayə  ayırıb  bu 

sahələri  inkiĢaf  etdirib,  öz  asılılığını  aradan  qaldırmalıdır.  Bu  tədbir  həm 

məĢğulluq problemini azaldacaq, həm də illər keçdikcə böyüyən biznes artıq dünya 

bazarına çıxacaq. Nəticədə  ölkə xarici yardımlardan asılılığını azaldacaq. 

Götürək  Rusiyanı,  rus  vətəndaĢlarını.  Bildiyimiz  kimi  Ruiyaya  iĢçi  axını  daima 

olmuĢdur.  Hətta  rusların  belə  bir  deyimi  də  vardır  ki,  bizim  iĢi  digər  dövlətlərin 

vətəndaĢları  görür.  Lakin  son  zamanlarda  iqtisadi  çətinliyin  sezilməsi  ilə  əlaqədar 

hökumət  əhalinin  istifadəyə  yararlı,  lakin  boĢ  torpaqlarda  taxıl  əkiminə  marağını 

artırıb.  Rusiya Federasyası son 5 ildə bütün munbit torpaqlarında taxıl, günəbaxan 

və  s.  bitkilər  yetiĢdirməyə  baĢlayıb.  Nəticədə  taxıl  ixracatına  görə  sıralamada  ilk 

yerlərdə  qərarlaĢıb.  Rusiya  Federasyasında  magistral  yolların  kənarları  belə 

iqtisadiyyyata  xeyir  gətirə  biləcək səviyyədə  əkilib  becərilir. 

Rusiya taxıl ixracatçıları  2016 cı ildə rekord səviyyədə taxıl yığımı həyata kecirib. 

Lakin  bu  hasilatı  satmaqda  çətinlik  çəkməkdədirlər.  2016-nın  dekabr  ayında 

Rusiyanın  taxıl  ixracatı  3,1  milyon  ton  olub  ki,  bu  da  əvvəlki  ilə  nisbətən  23% 

azdı. ( Mənbə13) 

Həyat  keyfiyyətinin  ən  üstün  olduğu  ölkələr  ĠnkiĢaf  etmiĢ  Ölkələrdir  (ĠEO).  ĠnkiĢaf 

etməkdə  olan  ölkələr  üçün  bu  inkiĢaf  yolunu  kecmiĢ    ölkələr  örnəkdir.  Həyat 

keyfiyyətinin  yüksək  olduğu,    islahatları  dünya  təcrübəsi  olmuĢ  ölkələrə  misal 




Yüklə 1,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə