tullantıların miqdarı qeyd edilən dövrdə 7,2 mln. kub m.
təşkil etmişdir.
Azərbaycan
dövləti
milli
iqtisadiyyatı
inkişaf
etdirmək üçün önəmli islahatlar aparır. Sənayenin, kənd
təsərrüfatının və nəqliyyatın inkişafı müşahidə olunur.
Keçən əsrin 60-cı illərindən başlayaraq iqtisadiyyatın eks-
tensiv inkişafı və təbii ehtiyatlardan qeyri-rasional istifadə
edilməsi ölkəmizdə, eləcə də Xəzər dənizində ekoloji
vəziyyəti xeyli gərginləşdirmişdir. Bu nəticədə hava və su
hövzələrinə atılan zərərli maddələrin, bərk tullantıların
artmasına səbəb olmuşdur. Respublikamızın mərkəzi və iri
sənaye şəhərlərində atmosferə atılan zərərli maddələrin
illik miqdarı mövcud normalardan xeyli yüksəkdir. Qeyd
edilənləri
sübuta
yetirmək
və
ekoloji
vəziyyəti
qiymətləndirmək üçün Dövlət Statistika Komitəsinin
məlumatlarından
istifadə
edərək,
ekoloji
gərginliyi
nəzərdən keçirək. İlk növbədə təsərrüfat fəaliyyətinin ətraf
mühitə təsirini səciyyələndirən əsas göstəriciləri təhlil
etmək məqsədəuyğundur (bax: cədvəl 2.2.2).
Cədvəl 2.2.2
2003-2007-ci illərdə Azərbaycan Respublikası üzrə
təsərrüfat fəaliyyətinin ətraf mühitə təsirini
səciyyələndirən əsas göstəricilər (*)
Göstəricilər
2003
2004
2005
2006
2007
Su mənbələrindən
götürülən su, mln. m
3
10772 11440
12050
8865
8371
Su istehlakı, mln.m
3
7370
8019
8607
163
177
Çirkləndirilmiş
çirkabın səthi
Sütun, mln. m
3
167
160
161
-
-
Çirkləndirici
maddələrin
atmosferə atılması –
cəmi min ton
837.9
975.3
1054.3
875.1
969.9
O cümlədən:
stasionar
mənbələrdən
425.9
539.8
557.9
344.2
385.9
Avtomobil
nəqliyyatından
412.0
435.5
496.4
530.9
584.0
(*) Bax: DSK-nın müstəqil Azərbaycan 10 il. Bakı, 2008,
səh.338
Tədqiqatla müəyyən olundu ki, 2003-2007-ci illərdə
su məntəqələrindən götürülən suyun miqdarı 10772 mln.
m
3
-dən 8371 mln. m
3
-ə enmiş və yaxud 37,7% azalmışdır.
Həmin dövrdə su istehlakı da 45,1% azalmışdır. Nəticədə,
çirkləndirici çirkab suların miqdarı 167 mln. m
3
-dən 177
mln. m
3
-dək artmış, çirkləndirici maddələrin atmosferə
atılması azalaraq 969.9 min ton təşkil etmişdir ki, onun da
385.9 min tonu stasionar məntəqələrin, 584.0 min tonu isə
avtomobil nəqliyyatının payına düşür.
Təhlil dövründə respublikamızın atmosferinə atılan
çirkləndirici maddələrin miqdarı da xeyli azalmışdır. 2003-cü
ildə həmin maddələrin miqdarı 425.9 min ton olduğu halda,
2007-ci ildə 385,9 min ton zərərli maddə atılmışdır. Ayrı-
ayrı maddələr üzrə də azalma müşahidə olunur. Belə ki,
2007-ci ildə ölkənin atmosferin 385.9 min ton zərərli maddə
atılmışdır. Qaza oxşar və maye maddələr içərisində kükürd
anhidridi (SO
2
), azot 4-oksid (NO
2
) və karbon 4-oksid (CO
2
)
xüsusi yer tutur.
Statistik məlumatlardan aydın olur ki, təhlil dövründə
atmosferə atılan SO
2
2005-ci ildə 13,8 min ton, NO
2
25,8
min tona, CO
2
– isə 26.1 min ton olduğu halda, 2007-ci
ildə bu rəqəm 9,2 min ton, SO
2
, NO
2
25,3 min ton, və
CO
2
– 23,1 min tona enmişdir (bax: cədvəl 2.2.3).
2003-2007-ci
illərdə
respublikamızda
toksiki
istehsalat tullantılarının miqdarı dəyişkən olmuşdur. 2003-
cü ildə onların miqdarı 29,5 min ton təşkil etdiyi halda,
2007-ci ildə 10,4 min ton olmuşdur (bax: cədvəl 2.2.4).
Cədvəl 2.2.3
2003-2007-ci illərdə İnqrediyentlər üzrə stasionar
mənbələrdən respublikanın atmosfer havasına atılan
çirkləndirici maddələr (min ton)
İllər
A
tm
o
sf
er
ə
c
əm
i
at
ılm
ış
d
ır
O cümlədən:
B
ər
k
m
a
d
d
əl
ər
Q
a
za
o
x
şa
r
v
ə
m
a
y
e
m
a
d
d
əl
ər
Onlardan:
K
ük
ür
d
anh
idr
id
i
(S
O
2
)
A
zo
t
4
-o
k
si
d
(N
O
2
)
K
a
rb
o
n
2
-o
k
si
d
(C
O
2
)
d
əm
qaz
ı
2003
425,9
34,1
391,8
13,6
24,2
25,4
2004
539,8
43,5
496,3
13,2
25,2
42,5
2005
557,9
28,2
529,7
13,8
25,8
26,1
2006
344,2
23,7
320,5
12,4
16,0
29,3
2007
385,9
28,4
357,5
9,2
25,3
23,1
Qeyd: DSK-nin Azərbaycan Statistik göstəriciləri Bakı, 2008, səh.338
Cədvəl 2.2.4
2003-2007-ci illərdə Azərbaycan Respublikası üzrə toksik
istehsalat tullantılarınının yaranması,
zərərsizləşdirilməsi və onlardan istifadə edilməsi
(min ton)
Göstəricilər
2003 2004 2005 2006 2007
Toksiki tullantılar yaranmışdır
26,9 11,2 12,8 29,5 10,4
Toksiki tullantılardan istifadə
edilmişdir
1,4
3,8
4,9
3,3
4,9
Toksiki tullantılar
zərərsizləşdirilmişdir
9,7
1,0
0,04 26,0
1,2
Qeyd: DSK-nin Azərbaycan Statistik göstəriciləri Bakı, 2008,
səh.338
Dostları ilə paylaş: |