mln. ton xam neft emal edən iki iri neft emalı
müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Onlardan biri əsasən açıq
rəngli neft məhsulları və yağ-bitum istehsalı üzrə
ixtisaslaşan «Azərneftyağ» Neft Emalı Zavodu (NEZ),
digəri isə şəffaf neft məhsulları istehsalı üzrə
ixtisaslaşan «Azərneftyanacaq» Neft Emalı Zavodudur.
Zavodların istehsal gücləri müvafiq olaraq 14 və 8,2
mln.
ton
neft
emalına
malikdir.
İstehsal
texnologiyasına görə həmin zavodlar ən çox su istifadə
edən müəssisələr kateqoriyasına aiddir
.
Baxmayaraq
ki, hər iki müəssisədən alınan istehsalat sularının
təmizləyici qurğularından BBAH (Buraxıla Bilən
Axıntı Həddi) normaları təmizlənərək, Xəzər dənizinə
buraxılan istehsalat sularının BBQH (Buraxıla Bilən
Qatılıq Həddi) normalarında olan zərərli maddələr
istər-istəməz ətraf mühitə öz mənfi təsirini göstərir.
Buna görə də başqa sənaye müəssisələrində olduğu
kimi, neftayırma müəssisələrində də alınan istehsalat
sularının maksimum həddə təmizlənərək dövri su
sistemində istifadə olunmalıdır. Belə halda Xəzər
dənizinə müəssisələr tərəfindən istehsalat tullantı
sularının axınının qarşısı alınar. Məhz buna görə də
iqtisadi-ekoloji cəhətdən böyük nailiyyətlər əldə etmək
olar.
2000-2006-cı illər ərzində «Azərneftyağ» NEZ-də
təbiəti mühafizə üzrə, yəni Xəzər dənizinin, atmosfer hava
mühitinin, torpağın, yaşıllığın mühafizəsi, istehsalat,
məişət tullantılarının zərərsizləşdirilməsi,
yaşıllığın
salınması və abadlaşdırma üzrə işlərin – tədbirlərin həyata
keçirilməsi nəticəsində zavodun 125 illik ömründə son
dərəcə ümumi xalq əhəmiyyətli böyük diqqətə layiq
ekoloji göstəricilər qazanılmışdır.
Yeni ELOU-AVT-2 («Petrofak» ABŞ) və ELOU-
AVT-2 («Laki İnjenirinq» Cənubi Koreya) qurğularının
tam istismara verilməsi nəticəsində və həmçinin 1995-ci
ildən tikintisi, quraşdrılması dayandırılmış yeni bitum
(«Perner» Avstriya) qurğusunun kompleks olaraq tikintisi,
quraşdırılması və istismara verilməsi nəticəsində nəinki
iqtisadi, həmçinin ekoloji cəhətdən böyük nailiyyətlərin
qazanılmasına səbəb olmuşdur.
Yeni qurğuların istismara verilməsi və həmçinin
yüksək səmərəli texnoloji optimal rejiminin seçilməsi
nəticəsində neftin emal dərinliyi 2003-cü ildə 50%-ə
çatdırılmışdır. Həmin qurğuların hər birində istehsalat
gücü saatda 500 m
3
qapalı dövrü su sistemi bloku
quraşdırılmışdır ki, bu isə öz növbəsində hər iki qurğu
üçün küllü miqdarda tələb olunan sudan istifadə
olunmasının qarşısı alınır. Buna görə də hər iki qurğudan
atmosfer hava mühitinə buraxılan zərərli maddələrin
miqdarı və qurğularda alınan istehsalat sularının həcmi
neftin ilkin emalını həyata keçirən fiziki və mənəvi
cəhətdən köhnəlmiş qurğulara nisbətən bir neçə dəfə azdır.
Məhz buna görə də hər iki ELOU- AVT-2 qurğuları
yüksək ekoloji-iqtisadi göstəricilərə malikdirlər.
Beləliklə, həmin qurğuların istismara verilməsi ilə
əlaqədar olaraq 15 ədəd fiziki-mənəvi cəhətdən köhnəlmiş
texnoloji qurğular ləğv edilmişdir və 12 ədəd köhnə
qurğuların istismarı dayandırılmışdır. Bunlara görə və eyni
zamanda 1997-2006-cı illər ərzində əsaslı tikinti, əsaslı və
cari təmir işlərinin, texnoloji əməliyyatların, təbiəti
mühafizə üzrə tələb olunan mühüm tədbirlərin və nəzarət
işlərinin yüksək səviyyədə həyata keçirilməsi nəticəsində
təbiəti mühafizə üzrə aşağıdakı göstəricilərə nail
olunmuşdur.
1996-cı ilə nisbətən 2006-cı ildə yüksək ekoloji
göstəricilər, yəni dənizdən götürülən su 96%, dənizə
buraxılan norma həddində təmizlənmiş istehsalat suları
84% azalmışdır.
Həmin sularla birlikdə dənizə buraxılan norma
həddində neft məhsulları tullantıları qarışığı 91% aşağı
salınmışdır, yəni ildə dənizə 204 ton miqdarında neft
məhsulları tullantıları qarışığının atılmasının qarşısı
alınmışdır.
1996-cı ilə nisbətən 2003-cü ildə atmosfer hava
mühitinə buraxılan zərərli maddələrin miqdarı 86%, yəni
28936 ton miqdarında aşağı salınmışdır, həmin zərərli
maddələrin təqribən 97%-i neft karbohidrogenləri təşkil
edir.
Beləliklə, aparılan hesabata görə, dənizə atılan neft
məhsulları
tullantıları
qarışığının
(neft
karbohidrogenlərinin) və atmosfer hava mühitinə buraxılan
neft karbohidrogenlərinin 1996-cı ilə nisbətən cəmi
təqribən 28272 ton miqdarında neft karbohidrogenlərinin
itkisinin qarşısı alınmışdır ki, bu da yüksək ekoloji-iqtisadi
nailiyyətlərin qazanılmasına səbəb olmuşdur.
2000-ci ilin oktyabr ayında ekoloji cəhətdən təmiz
yeni bitum «Bituroks» («Perner» Avstriya) qurğusunun
kompleks şəklində tam istismara buraxılması ilə əlaqədar
olaraq nəinki Xətai rayonu, ərazisinin hətta Bakı şəhərinin
ərazisinin çox hissəsinin atmosfer hava mühitini
zəhərləyən 406 və 601 №-li bitum qurğularının istismarı
tam dayandırılmışdır. 406 saylı qurğu tam demontaj
olunmuşdur.
Buna görə də NEZ tərəfindən atmosfer hava mühitinə
buraxılan zərərli maddələr ildə 400 ton miqdarında və Xəzər
dənizinə atılan icazə verilmə həddi normalarında
təmizlənmiş istehsalat suları isə 700 min m
3
həcmində
azalmışdır.
Dostları ilə paylaş: |