Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti

Yüklə 55,11 Kb.

Pdf görüntüsü

tarix	02.04.2018
ölçüsü	55,11 Kb.
	#35719

Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti

«Təsdiq edirəm»

ADNSU-nun rektoru, professor

__________________ Mustafa Babanlı

iyul 2016-cı il

3338.01 - “Sistemli təhlil, idarəetmə və informasiyanın emalı” ixtisası üzrə

doktoranturaya qəbul imtahanının

P R O Q R A M I

BAKI - 2016

Tərtib edənlər: texnika elmləri doktoru, professor Yusifov Səlahəddin İmaməli oğlu

texnika elmləri doktoru, dosent Qardaşova Lətafət Abbas qızı

Redaktor: texnika elmləri namizədi, dosent Akif Vəli oğlu Əlizadə

Rəyçilər: texnika elmləri namizədi, dosent Əliyev Arif Muxtar oğlu,

texnika elmləri doktoru, professor Cəfərov Səyyəddin Məşədi oğlu

İxtisasın formulu:

"Sistemli analiz, informasiyanın idarə edilməsi və emalı (sahələr üzrə)" - mürəkkəb tətbiqi

tədqiqat obyektlərinin sistemli analizi üsullarının işlənib hazırlanması və tətbiqi, informasiyanın

emalı, insanın tədqiqat obyektlərinə məqsədyönlü təsiri problemlərini əhatə edən ixtisasdır.

Buraya tədqiqat obyektlərinin işləmə prosesinə təsirin artırılması məqsədilə idarəetmənin təhlili,

modelləşdirilməsi, optimallaşdırılması, təkmilləşdirilməsi və qərarların qəbulu məsələləri

daxildir. Bu ixtisas onunla fərqlənir ki, onun əsas məzmunu, müəyyən sahələrə aid olan -

informasiya emalının müasir üsullarından istifadə etməklə onların idarə edilməsi səmərəliliyinin

artırılmasına yönəldilmiş - xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla, həm fəaliyyətinin qanunauyğun-

luğunun, həm obyekt və proseslərin inkişafının sistemli əlaqələrinin nəzəri və tətbiqi tədqiqatıdır.

Xalq təsərrüfatı üçün bu ixtisasın elmi-texniki problemlərinin həlli əhəmiyyəti informasiya

emalının və mürəkkəb sistemlərdə idarəetmənin təhlilinin mövcud üsulları və vasitələrinin

təkmilləşdirilməsi və yenilərinin işlənilməsindən, texniki, iqtisadi, bioloji, tibbi və sosial

sistemlərin fəaliyyət keyfiyyətinin və səmərəliliyinin yüksəldilməsindən ibarətdir.

Tədqiqat sahələri:

1. Sistemli analizin, optimallaşdırılmanın, idarəetmənin, qərarların qəbulunun və informasiya

emalının nəzəri əsasları və üsulları.

2. Sistemli analizin, optimallaşdırılmanın, idarəetmənin, qərarların qəbulunun və informasiya

emalı məsələlərinin formalizasiyası və qoyuluşu.

3. Təsvirin meyarlarının və modellərinin işlənib hazırlanması və sistemli analizin,

optimallaşdırılmanın, idarəetmənin, qərarların qəbulunun və informasiya emalı məsələləri

həllinin səmərəliliyinin dəyərləndirilməsi.

4. Sistemli analizin, optimallaşdırılmanın, idarəetmənin, qərarların qəbulunun və informasiya

emalı məsələlərinin həlli üsulları və alqoritmlərinin işlənib hazırlanması.

5. Sistemli analizin, optimallaşdırılmanın, idarəetmənin, qərarların qəbulunun və informasiya

emalının xüsusi riyazi və proqram təminatının işlənib hazırlanması.

6. Keçmişə aid, cari və ekspert informasiya əsasında idarəetmə sistemlərinin identifikasiya

üsulları.

7. Struktur-parametrik sintezin və mürəkkəb sistemlərin identifikasiyası üsulları və alqoritmləri.

8. Mürəkkəb sistemlərin nəzəri-çoxluq və nəzəri-informasiya analizi.

9. Problemyönümlü idarəetmə sistemlərinin, texniki, iqtisadi, bioloji, tibbi və sosial obyektlər

üçün, qərarların qəbulu və optimallaşdırılmasının işlənməsi.

10. Texniki, iqtisadi, bioloji, tibbi və sosial sistemlərdə idarəetmə qərarlarının qəbulu zamanı

intellektual dəstək üsulları və alqoritmləri.

11. Mürəkkəb sistemlərin keyfiyyət və səmərəliliyinin proqnozlaşdırılması və

qiymətləndirilməsinin üsul və alqoritmləri.

12. İnformasiyanın emalı üsullarının vizuallaşdırılması, transformasiyası və təhlili.

13. Ekspert informasiyasının alınması, təhlili və emalı üsulları.

SİSTEMLİ TƏHLİL

Sistem: onun tərifi, təsnifatı əlamətləri, əsas xassələri. Süni və təbii sistemlər. Böyük və

mürəkkəb sistemlər. Sistemin analitik və qrafik təsviri. Sistemli yanaşmanın əsas mahiyyəti.

Sistemli yanaşmanın metodologiyası və reallaşdırılması prosedurları. Sistemli təhlilin obyektləri:

xidmət sahələri, müəssisə, təşkilat, korporasiya, şirkət və s. Sistemin dekompoziyası və sintezi.

Dekompoziya prosesinin alqoritmləşdirilməsi. Aqreqatlaşdırmanın növləri. Sistemli təhlilin

istiqamətləri və mərhələləri. Müəssisənin fəaliyyətinin sistemli təhlilinin tipik məsələləri. Sis-

temli təhlil məsələlərinin həll metodları: metodların inteqrasiyası. Sistemin ekspert təhlilinin

metodları: informasiya–funksional təhlil, təşkilati-funksional təhlil, mövqeləşdirmə metodları.

Analitik modelləşdirmə metodları və onların sistemli təhlildə tətbiqi. İmitasiya sistemləşdirmə

metodları və onların sistemli təhlildə tətbiqi. Obyektlərin idarə olunması məsələlərinin həllində

sistemli təhlilin yeri. Statistikanın sistemli təhlildə yeri. Mürəkkəb sistemlərin layihələndiril-

məsinin mərhələləri. Sistemli təhlilin layihələndirilmədə yeri.

II. QƏRARQƏBULETMƏ PROSESLƏRİ

Qərarqəbuletmə məsələlərinin qoyuluşu. Ekspert metodları. Qərarqəbuletmə məsələlərinin

əsas təsnifatı və həll mərhələləri. Ekspert prosedurları və ekspert məlumatlarının alınması.

Ekspert məlumatlarının alınması və işlənilməsi metodları. Statistik qərarqəbuletmə modelləri.

Risk şəraitində qərarqəbuletmə. Uduş cədvəli və qərar qəbuletmə ağacı. Qeyrimüəyyənlik

şəraitində qərarqəbuletmə: Laplas, maksimin, maksimax və peşmançılıq meyarları. Qeyrisəlis

informasiya şəraitində qərarqəbuletmə. Qeyri səlis çoxluqlar və onlar üzərində əsas əməliyyatlar.

Qeyrisəlis buraxılabilən şərtlər şəraitində optimallaşdırma məsələsi. Qeyrisəlis nisbətlərin

xüsusiyyətləri və onların üzərində əməliyyatlar. Alternativ çoxluqlarda, qeyrisəlis üstünlüklər

şəraitində qərarqəbuletmə.

III. İDARƏETMƏNİN ƏSASLARI

İdarəetmənin əsas anlayışları və kateqoriyaları. İdarəetmə sistemlərinin strukturası. İdarə-

etmə obyektləri: müəsisə, təşkilat, korporasiya. İdarəetmənin məqsədi və əsas prinsipləri.

İdarəetmə obyektlərinin riyazi yazılışı: ötürmə funksiyası, vəziyyət dəyişənləri metodu və struk-

tur sxemlər. İdarəetmə sistemlərinin təsnifatı. Tipik dinamik manqalar və onların xarak-

teristikaları. İdarəetmə sistemlərinin dayanıqlığı anlayışı və metodları. İdarəetmənin funksi-

yaları. Müəssisənin idarəetmə strukturu. İdarəetmə prosesi. İdarəetmənin metodları. Strateji

idarəetmə. İdarəolunan obyektin fəaliyyət strategiyasının planlaşdırılması. Proqramlı - məqsədli

planlaşdırmanın problemi və metodik əsasları. Proqramlı məqsədli planlaşdırmanın metodları

və əsas texnologiyası. Layihələrin idarə olunması. Obyektin fəaliyyət strategiyasının reallaş-

dırılmasının idarə olunması. Obyektin idarə olunmasında monitorinq. İdarəetmənin səmərəlilik

anlayışı, göstəriciləri və meyarları. İdarəetmə qərarlarının qəbulu metodları. Risklərin idarə

olunması. İdarəetmənin avtomatlaşdırılması. Funksional və təminedici sistemlər. Planlaşdırma və

idarəetmə məsələlərinin həllinin riyazi metodları: optimallaşdırma məsələləri, xətti, qeyri-xətti

və dinamiki proqramlaşdırma, şəbəkə qrafikləri və oyunlar nəzəriyyəsi. Dinamiki sistemlərdə

idarəetmə. Müəssisənin idarəetmə sisteminin qurulmasının müasir üsulları və konsepsiyaları:

material tələbatının planlaşdırılması (MRP), müəssisənin resurslarının planlaşdırılması (ERP),

idarəetmənin təkmilləşdirilmiş sistemi (APS). İntellektual idarəetmə sistemləri və onların

struktur təhlili.

IV.

İNFORMASİYANIN EMALI

İnformasiya texnologiyaları və sistemləri: əsas anlayışlar, təriflər. İnformasiya texnologi-

yaları və sistemlərinin təsnifatı. İnformasiya-idarəetmə texnologiyaları və sistemləri. İnformasiya

sisteminin arxitekturası. Lokal və paylanmış sistemlər. İnformasiya sistemlərinin texniki

proqram mühiti, informasiya, linqvistik, metodik və təşkilati təminatı. Müasir kompüter texni-

kası. Kompüterlərin təsnifatı. Müasir fərdi kompüterlərin arxitekturası, əsas modelləri, qurğuları

və xarakteristikaları. Kompüterlərin proqram təminati. Sistem və tətbiqi proqram təminatı.

Əməliyyat sistemləri, texniki xidmət proqramları, servis proqramları, proqramlaşdırma sistem-

ləri. Mətn və cədvəl prossesorları. Qrafik redaktorları. Riyazi proqram paketləri. Müasir proq-

ramlaşdırma texnologiyaları. Sturuktur proqramlaşdırma. Funksional və məntiqi proqramlaş-

dırma. Obyektyönlü proqramlaşdırma. Vizual proqramlaşdırma. Verilənlər bazaları və bankları.

Verilənlər bazası konsepsiyası. Verilənlərin modelləri. Relyasiya modeli. Normallaşdırma for-

maları. Nisbətlər üzərində əməliyyatlar. Verilənlərin və sorğuların təsviri dilləri. SQL dili. Onun

standart versiyaları. Əsas bölmələri, operatorları və təlimatları. Verilənlər bazaları idarəetmə

sistemi (VBİS). Müasir fərdi kompüterlər üçün VBİS-lər. Səpələnmiş verilənlər bazaları və

onların idarəetmə sistemləri. Kompüter şəbəkələri. Şəbəkə texnologiyaları və protokolları. Lokal

və qlobal şəbəkələr və onların təminatı. İnternet şəbəkəsi: arxitekturası, xidmətləri, mübadilə

protokolları, ünvanlaşdırma. İnternet bələdçi proqramlar. İnternetdə informasiya axtarışı. Tele-

kommunikasiya vasitələri. İnformasiyanın mühafizəsi problemi və onun həlli yolları. İnfor-

masiya sistemlərinin layihələndirilməsi. Layihələndirilmənin əsas mərhələləri və onların xarak-

teristikaları. İdarəolunan obyektin fəaliyyətinin təhlilində və qərarların qəbulunda informasiya

texnologiyalarının tətbiqi. İntellektual informasiya texnologiyaları: intellektual informasiya

sistemləri, ekspert sistemləri, surətlərin tanınması sistemləri. Biliklərin təsviri üsulları. Məntiqi

çıxarış metodları.

Ə D Ə B İ Y Y A T

Перегудов Ф.И., Тарасенко Ф.П. Введение в системнъ анализ. –М.: «Высшая

Школа», 1989.

Съедин С.И. Основы управления. – М.:PHO, 1996.

Баранов В.В., Колянов Г.Н. и др. Автоматизация управлнения цредпритием.

–М.: «Инфра -М», 2000.

R.Ə.Əliyev, R.R.Əliyev. Soft Kompütinq (nəzəriyyə, texnologiya və praktika). Ali

məktəblərin “İnformasiya emalı və idarəetmənin avtomatlaşdırılmış sistemləri” ixtisası

üçün dərs vəsaiti. Bakı: Çaşıoğlu, 2003. -624 səh.

Артаманов Б.Н. и др. Основы совроменных технологий. –С.П.: «Корина

Принт» », 1998.

Информатика. Учебник под ред. Н.Б. Макоровой. – М., 1999.

Информатика. Базовый курс. Под ред. – С.В. Симоновича – С.П. «Питер»,

2001.

Петров В.Н. Информационые системы. – С.П. «Питер», 2002.

Дейт К. Введение в системы баз данных. 6-е изд.- Киев: Диалектика,1998.

10.

Уотерман Д. Руководство по экспертним системам. – М. : «Мир», 1989.

11.

İnformatika» . TQDK .2015.

12.

Алексеев Александр Петрович. Информатика 2015,Издательство: Солон-пресс,

2015 г. http://www.labirint.ru/books/477039/

13.

В.С. Анфилатов, А.А. Емельянов, А.А.Кукушкин. Системный анализ в управлении.

Москва, «Финансы и статистика», 2002, -368 стр.

14.

Реклейтис Г., Рейвиндран А., Речсдел К. Оптимизация в технике. Т. 1, 2, М., Мир,

1986.

15.

Юсупбеков Н.Р., Алиев Р.А. и другие Интеллектуальные системы управления и

принятия решений. «Узбекистан милли энциклопедиясы», Ташкент, 2014

16.

Ларичев О.И. Теория и методы принятия решений., М., Логос, 2000.

İmtahan sualları

1. Sistem: onun tərifi, təsnifat əlamətləri, əsas xassələri. Süni və təbii sistemlər. Böyük və

mürəkkəb sistemlər.

2. Sistemin analitik və qrafik təsviri.

3. Sistemli yanaşmanın əsas mahiyyəti.

4. Sistemli analizin obyektləri: xidmət sahələri, müəssisə, təşkilat, korporasiya, şirkət və

sair.

5. Sistemin dekompozisiyası və sintezi. Dekompozisiya prosesinin alqoritmləşdirilməsi.

Aqreqatlaşmanın növləri. Emercentlik və daxili tamlıq.

6. Sistemli analizin istiqamətləri və mərhələləri.

7. Sistemli analiz məsələlərinin həll metodları; metodların inteqrasiyası.

8. Əhatə mühitinin analizi metodları. İmkanlar və təhlükələr matrisləri. Keyfiyyət və

kəmiyyətin balla qiymətləndirilməsi.

9. Sistemin ekspert analizinin metodları: informasiya-funksional analiz, təşkilatı-

funksional analiz, mövqeləşdirmə metodları.

10. Analitik modelləşdirmə metodları və onların sistemli analizdə tətbiqi.

11. İmitasiya modelləşdirmə metodları və onların sistemli analizdə tətbiqi.

12. Obyektlərin idarə olunması məsələlərinin həllində sistemli analizin yeri.

13. Statistikanın sistemli analizdə yeri.

14. Mürəkkəb sistemlərin informasiya baxımından tədqiqi.

15. Mürəkkəb sistemlərin layihələndirilmə mərhələləri. Sistemli analizin

layihələndirmədə yeri.

16. İdarəetmənin əsas anlayışları və kateqoriyaları.

17. İdarəetmə obyektləri: təşkilat, müəssisə, korporasiya. İdarəetmə obyektinin modeli.

18. İdarəetmənin məqsədi və funksiyaları.

19. Müəssisənin idarəetmə strukturu. İdarəetmə prosesi. İdarəetmə metodları.

20.İdarəolunan obyektin fəaliyyət strategiyasının planlaşdırılması. Proqram-məqsədli

planlaşdırmanın problemi və metodik əsasları.

21. İnnovasiya menecmenti.

22. Obyektin idarə olunmasında monitorinq.

23. İdarəetmənin səmərəliliyi anlayışı, göstəriciləri və meyarları.

24. İdarəetmə qərarlarının qəbulu metodları.

25. Risklərin idarə olunması.

26. İdarəetmə sistemində rəhbərin rolu.

27. İdarəetmənin avtomatlaşdırılması. Funksional və təminedici altsistemlər.

28. Planlaşdırma və idarəetmə məsələlərinin həllinin riyazi metodları: optimallaşdırma

məsələləri, xətti və dinamiki proqramlaşdırma, şəbəkə qrafiklari.

29. Dinamiki sistemlərdə idarəetmə.

30. Pontryaqinin maksimum prinsipi.

31. İdarəetmənin səmərəliliyinin artırılmasında informasiyalaşdırmanın rolu.

32. İnformasiya texnologiyaları və sistemləri: Əsas anlayışlar, təriflər.

33. İnformasiya texnologiyalarının və sistemlərinin təsnifatı. İnformasiya-idarəetmə

texnologiyaları və sistemləri.

34. İnformasiya sisteminin arxitekturası. Lokal və paylanmış sistemlər.

35. Müasir kompyuter texnikası. Kompyuterlərin təsnifatı. Müasir fərdi kompyuterlərin

arxitekturası, əsas modelləri, qurğuları və xarakteristikaları. Multimediya vasitələri.

36.Kompyuterlərin proqram təminatı. Sistem və tətbiqi proqram təminatı. Əməliyyat

sistemləri, texniki xidmət proqramları, servis proqramları, proqramlaşdırma sistemləri.

Mətn və cədvəl prosessorları. Qrafik redaktorları. Riyazi proqram paketləri.

37.Müasir proqramlaşdırma texnologiyaları. Struktur proqramlaşdırma.

38.Funksional və məntiqi proqramlaşdırma. Obyektyönlü proqramlaşdırma. Vizual

proqramlaşdırma.

39. Verilənlər bazaları və bankları. Verilənlər bazası konsepsiyası. Verilənlərin

modelləri. Relyasiya modeli.

40.Normallaşdırma formaları. Nisbətlər üzərində əməliyyatlar.

41. Verilənlər bazasının idarəetmə sistemi(VBİS). Müasir fərdi kompüterlər üçün VBİS-

lər.

42. Kompüter şəbəkələri. Şəbəkə topologiyaları və protokolları. Lokal və qlobal

şəbəkələr və onların proqram təminatı.

43. İnternet şəbəkəsi: arxitekturası, xidmətləri, mübadilə protokolları, ünvanlaşdırma.

İnternet-bələdçi proqramlar. İnternetdə informasiya axtarışı.

44. İnformasiya sistemlərinin təkmilləşdirilməsi və inkişafı. Korporativ informasiya

texnologiyaları və sistemləri konsepsiyası və onun inkişafı.

45. İnformasiyanın mühafizəsi problemi və onun həll yolları.

46.İnformasiya sistemlərinin layihələndirilməsi. Layihələndirmənin əsas mərhələləri və

onların xarakteristikaları.

47.İntellektual informasiya texnologiyaları: intellektual informasiya sistemləri.

48.Ekspert sistemləri, surətlərin tanınması sistemləri.

49.Biliklərin təsviri üsulları.

50.Məntiqi çıxarış metodları.

Yüklə 55,11 Kb.

Dostları ilə paylaş: