Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DAĞ-MƏDƏN SƏNAYESİNDƏ QAZMA İŞLƏRİ ZAMANI ƏTRAF MÜHİTİN QORUNMASI
6
mexanizmlərin tətbiqi, 4.Karyerdə işçilərin əmək məhsuldarlığının yeraltı mədənlərdəkindən 3-7 dəfə yüksək olması və məhsulun maya dəyərinin 2-3 dəfə aşağı olması, 5.Karyerin inşasının 1.5-2 dəfə yeraltı mədənlərin tikilməsindən tez tikilməsi və karyerlərin tikilmə xərclərinin 2-3 dəfə aşağı olması, 6.Karyerin layihə gücünün 1-2 il ərzində əldə edilməsi, 7.Yeraltı mədən qazmalarının keçirilməsi zamanı bağlayıb-bərkitmə materiallarına çəkilən xərclərin açıq üsulla çıxartmada olmaması və s. Açıq üsulla işləmənin çatışmayan cəhətləri bunlardır: 1.İşin iqlim şəraitindən asılı olmaması, 2.Açıq üsulla işlənmə zamanı ətraf mühitə böyük mənfi təsir göstərilir; hava qatlı toz, qaz və s. ilə çirkləndirlir; karyer və açılış süxurları üçün böyük torpaq sahələri ayrılır; karyer ərazisinə yaxın ərazilərdə qrunt sularının səviyyəsi dəyişir. Qeyd etmək lazımdır ki, açıq üsulun çatışmayan cəhətlərini kəskin azaltmaq imkanı vardır.
ZAMANI ƏTRAF MÜHİTİN QORUNMASI Tələbə: Elmi rəhbər: Cəfərli Rüfət İntizam oğlu
dos.M.H.Əliyeva IV kurs, 179.4 qrup Tədqiqat işi dağ-mədən sənayesinin ətraf mühitə təsirinin tədqiqinə həsr olunmuşdur. Bu işdə faydalı qazıntıların çıxarılan ərazilərdə təbii mühit davamlı olaraq dəyişikliklərə məruz qalır və nəticədə təbiətə xeyli ziyan vurulur, istehsalat sahələri üçün ayrılan kənd təsərrüfatı üçün yararlı torpaqlar tutulur, ərazidə ekoloji, geoekoloji və
7
geokimyəvi dəyişikliklər baş verir. Bəzən zərərli maddələrlə və kimyəvi elementlərlə torpaqlar, su hövzələri çirklənir. Yuxarıda deyilənləri nəzərə alsaq dağ-mədən işləri aparılan sahələrdə ətraf mühitin qorunması, pozulmuş torpaqların bərpa olunması, səmərəli istifadəsi əsas məsələlərdəndir.
Dünya əhalisinin sayının artımı, mineral xammal ehtiyatlarından istifadənin durmadan çoxalması, sənaye sahələrində yeni texnologiyanın tətbiqi və istehsalın genişlənməsində ətraf mühitə təzyiqin artmasına səbəb olur. Son illər yataqların açıq üsulla işlənməsi ətraf mühitə ciddi təsir göstərən sahələrdəndir. Bu halda təbii sərvətlərdən istifadə etmək, həm də ətraf mühitin qorunmasını təmin etmək üçün mühafizə tədbirləri görülməsi əsas məsələlərdən biridir. Belə tədbirlərə tullantılardan istifadə, pozulmuş torpaqların bərpası, dağ-mədən işlərindən sonra yaranan boşluqların müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunmasını aid etmək olar. Burada rekultivasiya işlərinin aparılması əsas məsələlərdəndir. Məqsədindən asılı olaraq aşağıdakı əsas rekultivasiya istiqamətləri məlumdur. 1. Kənd təsərrüfatı istiqaməti üzrə pozulmuş ərazidə əkin (səpin) aparmaq, bağ salmaq, çəmən və otlaq kimi istifadə etmək ; 2.Meşə təsərrüfatı istiqaməti üzrə: məqsədyönlü və istismar əhəmiyyətli meşəliklər salmaq; 3.Yaşıllaşdırma və səhiyyə-gigiyena istiqaməti üzrə: istirahət zonası yaratmaq, park yaşıllığı salmaq, ətraf mühiti çirkləndirən tullantı layların konservasiyası və ya
yaşıllaşdırılması; 4. Müxtəlif təyinatlı su hövzələri yaratmaq; 5. Pozulmuş ərazidə yaşayış və digər tikililər yaratmaq; 6.Xammalların istifadəsinə iqtisadi və ekoloji səmərənin əldə edilməsi üçün kompleksliliyin optimal səviyyəyə qaldırılması, təbii sərvətlərin təkrar istehsalının
8
təmini və ətraf mühitin mühafizəsi; 7.Mədən sənayesi tullantılarının kəmiyyət və keyfiyyət baxımından pasportlaşdırılması; 8.Polimetal filizlərinin tərkibindəki zərərli elementlərin ətraf mühitə yayılmasının qarşısının alınması. İstehsal tullantılarını zərərsizləşdirən və təkrar emal sexlərinin yaradılması tədbirlərinin həyata keçirilməsi dağ-mədən sənayesinin ətraf
mühitə mənfi
təsirini azaldacağı qənaitindəyik.
Tələbə: Elmi rəhbər: İsmayılov İsmayıl Həsən o. dos.Abbasov A.Q III kurs, qrup
Dərinlik qırılmaları haqqında ilk mülahizə hələ 1904-cü ildə amerikan geoloqu U.Xobbe tərəfindən söylənilmişdir. O, bu qırılmaları Yer qabığında və onun relyef quruluşunda əsas struktur elementi hesab edərək onları lineamentlər adlandırmış- dır. Sonralar dərinlik qırılmaları haqqında elmi təsəvvür 1940- cı ildə A.V.Peyve, A.D.Arxangelski və b. tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. A.V.Peyve göstərmişdir ki, dərinlik qırılmaları uzun inkişaf dövrü keçirirlər, çöküntü toplanmada, struktur- fasial zonallığın yaranmasında onlar həlledici rol oynayırlar. Dərinlik qırılmaları yer qabığında böyük məsafələrdə iz- lənilir, uzun sürən geoloji dövr ərzində inkişaf edir və yerləşmə istiqamətinin əksər hallarda tez-tez dəyişilməsi ilə səciyyələnir. Onların ən əsas struktur əlamətlərindən biri Yer üzərində ensiz zolaq şəklində böyük məsafələrdə uzanmasıdır. Dərinlik qırılmalarının müəyyən edilməsində geofiziki kəşfiyyat üsulları xüsusi yer tutur. Qırılmaların varlığını təstiq edən əlamətlərdən biri qırılmaların dərinliklərindən asılı olaraq Yüklə 3,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|