95
yası üçцн kifayəт olan məbləğin ödəниlməsini nəzərdə tutan
müqavilə;
- яməliyyat lizinqi – icarə müddəтi razılaşdырыlмamış və
йа icarəyə götürülən əmlakın tam amortizasiyasынı əhatə
etməйян müddətə saziş;
- beynəlxalq lizinq – müxtəlif ölkələrdə yerləşən lizinq
ширkətləri lizinq alan (icarəyə götürən subyekt) arasında мü-
qavilя;
- ixrac lizinqi – лиzinq şirkətinin əmlakынı satын alıb, son-
раdan xarici lizinq alana verilməsini nəzяrdə тutan müqavilə.
Lizinq əmяliyyatlaры zamanı yarana bilən riskləri qiy-
mətlяndirərkən bank aşağıdakı amilləri nəzərə alır:
- lizinq alan şirkətin koмmersiya nüfuzu və мaliyyə
vəзiyyəti;
- lizinq alan şirkətин yerləşdiyi ölkədя maliyyə, iqtisadi
və siyasi vəziyyət (yəni milliləşdirmə riski, valyuta vəsait-
lərinin xaricə köçürülməsinə qadağan riski və s.);
- lizinq alan firmanын lizinq obyektini istismar etməsi
şərtləri.
carə olunan obyektə görə müqaviləyə münasibətdə li-
zinq aşağıdakı kimi fərqləndirilir:
- xalis lizinq müqaviləsi. Bu zaman icarə olunan əm-
laka əlavə xidmət xяrcləri lizinq alanın öhdəsinə düşür;
- tam lizinq müqaviləsi. Bu zaмan lizinq əmlakınын is-
tifadəsi ilə əlaqədar texniki xidmət və digər xərcləri icarə
verən öz öhdəsinə götürür.
Beynəlxalq təcrübədə avadanlıq lizinq sazişləri aşağı-
dakı kimi fərqləndirilir:
-
standart lizinq. Bu zaman avadanlığın istehsalçısı
onu liзинг şirkətinə satır. stehsalçı və lizinq alan arasынda
hüquqi мцгавиля olmur;
- qaytarılan lizinq ("Liz-bek"). Kommersiya nöqteyi –
няzərdən lizинqin bu forması o vaxt tətbiq olunur ki, fırma-
нын vəsaitinə böyük ehtiyacı olsun. Qaytaрыlan lizinq fir-
96
maнын maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşdıрыlması üçün səmərəli
цсул hesab olunur.
-
"yaş лиzinq" – lizinqin bu növünün xüsusiyyяti onda-
dır ki, burada lizinq verən lizinq alana əlavə xidmяtlяr gös-
tяrir. Lizinqin bu növü bahadır. Belə ki, lizinq avadanlığın
saxlaнması, təmiri, sığortalanması və bəzən istehsalын idarя
edilməси üzrə öhdəlikləri öz üzərinя götürür;
- avadanlığын qalıq dəyərinə görə лиzinq. Bu форма isti-
fadə olunmuş avadanlığa münasibətdə tətbiq olunur və adə-
tən dilerlяr (ticarət agentlяri) tərəfинdən gеniş istifadə olu-
nur. Müqavilя 1-4 ilə bağlaныr;
-
tam xidmət lizinqi. Bu növ "yaş lizinqя" analojidir.
Lakин müqavilə ilə bir sıra яlavə xidmətlər nяzяrdə tutulur.
-
mal göndərənə lizinq, Lizinqin bu forması "Lizbekя"
(qaytaрыlan lizinq) analojidir. Avadanlığı göndərən ikili rol-
да çıxış edir: alıcı və яsas icarяçi. Lakin, o avadanlığın isтi-
фadячиси olmur. carəçi yeni icarəçini tapmağa vя avadanлыğı
yenidən icarəyə verməyə borcludur;
-
bərpа edilən lizinq (yenidən təkrar olunan lizinq).
Bу formada lizinq əməliyyatları zamanı icarяyə verilən ava-
danlıг dövrц olaraq, daha mükəmməl analoqlarla əvəz olun-
malıdır;
-
вендор лизинги. Бу заман лизинг ширкятинин юзц иля вя йа
банкла бирликдя истещсалчы фирмаларын ассосиасийасы чыхыш едир.
6.4. Бейнялхалг кредитин шяртляри
Бейнялхалг кредитин шяртляри ашаьыдакы анлайышлары ящатя едир:
кредит валйутасы;
юдямя валйутасы;
мябляь мцддяти;
истифадя вя юдямя шяртляри;
дяйяр;
тяминат нювц;
рисклярин сыьорталанмасы цсуллары.
97
Beynяlxalq kreditin müddəti aşağıdakı amillяrdяn asılıdıр:
- kreditin məqsяdli təyinatı;
- analoji kreditlərя tələb-tяklif nisbяti;
- milli qanunvericiliyin vяziyyəti;
-
dövlяtlərarası rаzылaşmalar (sazişlяr).
Tam müddяt kreditin istiфadяsinя başlanmasından onun
таmamilя ödяnilməsinə qədяr keçяn müddяtdir. Tam müd-
dятя daxildir:
- kreditin istifadя müddəti;
- güzяşt müddяti (ödяnişin tяxirя salınması müddəti);
- ödəniş müddəti.
K
K
r
r
e
e
d
d
i
i
t
t
i
i
n
n
d
d
ə
ə
y
y
я
я
r
r
i
i
n
n
i
i
n
n
я
я
s
s
a
a
s
s
e
e
l
l
e
e
m
m
e
e
n
n
t
t
l
l
ə
ə
r
r
i
i
6.5. Beynəlxalq kredit münasibяtlərinin
dювлят тянzimляnməsi
Beynəlxalq təcrübəyə əsasən, demək olar ki, hazırkı şя-
raitdə dövlət beynəlxalq kredit münasibяtlərində zəmanətçi
kimi çıxış edir.
K
K
r
r
e
e
d
d
i
i
t
t
i
i
n
n
d
d
ə
ə
y
y
я
я
r
r
i
i
n
n
i
i
n
n
я
я
s
s
a
a
s
s
e
e
l
l
e
e
m
m
e
e
n
n
t
t
l
l
ə
ə
r
r
i
i
n
n
я
я
a
a
ş
ş
a
a
ğ
ğ
ı
ı
d
d
a
a
k
k
ı
ı
l
l
a
a
r
r
a
a
i
i
d
d
d
d
i
i
r
r
:
:
borclunun
kreditora
bilavasitə
ödяdiyi
mяblяğ
faizlяr
komisyon
girovunun
rəsmiləşdiriлməsi
xərcлəri
Dostları ilə paylaş: |