Azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
98 Bazar iqtisadiyyatının inkişaf etdiyi ölkяlərdə xarici bazara çıxış və xarici iqtisadi fəaliyyяt gəlirli sayıлыr. Öz müəs- sisя və təşkilatlaрыnын xarici iqtisadi fяaliyyətini stimuллaş- dırmaqla dövlяt ümumi iqtisadi inkişafa təkan vermiş olur. Dövlət müəssisə və təşkilatlaрыn xarici iqtisadi; fəaliy- yətini tənzimləmək üçün aşağıdakı vasitələrdяn istifadя edir: - subsidiyalar (maliyyə yardımlaры); - vergi və gömrük sahəsində güzəştlər; - zəmanətlər. нhisarlaрыn xarici bazarlara müdaxiləsini dəstəkləmə- sи üçün dövlяt və ya yaрыmdövlət ixrac-idxal (xarici ticarяt) banklaры yaradılır. Hяmin banklar aşağıdakı fцnksiyalaры yeriня yetirməklə, beynəlxalq kreditlяrin dюvlət tənzimlяn- məsi vasitəsi olur; - xarici ticarət əməliyyatlannm kreditləşdirilməsi; - xarici ticarət öməliyyatlanmn sığorta edilməsi; - xüsusi banklann ixrac kreditləri üçün zəmanətçilik. Hazırda beynəlxalq kreditin dövlətlərarası tənzimlən- məsi aşağıdakı formalarda həyata keçirilir: xrac kreditləri və kredit zəmanətçilərinin şərtləri- nin koordinasiyası; nkişaf etməkdə olan ölkələr ilə yardımıн ölçüsü- nün razılaşdырыlması; Beynяlxalq və regional valyuta-kredit və maliyyə тяшкиlatlaрыnын reqlamentləşdirilмəsi. Beynəlxalq kreditin dövlətlərarası tənzimlənmяsi mцa- sir dövrdə dünya iqtisadi sistemində qüввələr nisbətindən çıxış etmək məcburiyyяtindədir. Hazırda dünyanын üç əsas maliyyə mərkəzi vardır: Amerika Birləşmiş Ştatlaры; Qərbi Avropa; Yaponiya. 99 V I I F Ə S L DÜNYA VALYUTA, KRED T VƏ MAL YYƏ BAZARLARЫ. QIZIL BAZARLARI 7.1. Beynялхalq maliййя мяркязи Beynəlxalq maliyyя axынlarынын və istiqamətinə aşağı- dakı amillər təsir edir: - иqtisadiyyatын vəziyyəti; - ticarətin qarşılıqlı liberallaşdыrılması; - aparıcı ölkələrin təsərrüfat inkişafынdakı fərqlər; - müxtəlif sяbяblərin təsiri altında iqtisadiyyatdakı quруluş dəyişikлиklяri; -xaricə aşağı texnologiyalı istehsalın köçürülmə miqyası; - ölkəlяr arasında inflyasiya templərində olan fərqlər; - beynəlxalq hesablaşmalarda qeyri-tarazlığın artması; - kapital ixracı həcminin mal və xidmətlяrlə ticarətin həcmini üstəlяməsi. Dünya maliyyя axınlaрыnın hərяkəti aşağıdakı əsas ka- nallar üzrя hяyata keçirilir: - malların (xüsusi mal olan qızıl da daxil olmaqla) al- qı-satqısına valyuta-kredit hesablaşma xidmяti; - əsas və dövriyyə kapitaлыna xarici investisiya; - qiymətli kağızlarla vя müxtəlif maliyyə alətləri ilə əмяliyyatlar; - valyuta яməliyyatları; - büdcя vasitəsilə inkişaf etməkdə olan ölkяlərə vя bey- nəlxalq təşkilаtlara ayırmalar formаsında milli gəlirin hissя- sinin yenidən bölgüsü. Milli valyuta, kredit və maliyyə ba- zarlaрыныn beynəlxalq bazar əməliyyatlaрыnda iştirakı aşa- ğыdak ı amillərlə müəyyən olunur: - ölkənin dünya təsяrrüfat sistemində və onun valyuta кредit iqtisadi mцнasibətlərində yeri; 100 - inkişaf etmiş kredit sisteminin və yaxşı təşkil edилmiш fond birjasınын mövcudluğu; - vergi rejiminin mülayimliyi; - xarici borc alanlarын vя xarici qiymətli kağızlaрыn milli bazara daxil olmasına imkan verяn valyuta qanuveri- ciliyinin oлması; - əlverişli coğrafi mövqe; - siyasi rejimin nisbi stabilliyi və s. 7.2. Valyuta bazarlaры və valyuta яmяliyyatlaры Valyuta bazarlaры – rəsmi mərkəzlər olub, tələb və təkliф əsasında müəyyənləşяn kurs üzrə xarici valyutalarын dəyişdirildiyi yerdir. Müasir valyuta bazarlarıнын aşağıdakı xüsusiyyətləri vardır: - valйuta bazarlaрыnın beynəlmiləlləşməsi, elektron ra- bitə vasitələrinin geniş tətbiqi; - əməliyyatlaрыn sutka ərzində aparылması; - valyula əməliyyatlaры texnikasının unifikasiya edilmя- si, hesablaşmalaрыn baнklaрыn müxbir hesablaşmalaры üzrə apaрыlması; - valyuta və kredit risklərinin sığortalanması məqsədilя valyuta əməliyyatlaрыnın genişləndirilməsi; - möhtəрirlik və arbitraj əməliyyatlaрыnın valyuta ямə- liyyatlaрыnıн üstələməsi; - valyuta kurslarının qeyri-stabиlliyi. 7.3. Dünya kredit və maliyyə bazarlaры Dünya kredit və maliyyя bazarlarının aşağıdakı xüsu- siyyətlərini qeyd etmək lazımdır: - miqyasын nəhяngliyi; - dяqiq mяkan vя zaman sяrhяdlərinin yoxluğu; - institusional xüsusiyyət; 101 - dünya borc kapitalı bazarına müraciяt imkanlaрыnын mяhdudluğu; -aparıcı ölkələrin dönərli valyutalarınын və avronun valyuta kimi kredit və maliyyя sazişlərində iştirak etmяsi; - borc kapitalı dünya bazarынın universallığı; -avrovalyutada apaрыlan яməliyyatlarын milli valyutada apaрыlan əməliyyatlara nəzərən mənfяətli olması; -dünya borc kapitalı bazaры sektorlarının genişlənməsi. Sektorlara aşağıdakılar aid edilir: a) dünya pul bazaры (1 gündяn 1 ilə qədər) b) dünya kapital bazaры(1 ildяn 15 ilə qədər verilən av- rokredit kreditlяr) v) dünya maliyyə bazarı. Burada emissiya və qiymətli кağızların alqı-satqısı baş verir. 7.4. Dünya qızıl bazarlaры vя qızıллa aparılan ямялиййатлар Qızıl bazarlaры - qızılla ticarətin xüsusi mərkяzləridir vя burada o aşağıdakı məqsədlər üçün münтəzяm olaraq bazaр qiymətində aлыnıb satıлыr: - sənaye-məişət istehlakı; - investisiya; - riskin sığortalanması; - möhtəkirlik; - beynəlxalq hesablaşmalar üçün zяruri valyuta alын- ması məqsədilə. Bazarda qızıl təklifинин əsas mənbəyi (80 %-ə qədяр yeni hasil edilяn qızıldır, Bundan əlavə, dövlət və xüsusi qızıl ehтiyaтlaры da mənbə sayıla bilяr. Qızıl bazarынda kюhnə və yeni qızıl pullara tяləb böyükdür. Təşkilati cəhətdən qızıl bazaры bir neçə bankdan ibarəт konsorsium olub, qızıl alqı-satqısı üzrə sazişlər bağlayır. Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|