Azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
111 X I F Ə S L ALMAN YANIN PUL-KRED T S STEM 11.1. Almaniyanın pul sistemi Almaniya mərkəzляşdirilmiş dövlət kimi tяşяkkülünя (XIX əsrin 70-ci illərinə) qədər burada vahid pul sistemi ol- mamışdır. Müasir Almaniyanın ərazisində yerləşmiş 20-dən artıq dövlət və knyazlığın hər biri özünяmяxsus pul siste- minя malik idi. Qızıl talеrin işləndiyi Bremen istisna olmaqla, bu döv- lətlərin pul sisteminin əsasında, ilk növbədə, gümüş mono- metallizmi dururdu. Digяr pul vahidləri (luidorlar, fridrixs- dorlar, dukatlar və pistolilər) biometallizmin paralel vя ikili sisteminя яsaslanırdı. Başqa sözlə, tədavüldə qızıl və gümüş pullar iştirak edirdi. Qızıl və gümüş arasında dəyər nisbəti isə bazar və ya dövlяt tяrяfindən müяyyənləşdirilirdi. Mяr- kəzləşdirilmiş dövlətin yaranmasынa qədər tədavüldə bank- notlar və kağız pullar da olmuşdur. Alman imperiyasının yaranması, alman torpaqлarının birlяşməsi pul sistemində dя köklü dəyişikliyя səbəb oldu. Qızıl monometallizminə əsaslanan vahid pul sistemi yarandı, qızıl məzmunu 0,358423 qram olan yeni pul vahidi – reyxsmarka тяdavülə buraxıldı. 11. 2. AFR-in kredit sistemi Almaniyanın ikipilləli bank sistemi aşağıdakılardan təşkil edilmişdir: - Döyçe Bundesbank (Federal Mərkəzi bank); - kommersiya bankları; - əmanət bankları; - mərkəzi kooperativ bankları; - kredit kooperativləri; 112 - xüsusi təyinatlı banklar (dövlət və xüsusi ipoteka bankları); - poçt, kommunal və əmanət bankları; - ixtisaslaşdırılmış banklar. Bundesbank aşağıdakı яsas funksiyalaры həyata keçirir: • ölkənin emissiya mərkəzidir; • ölkənin valyuta mяrkяzidir, başqa sözlə, ölkənin tə- diyйя balansını və valyuta mяzənnяsini tяnzimləyir; • hökumətin cari hesabları vasitяsilə federal büdcəni icrasıны həyata keçirir; • "banklar bankı" olmaq, başqa sözlя, kredit idarələ- rini passiv vя aktivlərinə xidmət; • ölkənin hesablaşma mərkəzidir; • ölkə iqtisadiyyatıныn puл-kredit təzimlяyicisidir. 113 X I I F Ə S И L FRANSANIN PUL-KREDИT SИSTEM 12.1. Fransanын pul sistemi Fransada pul buraxıлыşınын dörd mяnbяyi vardır: - Fransa Bankı; - müvəqqяti pullar buraxıлыşı ilя mяşğul olan banklar və bяzi kredit-maliyyə institutları; - təsяrrüfatı kreditlяşdirmək üçün Maliyyə Nazirliyinin buraxdığı pullar; - depozit saxlanılan kassalar. Onlar dolayı yolla pul emissiyasını həyata keçirirlяr. Fransada pul emissiyasıныn üç əsas kanalı fəaliyyət göstərir: - milli iqtisadiyyatın bank kreditlяşdirilməsi; - dövlяt istiqrazları vasitяsilə dövlяtin bank kreditləşdi- rilməsi; - Yamayka valyuta müqavilяsinя qədər (1976-cı il) rəsmi qızıl-valyuta ehtiyatlarынın artımынa xidmət edən banknot emissiyası. Keçяn əsrin 60-cı illərində ölkədə gedən inflyasiya pro- sesini cilovlamaq üçün Fransa hökumяti aşağıdakı tədbirlяri həyata keçirdi: - pяrakəndə qiymətlərin və əməkhaqqынın artımının mяhdudlaşdırılması; - bank vя istehlak kreditlərinin verilməsinя məhdudiyyяt; - Fransa Bankının uçot dərəcəsinin artırılması; - vergilərin artırılması hesabına büdcə kəsirinin azaldıl- ması və s. 12. 2. Fransanın kredit sistemi Fransaныn kredit sistemində başhca mövqe tutan bank sisteminin əsas halqaları aşağıdakılardır: Fraнsa Ban- kı, depozit banklar, investisiya bankları; orta və uzun- müddяtli kredit bankları. 114 Mяrkəzi emissiya bankı rolunu, artıq qeyd edildiyi ki- mi, Fransa Bankı oynayır. Bu bank 1800-cü ildə 30 milyon frank kapitala malik xüsusi səhmdar şirkət kimi yaradılmış və 1803-cü ildən Paris üçün 1948- ci ildя 9 əyalяt emissiya bankынın özünün filialına çevirdikdяn sonra isя bütün Fran- sa üçün pul emissiyası inhisarı hüququ əldə etmişdir. Hazırda Fransada 30-a yaxın investisiya bankı fəaliy- yət göstərir. Depozit bankları ilə müqayisədə onlar aşağı- dakı fərqli cəhətlərə malikdir: • depozit banklara nəzərən bank resurslaрынын ümumi məbləğində investisiya bankınын kapitalının xüsusi çəkisi daha böyükdür; • investisiya banklarının depozitlərinin tяrkibindя müddətli əmanətlərin xüsusi çəkisi böyük olduğu halda, de- pozit banklarda bu яmanətlərin böyük hissəsini tələb olu- nana qədər əmanətlər təşkil edirlər. • investisiya banklarına nisbətən depozit banklarda uçot-ssuda əməliyyatarı böyük rol oynayır, kapitalının böyük hissяsinin sənaye və digər müəssisələrin səhmlərində yerləşdirilməsinя baxmayaraq fond əməliyyatlarının xüsusi çəkisi depozit banklara nisbяtяn investisiya banklarынda daha böyükdür. 115 X I I I F Ə S L YAPON YANIN PUL-KRED T S STEM 13.1. Yaponiyaныn pul sistemi Yaponiyanın Emissiya Bankı 1882 - ci ildə təsis edil- miş və 1889-cu il qanununa əsasяn banknot emissiyası hü- ququ qazanmışdır. 1897-ci ildən Yaponiyada qızıl standartı tяtbiq edil- mişdi. Birinci Dünya müharibəsi dövründяn 1933-cü ilя qяdяр banknotların qızıla dəyişdirilməsi qadağan edilmişdir. Yaponiyada 1933-cü ilin axırынda qızıl standartı rəsmi qay- dada ləğv edildi. 13.2. Yaponiyaныn kredit sistemi Ölkяnin kredit təşkilatlaры aşağıdakı şəkildя təsniflяş- dirilir: - Yaponiya Bankı; - kommersiya bankları (ümummilli banklar); - kooperativ kredit institutlaры; - hökumətin kredit idarələri; - özəl maliyyя qуrumları; - poçt-əmanət şяbəkяləri vя s. Yaponiya bank sisteminin mərkяzi orqanı Yaponiya Bankının səhmlərinin 55%-i dövlətə məxsusdur. Xüsusi sящmdarlar bankın idarə edilmяsində iştirak etmirlər. Hazır- da bu bankын nizamnamə kapitalı 100 milyon iendir. Bu bankın əsas funksiyaları aşağıdakılardır: - banknot emissiyası; - iqtisadiyyatın pul-kredit tənzimlяnməsi; - beynяlxalq hesablaşmalar; - valyuta bazaрыnda aparılan əmяliyyatlar; - xəzinədarlığнın kassa xidməti. 116 Yaponiyaныn bank sisteminin əsasını ümummilli bank- lar (kommersiya bankları) təşkil edir. Ümummilli banklara aşağıdakılar daxildir: - şяhər bankları; - regional banklar; - ikinci dərəcəli regional banklar; - uzunmüddətli kreditləşdirmя bankları; - trast banklar (etimad). 117 X Ы V F Ə S L RUS YA FEDERAS YASININ PUL-KRED T S STEM 14.1. Rusiya Federasiyasının pul sistemi Rusiya Bankı яsas funksiyası olan nağd pul tədavü- lünün təşkilini aşağıdakı şяkildə həyata keçirir: - banknot və xırda pulların buraxıлыşı, daşınması mü- hafizəsi və onların ehtiyat fondlarının təşkili və proqnozlaş- dırılması; - kredit təşkilatlarında nağd pulların saxlanması, da- ş ınması və inkassasiya edilməsi qaydalarının müəyyənləşdi- rilmяsi; - pul nişanlarının alıcıлыq qabiliyyətinin müəyyən edilmяsi; - zədяlяnmiş banknotlarын və xırda pulların dəyişdiril- mяsi vя ya məhv edilməsi qaydasınm müəyyən edilməsi; - kredit təşkilatları üçün kassa əməliyyatlarının aparılması qaydasının müяyyən edilməsi ve i.a. 118 Ə D Ə B Y Y A T 1. “International Finance” Washington (1999). 2. “World Economy Today” (2001). 3. M. P. Dooley, "Can Output Losses Following Interna- tional Financial Crises be Avoided?" NBER Working Paper No. 7531 February 2000. 4. C. Burnside, M. Eichenbaum, and S. Rebelo, "Govern- ment Finance in the Wake of a Currency Crisis," NBER Wor- king Paper No. 9786 June 2003. 5. G. L. Kaminsky and C. M. Reinhart, "The Center and the Periphery: The Globalization of Financial Turmoil," NBER Working Paper No. 9479 February 2003. 6. “Financial Globalization and Exchange Rates” Philip R. Lane Gian Maria, Milesi-Ferretti 7. “ International finance and Caribbean development” P. Desmond Brunton, S. Valerie Kelsick. 8. “Yeni dünyada Yeniləşən Azərbaycan qtisadiyyati” Dr. Şahin Əhmədoğlu 2006. 9. “Maliyyə” Saleh Məmmədov. Bakı (1997). 10. “Beynəlxalq Maliyyə” Dünyamalı Vəliyev, Mayıl Rə- himov. Bakı (2000). Elektron ünvanlar 1. http://www.economics.adelaide . edu.au/mbarnes/tpg-294.pdf 2. http://www.nber.org/papers/w8837 3. http://fmwww.bc.edu/ECP/ WP319.pdf 4. www.internationalecon.com. 5. www.qasim-az.com 6. http://www.utexas.edu/world/univ/alpha. 7. http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page 8. http://www.questia.com/subscribe 9. www.usa.net 10. www.nba.az 119 M Ü N D Ə R C A T BEYNƏLXALQ MAL YYƏ MÜNAS BƏTLƏR ..... I B Ö L M Ə BEYNƏLXALQ MAL YYƏ VALYUTA-KRED T MÜNAS BƏTLƏR ....................................................... I I F F Ə Ə S S L L Б Б Е Е Й Й Н Н Я Я Л Л Х Х А А Л Л Г Г М М А А Л Л И И Й Й Й Й Я Я М М Ц Ц Н Н А А С С И И Б Б Я Я Т Т Л Л Я Я Р Р И И В В Я Я В В А А Л Л Й Й У У Т Т А А С С И И С С Т Т Е Е М М И И . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . V V a a l l y y u u t t a a m m ü ü n n a a s s i i b b ə ə t t l l ə ə r r i i v v ə ə v v a a l l y y u u t t a a s s i i s s t t e e m m i i h h a a q q q q ı ı n n - - d d a a a a n n l l a a y y ı ı ş ş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.Valyuta məzənnəsi: təsir edən amillər və tənzimləmə.... II ФƏS L DÜNYA VALYUTA S STEM N N TƏKAMÜLÜ VƏ MÜAS R VALYUTA PROBLEMLƏR ...................... 2.1.Qızыл metal staнdartındaн qızыл-deviz standartına keçid.......................................................................... III FƏS L TƏD YYƏ BALANSI.................................................... 3.2.Tədiyyə balansının tarazlandırılması üsulları............ 3.3. nkişaf etməkdə olan ölkələrin tədiyyə balansı.......... Azərbaycan Respublikasının tədiyyə balansı, tədiyyə balansının göstəriciləri mln. ABŞ dolları ilə .................. Àéçõáàìþàñ Õæöôøáïêíàöëñëñ Áæìñçïûàïã Âàïìø÷à Fòñåø êïç ə məkdaşlığının êñíêÿàú êö÷êãàðç÷ïçõê âç ôæõöôæí÷êâïçõê ........................................................... Áæìñçïûàïã Âàïìø÷a Úòñåøñøñ ôõòãõàðïàõëñën êÿïç- ñiá üàéëõïàñðàöë âç Àéçõáàìþàñåà üçìà÷à íæýêõêïçñ êã÷êöàåê êöïàüà÷ïàõ....................................................... IV FƏS L BEYNƏLXALQ VALYUTA MÜNAS BƏTLƏR N N TƏNZ MLƏNMƏS VƏ VALYUTA S YASƏT ..... 4.1.Valyuta münasibətlərinin bazar və dövlət tərəfin- 3 38 38 38 39 42 42 43 47 51 61 66 72 76 120 dən tənzimlənməsi..................................................... 4.2.Valyuta siyasəti və onun formalaşması.................. 4.3.Valyuta məhdudiyyətləri...................................... 4.4. nkişaf edən ölkələrin valyuta siyasəti.................. В ФЯСИЛ БЕЙНЯЛХАЛГ ЩЕСАБЛАШМАЛАР .................... 5.1.Бейнялхалг щесабдашмаларын мащиййяти................ 5.2.Beynəlxalq hesablaşmalarын formalaры................. 5.3.Valyuta клirinqləri................................................ . VI FƏS L BEYNƏLXALQ KRED T MÜNAS BƏTLƏR ......... 6.1.Beynəlxalq kredit iqtisadi kateqoriya kimi................ 6.2.Beynəlxalq kreditin formaları.................................... 6.3.Lizinq, faktorinq və forfetləşdirmə beynəlxalq kreditin daha perspektivli formaları kimi.................. 6.4.Бейнялхалг кредитин шяртляри.................................. 6.5.Beynəlxalq kredit münasibяtlərinin dювлят тян- zimляnməsi................................................................. VII FƏS L DÜNYA VALYUTA, KRED T VƏ MAL YYƏ BAZARLARЫ. QIZIL BAZARLARI........................ 7.1.Beynялхalq maliййя мяркязи................................. 7.2.Valyuta bazarlaры və valyuta яmяliyyatlaры........... 7.3.Dünya kredit və maliyyə bazarlaры....................... 7.4.Dünya qızıl bazarlaры vя qızıллa aparılan ямялий- йатлар......................................................................... 7.5. Valyuta riskляri vя müdafiя qeyd-şяrtляri............. VIII FƏS L BEYNƏLXALQ VƏ REG ONAL VALYUTA- KRED T VƏ MAL YYƏ TƏŞK LATLARI............. 8.1.Beynəlxalq maliyyə institutlaрыnın ümumi xarak- teristikası......................................................................... 8.2.Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF)........................ 8.3.Beynəlxalq Yenidənqurma vя nkişaf Bankı qru- pu (BY B).................................................................. 76 78 81 83 85 85 85 88 90 90 92 93 95 96 98 98 99 99 100 101 102 102 102 103 121 8.4.Avropa Yenidənqurma və нkişaф Bankı (AY B). 8.5.Regional inkişaf banklaры.................................... II BÖLMƏ XAR C ÖLKƏLƏR N PUL-KRED T SИSTEM .... IX FƏSИL AMER KA B RLƏŞM Ş ŞTATLARININ PUL- KRED T S STEM ....................................................... 9.1. ABŞ-ın pul sistemi.............................................. 9.2. ABŞ-ın kredit sistemi.......................................... X FƏS L BÖYÜK BRИTANИYANIN PUL-KRED T S STEMИ 10.1.Böyük Britaniyanын pul sistemi........................... 10.2.Böyük Britaniyanын kredit sistemi...................... XI FƏS L ALMAN YANIN PUL-KRED T S STEM .............. 11.1.Almaniyanın pul sistemi..................................... 11.2.AFR-in kredit sistemi......................................... XII FƏSИL FRANSANIN PUL-KREDИT SИSTEM ................... 12.1.Fransanын pul sistemi......................................... 12.2.Fransanın kredit sistemi..................................... XIII FƏS L YAPON YANIN PUL-KRED T S STEM ............... 13.1.Yaponiyaныn pul sistemi..................................... 13.2.Yaponiyaныn kredit sistemi................................ XЫV FƏS L RUS YA FEDERAS YASININ PUL-KRED T S STEM ........................................................................ 14.1.Rusiya Federasiyasının pul sistemi.................... Ə DƏB YYAT................................................................. 104 105 106 106 106 106 108 108 109 110 110 110 112 112 112 114 114 114 116 116 117 Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|