Azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
21 keçirmək üçün onların qarşısında bir sıra şərtlər qoyulmuşdur. Kredit vəsaitləri yalnız bu şərtlərin reallaşmasından sonra hə- yata keçirilir. Üzv ölkələrin qarşısında duran şərtlər aşağı- dakılardır: beynəlxalq ticarət fəaliyyətində valyuta məhdudlaş- dırılmalarına, hissə-hissə üzən valyuta sisteminin tətbiq edil- məsinə, eləcə də möhtəkir xarakterli kapital hərəkətinə yol ver- məmək, dövri olaraq ölkənin maliyyə və iqtisadi durumu haq- qında fonda məlumat vermək, məqsədli devalvasiya siyasətinə zəruriyyət yarandıqda, devalvasiya dərəcəsini fonda bildirmək və s. Fonda üzv olan ölkələr üzərinə götürdükləri məsuliyyəti yerinə yetirmədikdə, bir sıra cəza tədbirlərinə məruz qalırlar. Belə ki, bu maliyyə qurumu həmin ölkələrə kredit verilişini da- yandıra, hətta onları üzvlükdən uzaqlaşdıra bilər. Ümumiyyətlə tətbiq edilən cəzaların ağırlığı öhdəliklərdən yayınmanın səviy- yəsindən asılıdır. Beynəlxalq maliyyənin daha bir mühüm təşkilatı Bey- nəlxalq nkişaf və Yenidənqurma Bankıdır. B YB 1944-cü ildə Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə bir vaxtda yaradılmışdı. BY B-nın ali rəhbər orqanı darəedicilər Şurasıdır və onun Direktorluğu- dur. Bura üzv olan ölkələr BVF-nun üzvü olmalıdırlar. Bu şu- rada hər bir üzv ölkə idarəedici və onun müavini qismində təm- sil olunur. Bunlar adətən maliyyə naziri və Mərkəzi Bankın sədrindən təyin olunur. Bundan sonrakı orqan darəedici Şura- dır. Bu bank Dünya Bankı da adlandırılır. Bankın ümümi kapi- talının 20%-dən çox hissəsi ABŞ-ın payına düşür. Dünya Ban- kının qərargahı Vaşinqtonda yerləşir. Əsasən Dünya Bankının məqsədi aşağıdakıları əhatə edir: a) üzv ölkələrin iqtisadi maliyyə islahatlarına yardımçı olmaq; b) xarici maliyyə qaynaqlarından daxil olan investisiya vəsaitləri ilə üzv ölkəri təmin etmək; c) ölkələrin xarici dövlət borcu mexanizmni normal hala gətirmək və bu yöndə meydana çıxan əsaslı çətinlikləri aradan qaldırmaq; 22 d) ölkələr üçün daha sərfəli investisiya mənbələrini müəy- yən etmək və beynəlxalq iqtisadi tarazlığı təmin etmək; e) üzv ölkələrin yerli şirkətlərinin maliyyə mənbələrinə yaranan ehtiyacın aradan qaldırılması və s. Bu maliyyə qurumu öz tərkibində Beynəlxalq Yenidən- qurma və nkişaf Bankı (BY B); Beynəlxalq nkişaf Assosiasi- yası (B A); Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (BMK); nves- tisiya Zəmanəti üzrə Çoxtərəfli Agentlik ( ZÇA)-yi birləşdirir. Beynəlxalq nkişaf Assosiasiyası (B A) 1960-cı ildə yaradılmışdır. Əsas məqsədi Dünya Bankının fəaliyyətini ta- mamlamaq və çox zəif inkişaf etmiş ölkələrə 50-illik müddəti- nə faizsiz olaraq (ancaq illik 0.75% həcmində komisyon haqqı alınır) kreditlər təqdim etməkdir. Əsasən Assosiasiya illik gəliri 390 $-dan çox olmayan və ya adambaşına düşən ümumi milli məhsulun səviyyəsi 790 $-dan çox olmayan ölkələrə kredit verir. Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası 1956-cı ildə yara- dılıb və məqsədi gənc dövlətlərin sənayelərində özəl investisi- yaları stimullaşdırmaq, həmin dövlətlərdə xüsusi bölməni təşkil etmək və genişləndirməkdir. BMK ancaq azad olmuş və bir qə- dər inkişaf etmiş ölkələrdə yüksək səmərəli müəssisələri kredit- ləşdirir. Bu ilk növbədə onun yüksək faizli borclarını qaytar- maq məqsədi güdür. Korporasiya krediti bir qayda olaraq 15-il müddətinə verilir. BMk-nın əsas xüsusiyyəti ondadır ki, onun vəsaitlərinin üzv ölkələrdə investisiyalaşdırılması üçün dünya Bankının və nkişaf Assosiasiyasının tələb etdiyi hökumət zəmanəti tələb olunmur. nvestisiya Zəmanəti Üzrə Çoxtərəfli Agentliyi 1988-ci ildə Dünya Bankı Qrupunun tərkib hissəsi kimi üzv ölkələrdə birbaşa investisiyaların stimullaşdırılması məqsədilə yaradılan beynəlxalq maliyyə-kredit institutudur. Bu qrum investisiya- ların qeyri-kommersiya risklərdən sığortalanmasını həyata ke- çirir. nvestisiyaların 90%-ə qədərini əhatə edən zəmanətin orta müddəti 15-ili (bəzi hallarda 20 il) əhatə edir. ZÇA özünün fəaliyyətini milli sığorta şirkətləri ilə istiqamətləndirir. Hazırda 23 agentliyin 145-dən çox üzvü vardır. ZÇA-nın fəaliyyəti təkcə qeyd olunan istiqamətlə məhdudlaşmır. Qurum eyni zamanda üzv ölkələrin hökumət dairələrilə xarici investisiya siyasəti, eləcə də onun proqram və proseduraları haqqında məsləhətləş- mələr aparır. Haqqında danışdığımız beynəlxalq maliyyə kredit qu- rumları ilə yanaşı regional maliyyə qrumları da, o cümlədən s- lam nkişaf Bankı, Asiya nkişaf Bankı, Afrika nkişaf Bankı da fəaliyyət göstərir. Beynəlxalq maliyyə təşkilatları bir neçə valyuta əməliy- yatları həyata keçirir. Bu əməliyyatlardan ən geniş yayılmışı təcili göndəriş üzrə valyuta əməliyyatlarıdır. Bu əməliyyatlar valyuta sövdələşmələrinin 90%-ni əhatə edir. Bu əməliyyat spot əməliyyat adlanır və onun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, valyuta alqı-satqısında müqavilə o, şərtə bağlanır ki, müqavi- lədə nəzərdə tutulmuş məbləğ imzalanma anında qəti müəyyən olunmuş kurs üzrə imzalanma günündən başlamaqla ikinci iş gününün sonuna qədər müxbir banklara göndərilməlidir. Valyuta əməliyyatlarının digər qismini valyuta sövdə- ləşmələri təşkil edir. Bu sövdələşmələrə forvard, fyuçers və svop sövdələşmələri aiddir. Forvard müqavilə bağlanandan bir neçə gün ərzində aparılan (reallaşdırılan) qabaqcadan ödəniş formasıdır. Əsas etibarilə forvard əməliyyatları müqavilə üzrə valyuta məzənnə- sinin tərəddüdündən (qalxıb-enməsindən) qaçmaq məqsədi ilə bank və digər kredit təşkilatları tərəfindən aparılır. Fyuçers əmtəə, valyuta, qızıl və qiymətli kağızların al- qı-satqısı üçün pul məbləğinin müqavilə bağlandıqdan sonra müqaviləyə uyğun məbləğdə ödəniş formasıdır. Bu sazişdə başlıca məqsəd müqavilə müddətindən sonra alqı-satqı obyekti- nin müqavilə qiyməti ilə faktiki məzənnə arasındakı fərqin əldə edilməsidir. Fyuçers münasibətlərində uduzan tərəf hazırkı birja qiymətləri arasında əmtəənin, valyutanın və s.-nin məzən- nə fərqi məbləğində alışını, yaxud satışını həyata keçirir. Udan Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|