Azərbaycan Dövlət qtisad Universiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
254 şəxslər sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olmaq hüququna malikdirlər. Belə ki, hüquqi şəxs sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi olduqda, rüb ərzində təqdim edilən mallara (işlərə, xidmətlərə) və əmlaka görə əldə edilmiş ümumi hasilatdan, habelə satışdankənar gəlirlərin həcmindən Bakı şəhərində 4 faiz dərəcə ilə, digər regionlarda 2 faiz dərəcə ilə sadələşdirilmiş vergini hesablayaraq, dövlət büdcəsinə ödəyirlər. Hüquqi şəxs sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olduqda, ƏDV, mənfəət vergisi və əmlak vergisinin ödənilməsindən azad olur. Hüquqi şəxs sadələşdirilmiş verginin tətbiqindən imtina edərək, mənfəət vergisinin ödəyicisi olduqda, hesabat ili ərzində əldə olunan vergi tutulan gəlirlə bu gəlirin əldə olunması üçün çəkilən xərclərin və Vergi Məcəlləsinin müddəalarına uyğun olaraq gəlirdən çıxıla bilən xərclərin fərqindən 22 faiz dərəcə ilə vergi hesablayır və dövlət büdcəsinə ödəyir. Eyni zamanda, mənfəət vergisinin ödəyicisi olan hüquqi şəxs dövlət büdcəsinə balansında olan əsas vəsaitlərin orta illik qalıq dəyərindən 1 faiz dərəcə ilə əmlak vergisini də hesablamalı və ödəməlidir. Bundan başqa, hüquqi şəxsə hansı vergitutma sistemini tətbiq edilməsindən asılı olmayaraq, vergitutma obyekti yarandıqda həmin şəxs aşağıda qeyd olunan vergi öhdəliklərini yerinə yetirməlidir: - mülkiyyətində və ya istifadəsində torpaq sahəsi olduqda, torpaq vergisi üzrə; - mülkiyyətində və ya istifadəsində avtonəqliyyat vasitəsi olduqda, yol vergisi üzrə; - fəaliyyəti zamanı yerin təkindən faydalı qazıntılar çıxarıldıqda, mədən vergisi üzrə; 255 - fəaliyyət aksizli malların istehsalı və idxalı ilə bağlı olduqda, aksiz vergisi üzrə (bu halda hüquqi şəxs mütləq qaydada ƏDV ödəyicisi olmalıdır); - muzdlu işlə əlaqədar işçilərə ödəmələr edildikdə, ödəmə mənbəyindən verginin tutulması üzrə; - ödəmə mənbəyində vergitutma obyekti yarandığı hər hansı digər halda (əmlakın icarəyə götürülməsi, qeyri-rezidentə ödəmələrin edilməsi, dividendlərin verilməsi, faizlərin ödənilməsi) ödəmə mənbəyindən verginin tutulması üzrə. Vergiyə cəlb edilməsi üçün fiziki şəxslərin muzdlu işlə bağlı olmayan fəaliyyətindən əldə olunan gəlirləri sahibkarlıq və qeyri- sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə olunan gəlirlərə bölünür. Sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə olunan gəlirlərə aşağıdakılar aiddir: - sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirtmək üçün istifadə olunan aktivlərin təqdim edilməsindən gəlir. Bu gəlirlərə məhsul satışından, işlərin görülməsindən, xidmətlərin göstərilməsindən əldə olunan gəlirlər daxildir; - sahibkarlıq fəaliyyətininin məhdudlaşmasına və yə müəssisənin bağlanmasına razılıq verlməsinə görə alınan gəlir. Bu halda əvvəlki istehsalçı yeni istehsalçıya müəyyən məbləq əvəzinə istehsalı azaltmaq və ya onu tamamilə dayandırmaq haqqında təklif edə bilər. Razılıq olduğu halda bu məbləğ yeni sahibkarın gəliri olur; - əsas vəsaitlərin təqdim edilməsindən alınan və gəlirə daxil edilən məbləğlər. Bu gəlirlərə əsas vəsaitlərin, həmçinin amortizasiya olunmayan aktivlərin satışı zamanı dəyərlərin artmasından gəlirlər daxil olunur; 256 - sair gəlirlər. Qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə olunan gəlirlərə aşağıdakılar aiddir: - fiziki şəxsin mükafat şəklində əldə etdiyi gəlir; - əmlakın icarəyə verilməsindən gəlir; - dividend – hüquqi şəxsin payçılarının və yaxud səhmdarlarının xeyrinə xalis mənfəətin bölüşdürülməsi ilə bağlı pul və digər ödəmələr şəklində etdiyi ödənişdir; - royalti – fiziki şəxsin müəllif hüququndan istifadə etməsinə və yaxud istifadə hüquqlarının verilməsinə görə, istənilən patentə, ticarət markasına və s. aid olan informasiya, sənaye, kommersiya və elmi avadanlıqdan istifadə və yaxud istifadə hüquqlarının verilməsinə görə mükafat şəklində aldığı ödənişdir; - sair gəlirlər. Sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən fiziki şəxsin əvvəlki üç aylıq dövr ərzində vergi tutulan əməliyyatlarının həcmindən asılı olaraq, təqvim ili ərzində statusunu dəyişdirməmək şərti ilə sadələşdirilmiş və ya gəlir vergisinin ödəyicisi olmaq hüququna malikdir. Sadələşdirilmiş vergi üçün hesabat dövrü rübdür. Sadələşdirilmiş verginin ödəyicisi hesabat dövründən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq ödənilməli olan verginin məbləği haqqında vergi orqanına bəyannamə verir və həmin müddətdə vergini dövlət büdcəsinə ödəyir. Qanunvericiliyə əsasən sadələşdirilmiş vergini ödəyən fiziki şəxs bu fəaliyyət üzrə gəlir vergisinin və ƏDV-nin ödəyicisi deyildir. Digər halda isə, fiziki şəxs gəlir vergisinin ödəyicisi olduqda, hesabat ili 257 ərzində əldə etdiyi gəlirlə bu gəlirin əldə edilməsi ilə əlaqədar çəkilən xərclərin fərqindən Vergi Məcəlləsinə müvafiq qaydada vergini hesablayıb büdcəyə ödəməlidir. Gəlir vergisinin bəyannaməsi hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına təqdim edilir. Qeyd etmək lazımdır ki, vergitutma obyektlərinin mövcudluğundan və aparılan əməliyyatların xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, fiziki şəxs digər vergilərin də (ödəmə mənbəyində tutulan vergi, aksiz, torpaq, mədən və s.) ödəyicisidir. İcarə haqqı vergi ödəyicisi kimi uçotda olmayan fiziki şəxs tərəfindən ödənildikdə, icarəyə verən şəxs Vergi Məcəlləsinə əsasən vergini özü ödəyir. Əmlakın icarəyə verilməsindən gəlir əldə edən şəxslərin Vergi Məcəlləsinə əsasən sadələşdirilmiş vergitutma sistemini tətbiq etmək hüququ yoxdur. Odur ki, əmlakı vergi ödəyicisi kimi uçotda olmayan şəxsə icarəyə verən fiziki şəxs fəaliyyət növləri üzrə gəlir və xərclərinin uçotunu ayrılıqda aparmaqla digər fəaliyyət növündən sadələşdirilmiş vergi, əmlakın icarəyə verilməsindən əldə olunan gəlirlərdən isə gəlir vergisini hesablayıb dövlət büdcəsinə ödəməlidir. Ödəmə mənbəyində vergi tutan hüquqi şəxslər və fərdi sahibkarlar muzdla işləyən fiziki şəxslərə, habelə qeyri-dövlət pensiyalarını və digər ödəmələri verərkən, onlardan ödəmə mənbəyində gəlir vergisi tutmağa borcludur. Fiziki şəxslərin muzdlu işlə əlaqədar hesablanmış aylıq gəlirindən gəlir vergisi hesablanır və hesablanmış vergi növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq dövlət büdcəsinə köçürülür. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|