Azərbaycan döVLƏT ĠQTĠsad unġversġtetġ «magġstr hazirliği məRKƏZĠ» Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Riskli maliyyələĢdirmə Ģirkətləri.
- Maliyyə Ģirkətləri.
- Dilinq mərkəzləri.
- Klirinq palataları.
- Plastik kartlann emitentləh.
23
Bu halda hər bir investisiya fondunun bütün səhmləri və ya səhmlərinin nəzarət paketləri idarəedici şirkət adlanan baş investisiya şirkətinin mülkiyyətində olur. Rusiya Federasiyasının prezidentinin «Dövlət və bələdiyyə müəssisələrinin özəlləşdirilməsi prosesində qiymətli kağızfar bazarının təşkil edilməsi tədbirləri haqqında» 7 oktyabr 1992-ci il tarixii 1186 N°-li Fərmanında İnvestisiya fondu an- layışı çox geniş şəkildə şərh edilmişdir. Həmin açıqlamaya görə, mahiyyət etibari- lə, investisiya fondu beynəlxalq meyarlara müvafiq olaraq investisiya şirkətləri he- sab edilən şirkətlərə bərabər tututur. Fəaliyyəti eyni zamanda aşağıdakı iki meyara uyğun olan hər hansı açıq tipli səhmdar cəmiyyəti investisiya fondu hesab edilir: 1)
Fond öz səhmlərinin emissiyası, öz vəsaitlərini başqa emitentlərin qiy- mətli kağızlarına sərmayə qoyması, qiymətlt kağızlar alqı-satqısı hesabına vəsaitlər cəlb etməkdən ibarət fəaliyyəti həyata keçirir; 2)
Fondun malik olduğu investisiya qiymətli kağızlarının dəyəri bir təqvim ili ərzində 4 aydan artıq müddətdə onun aktivlərinin ümumi dəyərinin 30%-i və daha artıq hissəsi qədərdir.
və vençur firmaları şəklində riskli maliyyələşdirmə şirkətləri (fondları) investisiya fondlarının özünəməxsus növüdür. Xüsusən Almaniyada geniş inkişaf etmiş payçılıq qaydasında iştirak cəmiyyətləri öz kapitalını payçılıq qaydasında iştirak formasında məhdud vaxt ərzində öz səhmlərini emissiya etmək hüququna malik olmayan xırda və orta müpəssisələrə təqdim etməklə məşğul olurlar. Bu halda kapitalın «alıcıları» qismində yalnız sabit inkişaf və yüksək gəlirlərlə səciyyəvi olan sabit müəssisələr çıxış edirlər. Bunlardan fərqli olaraq vençur firmaları yalnız yaxşı inkişaf perspektivlərinə malik olan gənc innovativ müəssisələri maliyyə- ləşdirilər. Lakin hər iki halda maliyyələşdirmə məqsədli fonddan həyata keçirilir və həmin fondun vəsaitləri institusional və özəl investorlar arasında qiymətli kağız-
24
ların yerləşdirilməsi yolu ilə formalaşan məqsədli fonddan həyata keçirilir. Bu şirkətlər həm də kredit xidmətlərinə görə bankların rəqibləri hesab edilə bilər. Maliyyə Ģirkətləri. Rusiya fond bazarında yuxarıda sadalanan investisiya təsisatları ilə yanaşı maliyyə şirkətləri deyilən strukturlar da müəyyən dərəcədə yayılmışdır. Lakin onların nizamnamədə nəzərdə tutulan fəaliyyətləri ilə bir qədər ətraflı tanış olduqda məlum olur ki, onlar investisiya şirkətlərindən praktiki olaraq heç nə ilə fərqlənmir. Xarici ölkələrin praktikasında maliyyə şirkəti dedikdə müəy- yən meyar üzrə seçilmiş məhdud əhatə dairəsinə daxil olan korporasiyaları maliy- yələşdirən və tnvestisiya şirkətinə, eləcə də digər oxşar strukturlara xas olan sər- mayələrin diversifikasiyanı həyata keçirməyən korporasiya başa düşülür. Adətən holdinq şirkətlərindən fərqli olaraq maliyyə və investisiya şirkətləri özlərinin maliyyələşdirdiyi korporasiyaların səhmlərinin nəzarət paketinə malik olmurlar. Eyni zamanda, Rusiya maliyyə bazarının spesifik xüsusiyyəti ondan ibarət- dir ki, bir sıra investisiya və maliyyə şirkətlərinin fəaliyyəti qanunla icazə verilən hədlərdən kənara çıxmışdır və (bəzən üstüörtülü şəkildə) əmanətlərin qəbul edil- məsi, kreditlər veritməsi və həyata keçirilməsi üçün bank lisenziyasının olması tə- ləb edilərı digər fəaliyyət növlərini əhatə edirdi. Bundan əlavə, maliyyə xidmətiəri bazarında ümumiyyətlə heç bir lisenziyast olmayan çoxsaylı cəmiyyət və ortaqlıqla maliyyə şirkətləri, kredit-əmanət agentlikləıi və s. adlar altında fəaliyyət göstərirdilər. Dilinq mərkəzləri. Nisbətən yaxın vaxtlarda Rusiya bazarında investisiya xidmətlərinin yeni bir növü-valyuta diünqi peyda olmuşdur. Bu halda müştəri beynəlxalq maliyyə bazarlarına birbaşa çıxış və orada öz vəsaitləri hesabına val- yuta, qiymətli kağızlar və s. aktivlər alqısatqısı ilə bağlı əməliyyatlar aparmaq im- kanı əldə edirlər. Xaricdə onilliklər boyu dilinq əməliyyatları ilə məşğul olan broker evlərinin və maliyyə şirkətlərinin bütöv bir şəbəkəsi mövcüddur. Hazırda bu 25
və digər şirkətlərin iştirakı ilə Rusiyada və yaxın xaric ölkələrində bir sıra dilinq mərkəzləri yaradılmışdır. Bu məsələyə kommersiya banklarının münasibətini çox gözləməyə ehtiyac olmamışdır: məsələn Avtobank Moskvada özünün iki dilinq mərkəzini açmışdır. Bu halda bankirlər əmin olduğunu bildiriıiər ki, dilinq əməliyyatlarının həyata keçirilməsində rəqabət üstünlükləri onların tərəfində ola- caqdır, çünki Rusiya bankları təkcə daha sərfəli şərtlər deyil, həm də vəsaitlərin qorunmastna zəmanətlər təklif ediriər.
bazarında klirinq palatalarının yaranması fəallaşmışdır. Bu palatalar əsasən bank- lararası korperasiya əsasında yaradılır (məsələn, moskva klirinq mərkəzi, mərkəzi hesablaşma palatası) və iştirakçı banklar üçün bir növ tədarükçü roiu oynayırlar, çünki onlar RF mərkəzi bankının hesablaşma-kassa mərkəzləri sistemini geniş- ləndirilər. Eyni zamanda hüquqi cəhətdən müstəqil olan klirinq palataları məxsusi hesablaşma-klirinq sistemləri olan kommersiya banklarının (İnkonbank, «Mena- tep» bankı, Tveruniversal bank, Orqbank) üçün eləcə də birbaşa müxbirlik müna- sibətlərinə ümid bəsləyən banklar üçün rəqib hesab edilə bilərlər.
sında rəqabət maliyyə biznesinin sürətlə inkişaf etməkdə olan daha bir sahəsində - plastik kartların (kredit, debet və diskont kartların) buraxılışı və onlara xidmət sahəsində də müşahidə olunur. Lap əvvəldə kartların emissiyası ilə yalnız kredit kartları şirkətləri («Ameriken Ekspress», «Dayners Klab», «Kart Blanş» və s.) və diskont şirkətləri (məsələn xaricdə İAPA, ETN, «Countdown» şirkətləri, Rusiyada - «Moskow Times», «Ekstra-Klub») məşğul olurdu. Bu şirkətlərin uğur qazanması sayəsində sonradan qeyri-maliyyə müəssisələri (telefon şirkətləri, super marketlər, otellər, yanacaqdoldurma stansiyalan şəbəkələrinin sahibləri və b.) və banklar da plastik kartlar buraxmağa başladılar. Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|