Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları

AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 

30 

 

Mel’un bir zamanda, mehküm bir ilde 

ALLAH’ım, men niçin şair doğuldum?... (Neçin?...) 

 

Ağlama, ağlama, ey gözleri bulutlu yar… 

Barı uzagdan olsa gadanı ala bilsem… 

 

Bir terlan kimi gonsam o garlı yallı dağlara,  

Bir ovçu vursa, 

düşsem, sinende gala bilsem,  

Gurbanın ola bilsem …   

 

 

 

Yine yaşlar göründü o dalgın gözlerinde,

 

Bir gurban mı geden var buz denizlerinde?

 

Yıllar boyu bir bahar görmeyen düzlerinde, 

 

Gül kimi açılsam da, gül kimi sola bilsem,

 

Men senin ola bilsem…

 

 

Dün bir yaralı durna bir haber verdi acı,  

Dedi: Dağların ıssız, yoh gumrusu, turacı 

Bir derde düşmüşsen ki, bulunmazmış elacı. .  

O derdine bir mehlem, bir derman bulu bilsem,  

Men sene gele bilsem… (

Gurbanın Olan Bilsem)  

   

Bir günde iki gurban…Zerrece tutmadım yas 

Men bu yolsuz hökmü de yene serhoş dinledim.  

Ah…. Bir gün döne bilsem sene, 

ey nazlı Gafges 

Men yalnız senin eşgin, hasretinle inledim….  

Bu inleyiş dünyada gehrin en imansızı,  

 

Yalnız bu inleyişdir gelbimde açan sızı.  

 

Başka bir şey dinlemem, mana yurdumdan ohu,

 

Anlat onun eşgini, unudayım yasını

 

Sen aldırma gelbime saplanan bu çift ohu,

 

O

hu mana ruhumu, cismimi, Gafkasımı…

 

Ölen öldü, ölmeyen hasretim çırpınan can, 

 

Ohu, 

gözümde tütsün doğduğum AZERBAYCAN (Bir Günde Ölen) 

 

 

Çohdan oldu almadım,    

 

Çöh gözledim, yaz keçdi,  

Bacım, senden ne bir mektup, ne sorag, !Gış da bitti,  

Bilsen ne geder derinden özlemim,   

Bahar geldi, 

badamlar çiçek açdı,  

Gözlerimde bilsen nece titreyir,  

 

Hele senden heber yoh,  

O, söyüdlü, 

o şam goholu tarpag,    

Harda menim ipek, mavi mendilim? 

Hele bizim o vişneli bagçamız,  

 

Hele gelecek deye,  

O menim nar ağacım,  

 

 

Boynumu eye-eye 

Yerinde durur mu, 

bacım?  

 

İllerle göz yaşımı gurudan,  

Hanı, bessen bu yaz mene  

 

Gurbet goholu mendilimi gohlaram.  

Nişanlımın işlediyi,  

 

 

Menim birçik bacım,  

Göz yaşıyla öpüb gümüşlediyi,  

 

Mavi, 

ipek bir mendil yollayacagdın? 

Din

le sene anlatayım gurbeti,  

 

Gehr olası çekilmeyen nazı var, ….  

 (

Gurbet Mektupları) 

 

---

AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 

31 

 

 

Yıldırımın  vatan hasreti ağırlıklı  şiirlerinden  ancak  birkaç  tanesinin  bazı 

kıtalarını  yayınlayabildiğimiz  şiirlerinin  haricinde  özellikle  gurbette  yani  İran  ve 

Türkiye

’de yazdığı şiirlerinden olan, İran qızı, Bir parça, Azerin duası, Gölcükle 

hasbi-hal, Menim pretostom, 

Muradı keçerken, Batan güneş, Qafqaz, Susun, Bakı, 

Qürbetde,  Bir günde ölen ekizler,  Menmi, 

Esir  Azerbaycanım,  Bilmem ki,  Yurd 

hesreti,  Serqi, 

Qurbanın  olabilsem,  Quzgun üçün,  Sılaya  varacagam,  Bir gün, 

Neyleyim,  A dost,  Ölmek mi, 

yasamaqmı?,  Derler orda bir cennet var,  Qürbet 

mektubları, Lenet sairliyime, Qalx, sevgilim, “Qızıl köleler” dünyasına, Müqeddes 

ihtilal, Bir gün gelecek, 

Arazla derdleşme, Qafqaz dağlarına, Men kimem, Şikayet, 

Gözel yurd, Küsdüyüm bahar, Moskva, Allah namina, 

Dönük qardaş, Qara dastan, 

Igidlere  çagırış,  Genclere ümidim var isimli  şiirlerinin  hemen  hemen  hepsinde 

vatan hasreti ağırlıklı olmak üzere, yukarıda zikredilen motiflerin hepsi mevcuttur.  

 

Almas’ın şiirlerinde kullandığı bazı motiflerin karşılığı kelimeler:  

Şair, her ne kadar genel olarak sosyal gerçekçi üslupla şiirlerini yazsa da, şiir 

sanatının özelliği gereği daha ziyade çok özlemini çektiği, sevdiği, olmasını iste-

d

iği kişi ve olayları imge  ve sembollerle aktarma yöntemini seçmiştir. Özellikle, 

vatan, vatan hasreti, Azerbaycan, özgürlük, 

tutsaklık, ana gibi motiflerin karşılıkla-

rına gelen bazı semboller veya düz anlamlı kelimeleri şiirlerinde kullanmayı tercih 

e

tmiştir. Bu motifler ve bunlara karşılık gelen sembol ve kavramlardan değişik şiir-

le

rinde bulunanlardan öne çıkanları aşağıdaki gibidir:  

 

Vatan

:  Baş  tacı,  ölmez  aşk,  Kafkasya,  Azerbaycan,  eşsiz  yurt,  gönlün tek 

kabesi,  tac,  taht,  damarda kan,  güzel yurt, 

Hayyamın  gül  rengi  şarabı,  inci,  aşk, 

Tale kuşu, nazlı Kafkas, şam kokulu toprak, vişneli bahçe, nar ağacı, badem çiçeği.  

Vatan Özlemi: Dert,  yas,  sürgün, 

hasretinle  yanılan  gül,  sinedeki umut, 

bahar, 

aşk, hasret, inleyiş, kalp sızısı, kahır olası çekilmeyen naz, kaylara çarpan 

suların sesi, garip martıların şergi, ana sesi, sevgili sesi.  

Gurbet: Issız eller, el, mel’un, karlı yallı dağlar, kahrın en imansızı, inleyiş, 

kalp  sızısı,  kalbe saplanan çifte ok,  özlem,  ıssız  ada,  uçsuz  bucaksız  deniz,  laf 

an

lamayan dağlar, aşk, sevgiden anlamayan, gülmez dağ.  

Özgürlük: 

Baş tacı, emeller, ölmez aşk, kalpteki dert, ölmez aşk, aşk için-

deki dert, bahar, özlem, tüten ocak.  

Esaret: Dert yas, sararan güller, kara gün, 

Şimal’in vahşi kurdu, Mel’un, in-

leyiş, kalbe saplanan bir çift ok.  

Azerbaycan: Kafkas

: Baş tacı, öz yurt, eşsiz yurt, yaşlı yurt Kafkas, müeb-

bed Kafkas, gözleri bulutlu yar, 

nazlı, ruh, ruhun cinsi.  

Anne: 

Bahtsız,  hasretle yanan gül,  ana,  özlenen,  ağlayan,  bekleyen,  acı 

çeken.  

Sevgili: Emeller, özlenen, özleyen, yar.  

Gurbet acısı çeken Şair: Öten sarı bülbül, kurban, fakir, dertli, acınacak, 

derdi bitmeyen.  

 

Sonuç ve değerlendirme : 

Azerbaycan  sürgün  edebiyatının  çilekeş  şairlerinin  en  önemlilerinden  olan 

Almas Yıldırım, ülkesinin, halkının, kendisinin, Türk dünyasının ve diğer mazlum 

millet

lerin çektiği acıları şiirlerinde gerçekçi bir üslup ve çeşitli imgelerle şiirleştir-

---