Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları

AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 

34 

 

THE ANALYSIS OF THE “HOMESICKNESS” MOTIF IN THE 

POETRY OF ALMAS YILDIRIM 

 

Summary 

 

The tradition of poetry has a great legacy in the Azerbaijan literature. The themes of 

the poems are generally about daily life, the sacredness of humanistic values, nature and the 

love for the motherland.  

Almas Yıldırım, who suffered a lot during his whole life, was born in Baku in 1907 

and died in Malatya in 1952.  The poet skillfully studies the unhappy fate of Azerbaijani 

people,  hunger and tyranny besides the motif of independence through a criticism on 

Communist invasion.  

His poems can be categorized into two groups,  from before and after he took 

political asylum from Turkey.  In the first group of poems,  Azerbaijan,  descriptions of 

nature and the sorrows of the people prevail. The second group covers some poems such as 

Without Having a Motherland, The Homesick, A Part, The Setting Sun, and My Azerbaijan.  

Baku has a special place for Almas. He presents the Khazar shores, Sebayil Region 

and Bolshevik Revolution in his poem Baku.  

When the poetry of the poet is overviewed,  it can be observed that he writes in a 

Social Realist style but with a special aesthetic care for the philosophical depth and 

originality with an emphasis on the importance of democracy against the predominating 

ideology.  

This  paper  studies  the  poems  of  Yıldırım  from  the  perspective  of  the  “homesick-

ness” motif by analyzing its denotative and connotative meanings and through a textual 

analysis.  

  

Key words: Poetry of Azerbaijan, Literature of Azerbaijan, 

Almas Yıldırım, 

Homesickness, Turkey 

 

 

 

 

 

---

AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 

35 

 

İRAN’DA AZERBAYCAN TÜRKÇESİNE DAİR BAZI ÇALIŞMALAR 

 

Yrd. Doç. Dr. 

Ali TEMİZEL 

(Selçuk Üniversitesi/Türkiye) 

 

Giriş: 

Bu  bölümde  eserlerin  yazarları  hakkında  kısa  bir  bilgi  verildikten  sonra 

eserler konusunda açıklama yapılacaktır.  

Dr. Muhammed Taki Zehtabi: 

Yazar, 

22 Azer 1302/13 Aralık 1923 tarihinde Şebüster’de doğdu ve 12 Dey 

1377/ 2 Ocak 1999 günü Şebüster’de vefat etti. Milliyetçi ve çalışkan bir siyasetçi 

olan yazar, 

21  Azer  1324/12  Aralık  1945  yılında  İran  Azerbaycan’ında  Özerk 

Seyyid Cafer Pişeveri hükümetinin (Azerbaycan Demokrat Hükümeti) ve Azerbay-

can  Demokrat  Fırkasının  kurulmasından  sonra  bu  partinin  gençlik  kollarına  üye 

oldu. 

Tebriz  Üniversitesinin  kurulmasından  bir  yıl  sonra  1325/1946  yılında  bu 

üniversitede edebiyat 

öğrenimine başladı.  

Bazı  eserlerinde  “Kirişçi”  mahlasını  kullanan  yazar,  İlamlar,  Sümerler, 

Medler, 

Eşkaniler, Urartular gibi bazı kavimlerin de Türk olduğunu ileri sürmüştür.  

Azerbaycan Türkçesinin öğretimine yönelik olarak “Azeri Dilinin Elifbası ve 

Se

s Kuruluşu”, “Azeri Dilinin Leksikolojisi –İlm-i Meani” ve “Muasır Azeri Dilinin 

Nahvi (

3 cilt)” gibi eserleri bulunan yazarın Bağdat, Tebriz, İstanbul ve Berlin’de 

edebiyat,  dilbilim, 

tarih  alanında  birçok  eseri  yayınlanmıştır.  Bunlardan  bazıları 

şunlardır:  Aylık  İttihad  Yolu  Dergisi  (Bağdat),  Pervane’nin  Sergüzeşti  (Bağdat), 

Bağban Eloğlu (Bağdat), Çarık Efsanesi (İstanbul), Buz Kalasında (Berlin) Bahtı 

Yetmiş (Bağdat), İran Türklerinin Eski Tarihi.  

Yazarın  “İran  Türklerinin  Eski  Tarihi” isimli eseri Ferhad Rahimi’nin 

katkılarıyla  IQ  Kültür  Sanat  Yayıncılık  tarafından  İstanbul’da  2010  yılında  272 

sayfa olarak Türkiye Türkçesiyle yayınlanmıştır.  

Dr. Behzad Behzadi:  

Yazar, 

2 Dey 1306/23 Aralık 1928’de Astara’da doğdu ve3 İsfend 1386/27 

Şubat 2008 günü vefat etti.  

Dilbilimci, 

sözlükçü  ve  araştırmacı  yazar,  Tahran Üniversitesinde Hukuk 

öğrenimi görmüş, Astara, Tebriz, Simnan, Tahran ve Novşehir’de öğretmenlik ve 

“

Beşer-i ayende”, “Azerbaycan” ve Uluslar arası Türkçe-Farsça “Azeri” dergisi ” 

gibi  çeşitli  yayın  organlarında  başyazarlık  yapmıştır.  Bunların  dışında  yazarın 

Azerbaycan  Türkçesine  ait  birçok  tercüme  çalışması,  onlarca makalesi ve 

“Azerbaycanca-Farsça Sözlük  (1369/1990)” ve “Farsça-Azerbaycanca Sözlük  (2 

cilt, 1377/1998)

” gibi eserleri bulunmaktadır.  

Azerbaycan Türkçesi, 

karşılaştırmalı dil bilim ve leksikografi alanında çalış-

ma ve araştırma yapacaklara ve Azerbaycan Türkçesini öğrenecek ve öğreteceklere 

katkı  sağlayacağı  düşüncesiyle  Azerbaycan  Türkçesi  öğretimine  yönelik  olarak 

İran’da yapılan çalışmalardan önemli birkaç eser hakkında aşağıda bazı açıklama-

ların sunulmaktadır: 

Eserin adı: Muasır Edebî Azerî Dili (Ses ve Sarf)  

Yazar: Dr. Muhammed Taki Zehtabi 

Basım yeri: Tebriz, 1370/1991, İntişarat-e Eldar ve İntişarat-e Aşina, s. 356 

---

AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 

36 

 

Eser  İran’da  yaşayan  ve  Arap  alfabesiyle  Azerbaycan  Türkçesini  okuyup 

yazabilenlerin yararlanabilmesi ve Azerbaycan Türkçesinin ve medeniyetinin 

gelişmesi  ve  yayılması  amacıyla  kaleme  alınmıştır.  Eserin 8-15.  sayfalarında 

hazırlanış amacı anlatılmaktadır.  

Daha sonra 

birinci bölümde “Ses Bölümü ve harfler” başlığı altında harfler, 

sessiz harfler, 

kalın  ve  ince  sesliler,  dudak ünlüleri ve ünsüzleri,  ses uyumu, 

heceler, 

kelimelerin son harfi ve vurgu konuları detaylı bir şekilde izah edilmiş ve 

Arap-Fars alfabesiyle yaz

ılan  Azerbaycan  Türkçesinde  kullanılan  ve  kırk  çeşit 

karakterden  oluşan  alfabe  Kiril  alfabesiyle  karşılaştırmalı  olarak  tablo  halinde 

sunulmuştur (s. 16-43).  

İkinci bölümde, Sarf kısmında; söz ve ekleri, türetilmiş kelimeler ve türetme 

ekleri, 

birleşik  kelimeler  ve  yazılış  şekilleri,  birleşik  kelimelerin  nasıl  yazılması 

gerektiği,  kök ve ekler,  kelime  köklerinin  çeşitleri,  türetme  eklerinin  çeşitleri, 

türetme eklerinin yazılış şekilleri gibi konular bulunmaktadır (s. 45-65).  

“Kelime  Türleri”  başlığı  altında Azerbaycan Türkçesindeki asli kelime 

türleri “isim, 

sıfat, sayı, zamir, fiil, zarf ve ünlem” olmak üzere yedi başlık altında 

anlatılmaya  çalışılmıştır.  Yardımcı  kelime  türlerini  ise  “edat,  bağlaç  ve  ekler” 

olarak üç kısma ayrılmıştır.  

Burada isimler konusu; soyut ve somut isimler,  teklik ve çokluk bildiren 

isimler ve isimlerin çoğul yapılış şekilleri hakkında bilgi verildikten sonra, yapıları 

bakımından incelenmiştir. İsimler; basit isimler, türemiş isimler, Arapça ve Farsça-

dan alınan kelime ve eklerle türetilen isimler, Avrupa dillerinden alınan kelime ve 

eklerle türetilen isimler ve Azerbaycan Türkçesinin kelime ve ekleri ile türetilen 

isimler  olarak  gruplandırılmıştır.  “Birleşik  İsimler”  konusu  dört  gurupta  incele-

nerek örneklerle anlatılmıştır (s. 68-88).  

Aitlik,  mensubiyet, 

iyelik  ekleri  konusu  aşağıdaki  başlıklar  altında 

incelenmiş ve tablolar halinde gösterilmiştir (s. 89-94): 

1) 

Birinci şahsın tekil iyelik alma durumuna göre,  

2) 

Birinci şahsın çoğul iyelik alma durumuna göre,  

3) 

İkinci şahsın tekil iyelik alma durumuna göre,  

4) 

İkinci şahsın çoğul iyelik alma durumuna göre,  

5) 

Üçüncü şahsın tekil iyelik alma durumuna göre,  

6) 

Üçüncü şahsın çoğul iyelik alma durumuna göre,  

İsimlerin Halleri başlığı altında (s. 95-100); 

a) “Kim? Ne? sorusunun 

cevabı olan ismim yalın halinden,  

b) Kimin? Neyin? 

sorusunun cevabı olan isimin iyelik, aidiyetlik halinden ve 

tamlama durumundan,  

c) Kime? Neye? 

sorusunun cevabı olan ismin yönelme halinden,  

d) Kimi? Neyi? 

sorusunun cevabı olan ismin etkilenmiş(-i, -ı) halinden,  

e) Kimde? Nede? 

sorusunun cevabı olan ismin bulunma halinden,  

f) Kimden? Neden? 

sorusunu cevabı olan ismin ayrılma(-dan, -den) halinden 

bahsedilmiş ve ismin son harfinin sesli, sessiz, ince ve kalın oluş durumuna göre 

ay

rı ayrı izahı yapılmıştır. Ayrıca ismin halleri bir tablo halinde örneklerle göste-

rilmiştir.  

İsmin aitlik ve çekim ekleri konusu ve ismin çekim eklerinin çeşitli anlam-

lara gelen yeni kelimeler elde edilmesindeki önemi geniş açıklamalar ve örneklerle 

açıklanmıştır (s. 101-125).  

---