Azərbaycan dünya əDƏbiyyatinda beynəlxalq Simpoziumun materialları
Yüklə 9,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KURBAN SAID’S EAST-WEST ADVENTURE In the Novel of “Ali and Nino” Baku-Berlin Image and Culture Conflict
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 18
12)
diyerek karşılık vermektedir. Görüldüğü gibi yazar Batı’nın medeniyet adına Doğu’yu eleştirdiği bazı hususlara kendince cevap vermektedir.
Ali ile Nino Bolşeviklerin ilk galibiyetinden sonra İran’a Ali’nin amcasının yanına giderler. İran Nino için bambaşka, yabancı, gizemli ve esrarengiz bir dünya- dır. Bütün çabalarına rağmen yoğrulduğu Batı kültürü onun oraya uyum sağla- masına adeta müsaade etmez. Romanda Nino’nun uyum çabaları, bir başka deyişle uyum sağlayamaması, bazen ironik, bazen de traji komik bir üslupla detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Orada onun Batı’ya olan özlemi artar. Savaştan sonra Avrupa’ya seyahat etmek ister. Avrupa denilince aklına gelen ilk şehirlerden biri Berlin’dir (Ali ve Nino: s. 130). Bu esnada Ali Bolşeviklere karşı uğradıkları yenilgiden ötürü çok üzgündür. Üzüntüsünü örf, gelenek ve dinine sıkı sıkıya bağlı babas
ıyla paylaşmak ister. Fakat babasının söyledikleri Ali’yi teselli etmekten çok uzaktır: “
Ali almış olduğu eğitimin yönlendirmesiyle ister istemez Avrupa kültürünün etkisinde kalmıştır. Babasının yadırgadığı bu durum eserdeki Bakü imgelerine bakıldığında paralellik arz etmektedir.
Bakü Ali’ye göre iç içe geçmiş iki şehirdir. Bu durum eserde “Fındık ve Kabuğu” ifedesiyle betimlenmiştir. Dış şehir petrol sebebiyle zengin, gösterişli ve Avrupalıdır. İç şehir ise “şark asasının tınısı”na benzetilmiştir (Ali ve Nino: s. 14- 15). Şehrin mimari yapısı da bundan dolayı farklıdır. Ali bu şehre hayrandır. Hayatını Nino ile birlikte Bakü’de yaşamak ve orada ölmek istediği onun şu sözlerinden anlaşılmaktadır:
“
öldürsün […] Beni ve Gürcü bir Hıristiyan olan, çatal bıçak ile yemek yiyen, gülen gözleri olan, ince, havadar ipek çoraplar giyen Nino’yu” (Ali ve Nino: s, 17)
Anlaşıldığı gibi Bakü ve Nino, Ali için hayatının vazgeçilmez iki değeridir. Ali Azerbaycan’ı Asya olarak görmesine karşın, Nino için Bakü Avrupa’nın Doğu bölgesidir. Orayı Avrupa’dan ayırmak istemez. Ali Doğu kültürüne ne denli bağlı ise, Nino da Avrupalı olmakla gurur duymaktadır. Bu iki karakteri bir arada tutan tek şey aşk ve tolerans düşüncesidir. Ayrıca Bakü de bu birliktelik için uygun bir zemin hazırlamaktadır. Öyle ki her ikisi de çocuklarının Bakü’de dünyaya gelmesini isterler. Ali Nino’ya şöyle der: “
yorum. Asya ve Avrupa’nın hiç fark edilmeden iç içe geçtiği Bakü’de kalalım […] Ben bu ülkede doğdum ve burada ölmek istiyorum” (Ali ve Nino: s. 259)
Çocuklarının ne Avrupalı, ne de Asyalı olmasını isterler. Sadece Ali ve Nino’nun çocuğu olması onlar için yeterlidir (Ali ve Nino: s. 259). Ancak Ali ile Nino’nun birbirlerine karşı gösterdikleri bu hoşgörü ve tolerans ülkeler arası siyaset arenasında yoktur.
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları 19
İlan edilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ömrü uzun olmaz. Ruslar Bakü’ye girmiştir. Ali halkının özgürlüğü için son nefesine kadar savaşır. Nino da bu uğurda onu sonuna kadar destekler. Ali Gandşa köprüsünde makineli tüfeği kullanırken vurularak ölür. Rusların son hücumundan önce cami avlusuna defne- dilir.
Eser şu cümleyle sona ermektedir: “Cumhuriyetimizin ömrü Ali Han Şirvanşir’in ömrü gibi sona ermiştir” (Ali ve Nino: s, 277). Bu cümle adeta farklı kültür ve inanışlara sahip insanların Bakü’de sükûnet içinde yaşamalarının, ülkelerin menfaat peşinde koşmalarından dolayı imkânsızlaştığını ifade etmektedir.
Sonuç olarak; “Ali ve Nino” romanı en az yazarının gizemi kadar ilginçtir. Arka plan olarak tarihi bir olayı konu eden yapıt, toplam 30 bölümden meydana gelmektedir ve her bölüm büyük bir heyecan ve macera ile okuyucuyu Ali’nin kahramanlık dolu sonuna sürüklemektedir.
Romanın konu merkezini dünya edebiyatında sıkça işlenmiş olan Doğu- Batı meselesi oluşturmaktadır. Ancak yazar Gürcü bir Hıristiyan prenses ile bir Müslüman gencini odak figürler olarak seçerek konuya özgünlük katmıştır. Yazar, Ali ve Nino olan bu iki karakterden hareketle Asya ve Avrupa veya İslam- Hıristiyanlık bağlamında kültür çatışmasını işlemiştir. Yapıt başından sonuna kadar bu tür farklılıkları ve çatışmaları işleyen bölümlerle örülüdür. Ali ve Nino’yu bütün farklılıklara rağmen bir arada tutan iki önemli unsur vardır. Bunlar aşk ve Bakü’dür. Her ikisi de birbirlerine olduğu gibi Bakü’ye âşıktırlar.
Yapıtta yer verilen bir başka şehir ise Berlin’dir. Eserde söz konusu edilen bu şehir, Avrupa denildiğinde akla ilk gelen yerlerden biridir. Medeniyetin ve gelişmişliğin sembolü olarak, Çar tarafından insanlara dayatılmaya çalışılan ideoloji, Berlin ile özdeşleşmiştir. Ancak kendini Asyalı olarak hisseden kesim buna pek itibar etmez. Bu durum yazarın biyografisiyle de ilintilidir. Yazar kendi hayatında da Bakü’ye sonsuz bir sevgiyle bağlı olduğunu ve Almanya ile ilgili anılarında Berlin hakkında karamsar bir imgeye sahip olduğunu belirtmiştir.
Yazar bu hüzünlü romanın satır aralarında Doğu-Batı çatışmasına adeta bir çözüm su nmaktadır. Bu çözümü anlatmak için en uygun kavram ‘tolerans’ olacaktır.
CARDINI, Franco, Europa und der Islam-Geschichte eines Mißverständnisses, Almancaya çeviren: Rita Seuß, C. H. Beck Yay. , Münih 2000 JENNY, Urs, Allahs vergessener Jünger, Der Spiegel, 18. 05. 2008 / 21 Kurban Said, Ali und Nino, Ullstein List Yay. , Münih 2000 REISS, Tom, Oryantalist- Tuhaf ve Tehlike Dolu bir Hayatın Aydınlanan Sırrı, Çev. : Selda Somuncuoğlu, İletişim Yay. , İst. 2009
İnternet Kaynakları: BAŞİROVA, Gülşan, Das Schaffen von Kurban Said alias Essad Bey: www. isb-bln. de/jahrbuecher/jahrbuch2006/8250. html (27. 04. 2011) BRETTHAUER, Jutta, Der Orientalist. Auf den Spuren von Essad Bey –Presseinformation: www. osburg-verlag. de/img/waschzettel/titelinfo_reiss_orientalist. pdf (13. 12. 2010) LAGUER, Walter,
Petrol Prensi- Essad Bey’in Yeniden Keşfedilmesi: www.turkpartner.de/Yazarlar/DAras/ AliNino. html (27. 04. 2011)
Yüklə 9,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|