Azərbaycan “manat”ının performansı və

 

15 

hazırki  şərtlər  daxilində  investisiyanın  idxalı  və  ixracı  milli  valyutanın  məzənnəsi  üzərində 

mühüm təsirlərə malik olur.  

Diaqram 4: Birbaşa investisiyanın hərəkəti, milyon ABŞ dolları 

 

Mənbə: AR Mərkəzi Bankı, 17.01.2017 

Tədiyə balansı üçün təzyiq formalaşdıran istiqamətlərdən biri də son illər Azərbaycandan 

xarici  ölkələrə  yönəldilmiş  investisiyanın  artmasıdır.  Beləki,  2014-cü  ildə  ölkədən  xaricə  2.2 

milyard ABŞ dolları birbaşa investisiya getdiyi halda 2015-ci ildə bu göstərici 50% artaraq 3.3 

milyarda çatıb. 2016-cı ilin 9 ayı ərzində isə müvafiq göstərici 2.1 milyard ABŞ dolları olub.  

Həmin dövr ərzində ölkəyə birbaşa investisiya qoyuluşunda isə azalma baş verib. Beləki, 

2016-cı  ilin  9  ayı  ərzində  ölkə  iqtisadiyyatına  5.4  milyard  ABŞ  dolları  həcmində  birbaşa 

investisiya qoyulduğu halda 2015-ci ildə bu göstərici 5.7 milyard ABŞ dolları, 2014-cü ildə isə 

5.8 milyard ABŞ dolları olub.  

 

Valyuta bazarlarında təklif 

 

Mərkəzi Bank intervensiyanı dayandırdı 

 

Qeyd edək ki, əvvəlki illərdə olduğu kimi 2016-cı il ərzində də valyuta bazarlarının əsas 

təminatçısı Dövlət Neft Fondu və Mərkəzi Bank oldu. Beləliklə Mərkəzi Bankın il ərzində təşkil 

etdiyi  valyuta  hərraclarında  dövlət  sektoru  valyuta  təklif  edən  tərəf  olaraq  dominanatlığını 

qoruyub  saxladı.  İlin  ilk  2  ayında  Mərkəzi  Bank  valyuta  hərraclarında  aktiv  intervensiya 

əməliyyatları  etsə  də  sonradan  iştirakçılığı  minimum  həddə  qədər  azaltdı  [bax:  diaqram  5]. 

164

321

944

780

1064

633

927

636

810

680

597

1911

1956

1951

2231

1845

1956

1936

1746

1632

2061

1736

1747

1635

1007

1451

781

1323

1009

1110

822

1381

1139

0

500

1000

1500

2000

2500

I rüb 

2014

II rüb 

2014

III rüb 

2014

IV rüb 

2014

I rüb 

2015

II rüb 

2015

III rüb 

2015

IV rüb 

2015

I rüb 

2016

II rüb 

2016

III rüb 

2016

BİRBAŞA İNVESTİSİYANIN HƏRƏKƏTİ

Xaricə yönəlmiş birbaşa investsiyalar

Azərbaycana cəlb lunmuş birbaşa investisiyalar

Birbaşa investisiyanın axını və cəlbi arasında fərq

---

 

16 

QEYD:  Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu 1999-cu ildə 

ölkənin  neft  gəlirlərinin  səmərəli  idarə  edilməsi,  gəlirlərin  25%-

dən az olmayan hissəsinin yığılaraq gələcək nəsillərə saxlanılması, 

həmin  vəsaitlərin  prioritet  sahələrin  inkişafına  və  sosial-iqtisadi 

baxımdan  mühüm  əhəmiyyət  kəsb  edən  layihələrin  həyata 

keçirilməsinə yönəldilməsi təşkili məqsədi ilə yaradılıb.

 

Intervensiyan  dayandırılımasının  əsas  səbəbi  isə  Mərkəzi  Bankın  valyuta  ehtiyyatlarının 

minimum  səviyyəyə  -  dörd  milyard  dollara  qədər  azalması  idi

15

.  Yaranmış  vəziyyət  valyuta 

bazarlarında psixoloji təsirləri aktivləşdirən məqamlardan hesab edilir. Neft Fondu isə il ərzində 

konvertasiyanı davam etdirdi.  

Neft Fondunun manatla aktivləri 

 

2016-cı il ərzində Neft Fondu hər ay orta hesabla 407 milyon ABŞ Dolları, cəmi isə 4.88 

milyard  ABŞ  dolları  konvertasiya 

həyata  keçirib  ki,  bu  vəsaitlər  ölkə 

iqtisadiyyatının  əsas  valyuta  qaynağı 

olub.  Qeyd  edək  ki,    müvafiq 

göstərici 2015-ci illə müqayisədə 37.5 

faiz  azdır

16

.  Neft  Fondu  tərəfindən  edilən  konvertasiyanın  maksimum  həddi  isə  2013-cü  ildə 

(hesabat ili ilə müqayisədə 3 dəfə artıq) müşahidə edilib.  

 Konvertasiya  Neft  Fondunun  manatla  öhdəliklərinin  yerinə  yetirilməsi  və  valyuta 

bazarlarında tarazlığın qorunması məqsədi ilə həyata keçirilib. 

Daiqram 5: Valyuta təklifinin dinamikası, milyon ABŞ dolları 

 

Mənbə: AR Mərkəzi Bankı, ARDNF-nun məlumatları əsasında müəllif tərəfindən hazırlanıb 

                                                           

15

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı,  bölüm: “Rəsmi valyuta ehtiyatları”, baxış tarixi: 18.01.2017 

http://www.cbar.az/infoblocks/money_reserve_usd

 

16

Mərkəzi Bank, “Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının 2017-ci il üçün pul siyasətinin əsas istiqamətləri 

haqqında BƏYANATI”, baxış tarixi 12.01.2017 

http://www.cbar.az/assets/4254/2017-BEYANAT_-_SON.pdf

 

317.99

316.88

0

0

0

0

100

0

100

0

0

0

593.8

177.5

482.3

303.4

431.2

449.9

449.2

444.4

631.1

371

301.5

246

Yan

var 

2016, 

911.79

Fe

vral

 2016, 

494.38

Mar

t 

2016, 482.3

A

p

re

l 2016, 

303.4

May 

2016, 431.2

İyu

n

 2016, 

449.9

İyu

l 2016, 549.2

A

vq

u

st 

2016, 

444.4

Se

n

tyab

r 

2016, 

731.1

O

kt

yab

r 

2016, 371

N

o

yab

r 

2016, 301.5

De

kab

r 2016

, 246

0

200

400

600

800

1000

Yanvar 

2016

Fevral 

2016

Mart 

2016

Aprel 

2016

May 

2016

İyun 

2016

İyul 2016 Avqust 

2016

Sentyabr 

2016

Oktyabr 

2016

Noyabr 

2016

Dekabr 

2016

Mərkəzi Bank/satış

Neft Fondu/satış

Cəmi

---