AZƏRBAYCAN
MƏDƏNİYY
F. KÖÇƏRLİ ADINA RESPUBLİKA UŞAQ KİTABXANASI
Azərbaycan göyl
Göyərçin jurnalının 55 illik yubileyi
ƏRBAYCAN RESPUBLİKASI
İYYƏT VƏ TURİZM NAZİRLİYİ
ADINA RESPUBLİKA UŞAQ KİTABXANASI
METODİKA ŞÖBƏSİ
rbaycan göylərində qanad çalan “Göyərçin”im!
rçin jurnalının 55 illik yubileyi münasibətilə
(metodik vəsait)
Bakı - 2013
1
ADINA RESPUBLİKA UŞAQ KİTABXANASI ELMİ-
rçin”im!
ə
2
Redaktor: Şəhla Qəmbərova - F.Köçərli adına Respublika Uşaq
Kitabxanasının direktoru
Tərtib edəni: Nərgiz Məcidova – F.Köçərli adına Respublika Uşaq
Kitabxanası elmi-metodika şöbəsinin baş kitabxanaçısı
Korrektor: Məmmədli Ruhiyyə – F.Köçərli adına Respublika Uşaq
Kitabxanası elmi-metodika şöbəsinin müdiri
1
Giriş
Zəngin ənənəyə malik Azərbaycan mətbuatı inkişaf tarixi boyunca öz novatorluğu,
çoxşaxəli fəaliyyəti ilə əsrlərin sınağından keçərək bu günümüzə qədər gəlib çatmışdır.Əsası
1875-ci ildə görkəmli elm xadimi Həsən bəy Zərdabi tərəfindən “Əkinçi” qəzeti ilə qoyulan
mətbuat tariximizdə uşaq mətbuatının əsası 1906-1908-ci illərdə “Dəbistan” adlı uşaq
jurnalının nəşri ilə qoyulmuşdur. İlk uşaq jurnalı olan “Dəbistan”ın ilk nömrəsi 1906-cı ilin
aprelin 16-da, son nömrəsi isə 1908-ci il martın 10-da nəşr edilmişdir.Cəmi 27 nömrəsi işıq
üzü görən jurnalın səhifələrində pedoqoji məsələlər, uşaqların təlim-tərbiyəsinə dair bədii
əsərlər, görkəmli adamların həyatı, elm və texnika yenilikləri, fizika, riyaziyyat, coğrafiya və
s. haqqında yazılar dərc edilirdi. Jurnalın işində o vaxtki ziyalılar N.Nərimanov,A.Şaiq,
M.Hadi, S.M.Qənizadə, R.Əfəndiyev və başqaları yaxından iştirak etmişlər.Redaktorları isə
sevimli şairimiz Ə.Cəfərzadə, və M.Əfəndizadə olmuşdur.Azərbaycan yazıçıları ilə yanaşı
jurnalda uşaqlar üçün Krılovun, Hötenin, Lermantovun Puşkinin tərcümə edilmiş uşaq
şerləri, təmsillərinin yer alması jurnalın oxunaqlı olmasına kömək etmişdir.
Bundan sonra 1906-1907- ci illərdə “Rəhbər”,1911-1920- ci illərdə isə “Məktəb”adlı
uşaq jurnalları da işıq üzü görmüşdür. Nəşri Azərbaycan Demokratik Respublikası dövrünə
təsadüf edən “Məktəb” jurnalı əsasən demokratik ruhda tərbiyəyə yönəlmişdir.Cəmi 95
nömrəsi çapdan çixan jurnalın ilk sayında Nəriman Nərimanovun “Əziz balalar”başlığı ilə
verilmiş müraciətində belə deyilir: “Şükür olsun ki, axır illər məktəblər artır, camaatda
məktəbə az da olsa məhəbbət hissi də artır.Məktəblər artdıqca başqa ehtiyaclarımız da
meydana çıxır.O cümlədən bu gün ehtiyacımız olan şeylərdən biri balalarımıza aid olan
məcmuədir.Bu bir vəzifədir, böyük bir xidmətdir.Bunun üçün uşaq ataları, müəllim və
müəllim-ələr çalışmalıdır.
Biz isə sadəcə bir vasitə ola bilərik.” Jurnalın “Məktəbə dəvət” bölməsində isə belə
yazılırdı.Məktəb ən böyük və ən qiymətli bir binadır. Ən gözəl keçirilən ömür, ən ləzzətli
vaxt məktəb illəridir. İnsan oraya gözləri qapalı gəlir, amma gözləri açıq, zehni dolu çıxır.
Uşaq jurnalı sayılan “Rəhbər” jurnalının da uşaq ədəbiyyatının inkişa-fında xüsusi rolu
olmuşdur.Yeniyetmələrin təlim və tərbiyəsi həmin dövürdə yaranan uşaq mətbuatının
qarşısında dayanan əsas vəzifələrdən biri idi.Bu vəzifəni sonrakı dövrlərdə bu jurnalların
davamçıları olan “Gənc işçi”, ”Pioner”, ”Qırmızı günəş”, ”Göyərçin” və s.kimi qəzet və
jurnallar davam etdirdi. Bu nəşrlər öz ətrafında güclü ədəbiyyat nümayəndələri ilə yanaşı,
müəllim və tələbələridən ibarət bir ziyalı dəstəsi topladığından hər bir fərdin sevərək
oxuduğu stolüstü qəzet və jurnalına çevrilmişdir.Bu gün də bu ənənəni davam etdirən uşaq
jurnalları sırasında “Göyərçin”,“Elli”, “Göy qurşağı”,”Bala dili” və s. kimi uşaqjurnallarını
görürük.
2
Bu il bu jurnalların sırasında xüsusu yeri olan, hər bir məktəblinin sevimli jurnalı
“Göyərçin” jurnalının 55 yaşı tamam olur. Bu 55 ildə Göyərçin neçə-neçə nəsli öz
səhifələrində çap etdiyi yazıları ilə tərbiyə etmiş, onların vətənpərvər, əsl vətəndaş kimi
böyüməsində önəmli rol oynamışdır.Göyərçin jurnalı bütün məsələlərdə uşaqlara əzmlə xid-
mət etmişdir. Fəxrlə deyə bilərik ki, dərslik kimi çap olunan kitablardakı əsərlərdə, məsələn
“Əlifba” da, “Oxu” və “Ana dili” dərsliklərində jurnalda çap olunanlara istinad edilir.
Jurnalda uşaqlar üçün gözəl şeirlər, hekayələr nağıllarla yanaşı tarixi bilgilər, islami və milli
dəyərlər və s.haqqında yazılar dərc olunur.Düz yarım əsrdən çoxdurki, Göyərçin zərrə-zərrə
ucalmış, qanadlarında ellərə sevinc, fərəh daşıyıb, hər gəlişi ilə ömrümüzə fərəh doğub,hər
qanad çaldıqca üstümüzə şeir, sənət yığıb.
Jurnalın ilk redaktoru görkəmli yazıçı, drammaturq, gözəl jurnalist Yusif Əzimzadə
olmuşdur. Sonralar həmin vəzifələrdə Hüseyn Abbaszadə, Xalidə Hasilova, Tofiq Mahmud
və b. işləmişlər.
Yusif Əzimzadə Bakıda anadan olmuş, orta ixtisas texnikomunu bitirdikdən sonra hərbi
xidmətə getmişdir. Jurnalist fəaliyyətinə isə hərbi xidmətdən qayıdandan sonra başlamışdır.
Onun uşaq mətbuatının öncüllərindən olan Göyərçinin yaradılmasında, səmərəli fəaliyyətində
misilsiz xidmətləri olmuşdur.Yusif Əzimzadə ədəbi yaradıcılığa şerirlə başlamış, ilk şeirlərini
“Ədəbiyyat”, “Gənc işçi”, “Yeni yol”, qəzetlərində çap etdirmişdir.
Uşaq aləmi ilk baxışda sadə, bəsit görünsədə, əslində o sadəliyi qədər zəngindir.Daima öz
səhifələrində onları maraqlı yazıları, şeirləri ilə maraqlandırmaq, uşaq ədəbiyyatı
nümayəndələri ilə tanış etmək, onların kiçik hekayə nağıllarını oxuculara təqdim etməklə
Göyərçin indidə maraqla oxunur. Həmçinin müxtəlif əyləncəli oyunlar, test sualları, vik-
torinalar verilməsi uşaqların məntiqi təfəkkürünün inkişafına da kömək edir. Təbiət
güşəsində isə onlar təbiətin maraqlı möcüzələri, heyvanlar haqqında məlumatlar əldə edə
bilirlər.İstedadlı uşaqları üzə çixartmaq üçün isə onların əl işləri, yazdığı şerlər, kiçik
hekayələrindən, cəkdikləri rəsm əsərlərindən nümunələrə də jurnal səhifələrində yer ayırlır.
Sonuncu üz qabığında isə uşaqların tərbiyəsi üçün əhəmiyyətli olan hikmətli sözlər,
ibrətamiz kəlamlardan, nümunələr verilir.
3
Yubiley tədbirlərinin keçirilməsi
Uşaq mətbuatının oxunqlılığı onun həcmcə kiçikliyi deyil, bitkinliyi, söz ustalığı ilə
sadəliyi ilə izah edilən bir tərzdə verilməsidir. Azərbaycanda uşaq mətbuatının yaranmasında,
onun oxuculara çatdırılmasında kiçikyaşlı uşaqlar üçün nəşr edilən “Göyərçin” jurnalının da
xüsusi yeri vardır. 1958 ci ildə ilk sayı işıq üzü görən jurnalın bu il 55 yaşı tamam olur.
Jurnal ibtidaii sinif şagirdləri və məktəb yaşlı uşaqlar üçün nəzərdə tutulduğundan yubiley
münasibətilə kitabxanada müxtəlif tədbirlər hazırlamaq olar.Uşaqların jurnalı necə
tanıdıqlarını, onlar üçün nə qədər maraqlı olduğunu öyrənmək və s. üçün anket sorğusu
keçirə bilərik.Sorğunu həm yazılı həmdə şifahi keçirmək olar.
Sorğu üçün aşağıdakı sualları verə bilərik:
Hansı uşaq jurnallarını tanıyırsınız?
__________________________________________________
Göyərçin jurnalında xoşunuza gələn bölmələri qeyd edin.
__________________________________________________
Jurnalda daha nələr haqqda öyrənmək istərsiniz?
__________________________________________________
Jurnalın rəsmlərindən razısınızmı?
___________________________________________________
Uşaq yazıçılarımızdan kimlərin Göyərçin jurnalı haqqnda şerlərini bilirsiniz
Abdulla Şaiq, Nigar Rəfibəyli, Məmməd Rahim
Jurnalın redaktorlarından kimləri tanıyırsınız?
Onun uşaqlar üçün yazdığı hansı uşaq şerlərini bilirsiniz?
_____________________________________________________
Sərgilər kitabxanada keçirilən əsas tədbirlərdən biri kimi oxucularin yaddaşında məlumatın
daha möhkəm qalmasında əhəmiyyətli yer tutur. Göyərçin jurnalının 55 illik fəaliyyəti ilə
bağlı kitabxanada təşkil edilən sə
buraxılışlarını seçib nümayiş etdirm
Göyərçinim”,”Göyərçin”, balaların sevimli quşu
göyərçinəm, şən göyərçinəm, Hə
bilərik. Jurnalın nömrələri ilə yanaşı s
fotoları, baş redaktorları, rəssamları,
jurnalın nömrələrindən seçib nümayiş ed
edirik:
ərgidə jurnalın müxtəlif nömrələrini və ya t
buraxılışlarını seçib nümayiş etdirmək olar. Sərgini “Azərbaycan göylərind
balaların sevimli quşu”, ”Göyərçin”im – ağ quşum”
ətta qartala tən Göyərçinəm” və s. başlıqları altında ver
yanaşı sərgidə jurnalın indiyə qədərki yaradıcı kollektivl
ssamları, və onlar haqqında məlumatları dövri m
n seçib nümayiş edə bilərik. Aşağıda sizi sərgi nümun
4
ya təkcə yubiley
rində qanad çalan
ağ quşum”, “Mən
s. başlıqları altında verə
yaradıcı kollektivlərinin
dövri mətbuatdan və ya
rgi nümunələri ilə tanış
Bundan əlavə sərgidə görkəmli adamların jurnal haqqında fikirl
Sə
Göyərçin “Əlifba”dan sonra uşaqlar
jurnaldır.
Balalarımızın tərbiyə olunmasında “Göy
Gənc nəslin tərbiyəsində böyük rol oynayan “Göy
gözləyir.
Jurnal təkcə uşaqların mənəviyyatını,dünyagörüşünü inkişaf etdirm
eyni zamanda tədris-tərbiyə kompleksin
olmuşdur.
Biz babalar nəvələrimizlə baş-başa verib göz
mli adamların jurnal haqqında fikirlərini də ver
ərgidə veriləcək sitatlar
Əlifba”dan sonra uşaqların oxu vərdişlərini inkişaf etdirmək üçün
Misir Mərdanov:
Azərbaycan Respublikasının T
olunmasında “Göyərçin”in xidməti böyükdür.
Mehdi Mehdizad
Azərbaycan SSR Maa
böyük rol oynayan “Göyərçin”i gələcəkdə
Elmira Qafarova
Azərbaycan LKGİ MK—nın birinci katibi, 1968,N1.
viyyatını,dünyagörüşünü inkişaf etdirməyə xidm
kompleksin hazırlanma-sında çox dəy
Zahid Qaralov
Pedoqoji elmlər doktoru, professor
başa verib gözəl “Göyərçin”i sevə-sevə oxuyuruq.
5
verə bilərik
k üçün ən lazımlı bir
rdanov:
rbaycan Respublikasının Təhsil naziri.
Mehdi Mehdizadə
rbaycan SSR Maarif naziri.
daha parlaq uğurlar
Elmira Qafarova
nın birinci katibi, 1968,N1.
xidmət göstər-məyib,
yərli, zəngin mənbə
Zahid Qaralov
r doktoru, professor
oxuyuruq.
6
Xalq yazıçısı: Süleyman Rəhimov.
Körpələrimizin həyatına sevinc gətirən, onlarda yaxşı fikirlər və hisslər oyadan “Göyərçin”i
ürəkdən təbrik edir, daha gözəl nailiyyətlər arzulayıram.
Xalq yazıçısı: Mirzə İbrahimov.
Ana göyərçinlər balalarına dostluq və məhəbbət mahnısı oxuyurlar.
Bizim bala “Göyərçin”imiz bu mahnını nəsillərə çatdırsın.
Xalq şairi: Mirvarid Dilbazi.
Əziz “Göyərçin” qanadların daha möhkəm,uçduğun fəzanın həmişə günəşli olmasını arzu
edirəm.
Şair: Mədinə Gülgün.
Jurnalın ilk yaradıcı kollektivindən başlayaraq bu günə kimi getdiyi yolda balalarımız üçün
neçə-neçə insanın danılmaz əməyi, zəhməti durur.İlk baş redaktoru görkəmli elm xadimi
Yusif Əzimzadənin işini bu gün sevimli uşaq yazıçımız Rafiq Yusifoğlu davam etdirir.
“Göyərçin” jurnalının ilk yaradıcı kollektivi. Baş redaktor Yusif Əzimzadə məsul katib
Hüseyn Abbaszadə və bədii redaktor Yusif Hüseynov jurnalın əməkdaşları ilə
birlikdə.Bakı,1958
“Göyərçin” jurnalının 40 illik yubileyi münasibətilə jurnalın əməkdaşları:
7
Kitabxanada kiçikyaşlı uşaqlar üçün jurnalda dərc edilmiş görkəmli xalq yazı-
çımız Anarın uşaqlar üçün yazdığı “Əlifba” hekayəsini səhərcik şəklində səhnə-
ləşdirə bilərik. Səhnəni hekayəyə uyğun bəzəməliyik. Balaca bir otaq, otaqda otur-
muş bu il məktəbə getməyə hazırlaşan balaca dostumuz
Aparıcı: Əziz balalar!Hər birimizin məktəbə gedərkən oyrəndiyimiz ilk kitab
əlifbadır. Hər hansı peşəyə sahib ola bilmərik. Payızda məktəbə getmə-
yə hazırlaşan balaca dostumuza əmisi bir neçə kitab alıb gətirdi ki şəkillə-
rinə baxsin, məktəbə gedəndə oxuyar.Dostumuzsa kitabları görüb çaş-baş qaldi.
Axı o hələ oxuya bilmirdi.Bilmirdi hansı kitabı əlinə alsın? Heç əlifbadan da
xəbəri yox idi. Birdən bir səs eşitdi:
-
Məndən başla.
Balaca dostumuz təəcübləndi. Görəsən bu kimdir?
( Səhnədə hərifləri təmsil edəcək uşaqlar görünür)
Aparıcı : Mən “Əlifba” kitabıyam. Əgər uşaqlar səhifəmdəki 32 hərflərin hamısını
bilsələr, bütün sözləri, bütün adları, bütün kitabları oxuya biləcəklər.
İnanmırsan özün soruş.
A hərfi: Mən Əlifbanın ilk hərfiyəm. Neçə-neçə gözəl sözlər elə mənlə başlayır: Ana,
Ata, Adam....
Aparıcı: Bağışla, bağışla deyə kimsə A-nın sözünü kəsdi.
B hərfi: Bəli bağışla. Əlifabada A sən birinci olsanda. Elə “birinci” sözü də mənimlə
başlayır. Mən heç vaxt “yox demirəm”, həmişə “bəli” deyirəm.Mənimlə atanın
atası “baba” sözü başlayır.Hələ “Bakımı” demirəm
Aparıcı: Kiminsə səsi eşidildi
V hərfi: Heç məni yad etmirsiniz. Mən V-yəm. Vətən mənimlə başlayır
8
B-nın bəxti var, mənimsə vaxtım. Mən hamı üçün vacibəm,vəfalıyam, varlıyam.
Aparıcı: Q hərfi dilləndi:
Q hərfi: Qoymaram məni unudasınız. Mən Q-yam. Mən də sizin qardaşınızam.
D hərfi: Dostlar! Dostlar! Mən də D hərfiyəm.Dostluq sözü mənimlə başlayır.Deyirəm
hamımız dost olaq. Gəlin sözü S-ya verək.
S dedi: Salam, salam sevimli dostlar. Sentyabrın 1-i, səhər saat səkkizdə məktəbdə sizi
səbirsizliklə gözləyəcəyəm.
(Səhnəcikdən sonra məktəb haqqında mahnı səslənir. Həriflər əl-ələ
verib rəqs edirlər.)
Tədbirin ikinci hissəsini ədəbi-bədii gecə təşkil edir. Gecəni keçirmək üçün səhnə rəngli
dekorasiyalarla, sülh simvolu olan göyərçinlərlə, jurnalla əməkdaşlıq edən şair və yazı-
çılarımızın adları və ya portretləri ilə, nağıl qəhrəmanlarının şəkilləri, məktəbəqədər və kiçik
yaşlı uşaqlar üçün maraqlı olacaq tərzdə bəzədilir.Yuxarıdan “Göyərçin - 55” başlığı
vurulur. Jurnalın yubileyi ilə əlaqədar yazıçı və şairlərimizin jurnala həsr etdiyi şeirlərindən
hər hansı bir parça verilir. Bu şerlərdən nümunələri aşağıda veririk.
Olsun “Göyərçin”in yaşı mübarək
Onun hünərinə alqışlar deyək.
Daha da ucalsın, qalxsın, boy atsın
Şeirlər,nəğmələr, sözlər yaratsın.
Nigar Rəfibəyli
“Göyərçin”! Neçə ildir
Dillərə düşüb adın.
Gəz elləri heç zaman
Yorulmasın qanadın.
Mirmehdi Seyidzadə
Yaşa “Göyərçin” im, ilk bahar kimi,
Nəsildən-nəsilə yadigar kimi.
Yusif Əzimzadə
Mən “Göyərçin” əm.
Şən “Göyərçin” əm.
Hətta qartala
Tən “Göyərçinəm”!
İlyas Tapdıq
9
Gecəyə jurnalın redaktoru, əməkdaşları, jurnalda işləmiş həmkarlarını müəllimləri,
oxucuları dəvət edə bilərik.Gecəni kitabxananın direktoru açaraq gələn qonaqları salamlayır.
Sonra qonaqlarin çıxışları dinlənilir. Gecəni başlamazdan öncə qonaqlara jurnalın 55 illik
fəaliyyətini əks etdirən slayd nümayiş etdirilir. Slayd bitdikdən sonra aparıcılar tədbir
keçirilən zala daxil olur.
I Aparıcı: Salam hörmətli tədbir iştirakçıları və əziz uşaqlar
II Aparıcı: Hər birinizi sevimli jurnalımız olan “Göyərçin”in 55 illik fəaliyyətinə
hazırladığımız yubiley tədbirimizdə xoş gördük.
I Aparıcı: Ədəbiyyatımızda XIX əsr və sonrakı dövrlərdə Abdulla Şaiq, Mikayıl
Müşfiq, Xanımana Əlibəyli, Mikayıl Rzaquluzadə, F. Köçərli və bir çox
ədiblərimiz uşaq ədəbiyyatı üçün gözəl nümunələr yaratmışlar. Bununla
bağlı məktəblərdə maarifləndirmə ilə əlaqədar kitablarla yanaşı qəzet və
jurnallarada ehtiyac duyulurdu.Onun üçün mətbuatımızda bir sıra qəzet və
jurnal nəşrləri meydana çıxdı
II Aparıcı: “Dəbistan”,“Məktəb”uşaq jurnallarından sonra isə bu missiyanı “Pioner”
və “Göyərçin” jurnalı öhdəsinə götürdü 1958-ci ildən bu günədək müntə -
zəm nəşr olunan “Göyərçin” uşaqlar üçün bir məktəb oldu. Elə ona görədə
“Göyərçin” əlifbadan sonra uşaqların oxu vərdişlərini inkişaf etdirmək üçün
ən lazımlı, gərəkli bir vasitə olaraq qiymətləndirilmişdir
I Aparıcı: Yusif Əzimzadənin baş redaktorluğu ilə fəaliyyətə başlayan, “Göyərçin”nin
ilk sayının ərsəyə gəlməsində Hüseyn Abbaszadə, Xalidə Hasilova,Tofiq
Mahmud, Hikmət Ziya, Xəlil Rza Ulutürk kimi görkəmli ədiblər böyük
rol oynamışlar.
II Aparıcı: Qardaş ölkələrin uşaq jurnalları ilə bir sırada addımlayan “Göyərçin”in 50
illik fəaliyyə tilə onu Qırğız uşaq jurnalı olan “Bayçiçək”, “Murzilka” və
onun yaradıcı kollektivi təbrik etmişlər.Təbrikdə deyilirdi:
I Aparıcı: Əziz ”Göyərçin”!Səni, redaksiyanın yazıçılarını vəəssamlarını 50 illik şərəfli
yubiley münasibətilə ürəkdən təbrik edirəm.Sən 50 il müddətində neçə-neçə
nəsillərin sevimli jurnalı olmusan.“Göyərçin” in daha yüksəklərə uçuşunda
onunla əməkdaşlıq etməyə hazırıq.Bu təbriki “Murzilka” jurnalı və onun
yaradıcı kollektivi göndərmişdi
II Aparıcı: ”Böyük qardaşım “Göyərçin”! Qoy buludsuz səmada qanadların daha möh-
kəm olsun.”Bayçiçək” Qırğız uşaq jurnalının təbriki isə belə olmuşdur.
I Aparıcı: Indi dahada gözəl, daha maraqlı çıxan “Göyərçin”, uşaqları islami, milli və
bəşəri dəyərlər ruhunda tərbiyə edən sehirli bir məktəbdir. Gəlin indidə vax-
tıilə jurnalla əməkdaşlıq edən ədiblərimizin, şeirlərini dinləyib, əsərlərindən
səhnələrə tamaşa edək.
10
(Səhnəyə uşaq yazıçımız Zeynal Cabbarzadənin ilin fəsillərini tərənnüm
edən “Çox sevirəm” şerini söyləmək üçün uşaqlar gəlir.)
Çox sevirəm
I Oxucu: Baharı çox sevirəm,
Hər tərəf yaşıllaşır.
Dağlardan gələn sular
Sel olub, aşıb-daşır.
Qaranquşlar eyvand
Qurur öz yuvasını.
Çox sevirəm baharın
Sərin, saf havasını
Göydə ildırım şaxır,
Dağlar başı çən olur
Bahar fəsli gələndə
Hamı, hamı şən olur.
II Oxucu: Mən yayı çox sevirəm
Göy üzü təmiz olu
Yayda çox sevdiklərim
Çay olur, dəniz olur.
Günəş qızdırır yeri,
Ağaclar gətirir bar.
Yaylaqlarda dincəlir
Yay gələndə adamlar.
Üzümlər şirinlənir,
Əncirlərdən axır bal.
Bağbanlar bol meyvəni
Yığmağa tapmır macal.
Yaşıl xalı sərilir,
Düzənlərə, dağlara.
Yay fəsli ləzzət verir
Balaca uşaqlara.
III Oxucu: Payızı çox sevirəm,
Havalar gözəl olur.
Qızıl rəngli yarpaqlar
Tökülür, xəzəl olur.
Ağaclardan dərilir
11
Alma, armud, heyva, nar.
Hərdən dolur boşalır,
Göydə uçan buludlar.
Civildəşir sərçələr
Qışdan gətirir xəbər.
IV Oxucu: Mən qışı çox sevirəm
Çünki qarı bol olur
Şaxtaları bol olur.
Buz salxıma bənzəyir.
Küçələri bəzəyir.
Atılıram, düşürəm
Buz üstə sürüşürəm.
Qorxutmayır qar məni,
Anama söyləyirəm
Gəzməyə apar mən
( Şeir bitir aparıcılar səhnəyə gəlir)
I Aparıcı: Ay uzun saç, qaragöz
Ağıllı kuklam mənim!
Gəl əlifba oxuyaq.
Sən şagird ol,
Mən müəllim
Bir de görüm “A”
Incimə kukla.
Yoxsa səninlə
Danışmaram, A!
I Aparıcı: Məşhur uşaq mahnısı sayılan “Kuklam” mahnısının müəllifi, yazıçı
drammaturq Cahangir Məmmədov uzun illər “Göyərçinin səhifələri
ilə uşaqlarımıza xidmət etmişdir.Onun, “Ay mişar, tələs mişar”, “Tə-
kərli məktəb”, ”Mənim özbək qardaşım”, ”Günəşin nağılı” kimi
şeirləri balacalarımız üçün ən qiymətli hədiyyə olub
II Aparıcı: - Biz gedirik
Səhər kəndə.
- Mən də! Mən də!
- Yox getmirik.
12
Daha kəndə.
- Mən də! Mən də!
- Yenə nə var başlamısan
- Gözlərini yaşlamısan?
Bizdən bir söz eşidəndə
Zarıyırsan: Mən də! Mən də!
Ağaca çıxaq!
Mən də! Mən də!
- Armudu yığaq!
- Mən də! Mən də!
- Armud kal imiş
- Mən də! Mən də!
Göyərçin belə maraqli şeirlərə ilə hamimizin sevimlisinə çevrilib.Oxuyanda bizədə
uşaqlığımızı xatırladan belə şeirlər daim jurnalın səhifələrini bəzəyib.Teymur Elçinə məxsus
digər şeirləri də gəlin yada salaq.
Səhər-səhər bağçada,
Bir sərçə dən yeyirdi.
Hərdən baxıb üzümə,
“Cik-cik, cik-cik” deyirdi.
O yedi, doydu, qaçdı.
Birdən itdi gözümdən.
Bəs o balaca sərçə
Hara getdi gözümdən?!
Çox çağırdım gəlmədi,
Tutdu ağlamaq məni.
Birdən kolun dalından
Uçan gördüm sərçəni.
O uçdu,uçdu,uçdu,
Qondu yaşıl budağa
Ha çağırdım gəlmədi,
Uçub getdi uzağa
13
Balaca ulduzlar
Göydə yox, yerdədir
Bizim ulduzlar;
Balaca oğlanlar
Balaca qızlar
Günəşin dalınca
Gedirlər hər gün,
Dünyanı zülmətdən
Göydə yox, yerdədir
Bizim ulduzlar-
Balaca oğlanlar,
Balaca qızlar.
(Həmçinin uşaq yazıçımız Hikmət Ziyanın jurnalda çap edilmiş təmsillərini də uşaqlar
səhnəcik şəklində hazırlaya bilərlər.)
Vurağan keçi
Kim keçidən qorxub qaçsa,
Ona hücum eləyirdi.
Buynuzları ələ keçsə,
Yazıq-yazıq mələyirdi.
Ayı və kitab
Ayı dedi: - Kitabla yoxdur aram,
Amma vərəqlərinə bal sürtsələr, yalaram.
Sarmaşıq
Qucaqlayıb palıdı
Söyləyirdi sarmaşıq:
Baxın, əl-ələ verib,
Göylərə ucalmışıq.
14
Tısbağa qaçışa qiymət verəndə
Qaçan bir dovşana baxıb Tısbağa,
Deyindi:-sürətin zəifdir qağa...
Qaban və çəmənzar
Gül-çiçəkli çəmənzara
Baxıb yan ötdü Qaban.
Fısıldadı, xoruldadı,
Yaman dad etdi Qaban.
- Göz oxşayan heç nə yoxdur,
Canım, belə yer olar ?
Ha baxırsan nə çamuru,
Nə də bataqlığı var!
I Aparıcı: Mikayıl Rzaquluzadənin “Ən qiymətli almaz” şerində isə söylənilir ki, ən
qiymətli əşya almazdır. Lakin onu nə çar taxtında, nə çayda, nə göllərin dibində,
nə də dağlarda tapmaq olar.Onun açarı bilirsinizmi nədi? Zəhmət. İnsan öz
zəhməti ilə hər zaman ucalır.
Torpaq alın tərindən
Güc alır, qüvvət alır.
Artır onun qüdrəti
Ən yüksək qiymət alır.
Bir damcı alın təri
Düşsə torpağa ancaq
Ən qiymətli almaza
Çevrilər qara torpaq.
II Aparıcı: Əminik ki, yazıçının kiçikyaşlı oxucular üçün yazdığı “Altıyaşlılar” adlı
səhnəcik sizin də xoşunuza gələcək. Gəlin birlikdə tamaşa edək.
( Səhnə məktəbin idman zalını xatırladan altıyaşlılar üçün nəzərdə tutulmuş bir otaq.Burada
balaca skamyalar var. Uşaqlar skamyalarda qəmli halda oturmuşlar. 5-6-cı sinif şagirdi
Yusif əlində topu oynada-oynada onlara yaxınlaşır.)
Yusif: Hə,indi gəlin voleybol oynayaq. Di qalxın ayağa...Sizinlə deyiləm? (Topu uşaqların
üstünə atır.Heç kəs tutmur.Yusif fikirli halda gəzişir).Voleybol istəmirsiniz...Yaxşı,
gəlin futbol oynayaq. (Heç kəs yerindən tərpənmir) Futbolda istəmirsiniz...Bəs nə
istəyirsiniz, nə?
15
Afaq: Zərqələm müəlliməni istəyirik...
Yusif: Zərqələm müəllimə xəstədir. Dünən gəlməyib, bu gün də gəlməyəcək.Direktor xahiş
edib ki, 2-3 saat mən sizinlə məşğul olum.Özünüz bilirsiniz ki, mən məktəbin 9
nömrəli hücumçusuyam.İndiyəcən 16 dəfə qol vurmuşam! Siz isə mənə hörmət
etmirsiniz...(Yalvarır). Uşaqlar xahiş edirəm gəlin oynayaq. Direktor gəlib görsə ki,
boş-bekar oturmuşuq, hamımızı danlayacaq.
Sona: Biz Zərqələm müəllimə ilə oynamaq istəyirik...
Yusif: Zərqələm müəllimə ilə futbol? Voleybol? (gülür)
İlqar: O,bizimlə elə maraqlı oyunlar oynayır ki, heç darıxmırıq.
Rafiq: Zərqələm müəllimə dərsi çox maraqlı danışır.
Afaq: O bizə dadlı-ləzəttli xörəklər bişirtdirir.
Sona: Yataq otaqlarımızı elə qəşəng bəzəyib ki!
Yusif: Uşaqlar! Uşaqlar, bunları mən bilirəm. Zərqələm müəllimə mənədə dərs deyib.Onu
hamımız sevirik.İndi neyləmək olar.Fikriniz nədir?Elə oturub, darıxacaqsınız?
Afaq: Biz müəllimənin öyrətdiyi dərsi təkrar edəcəyik.
Eldar: Mən onun əzbərlətdiyi şeiri bərkdən oxuyacağam
Sona: Mən nağıl danışacağam.
Rafiq: Mən tapmaca deyəcəyəm.
Yusif: Nağıl,tapmaca,şeir.Bəs idman?
Afaq: Sən qorxma, get sinfə dərsini öyrən.Direktor, müəllim gəlsə özümüz cavab
verəcəyik.
Yusif: ( onu yamsılayır) Direktor müəllim! Yox bir dərs hissə müdiri müəllim, zavxoz
müəllim. (Deyinə deyinə getmək istəyərkən Zərqələm müəllimə ilə üzləşir.Təəcüblə)
Müəllimə siz gəldiniz? Bəs... bəs...
Zərqələm müəllimə: Gəlmişəm,Yusif.Çox sağ ol ki, mənim şagirdlərimlə məşğul oldun,
onları darıxmağa qoymadın. (Yusif başını aşağı salıb gedir.Uşaqlar müəlliməni
dövrəyə alırlar.)
Afaq: Müəllimə bizi qorxutdular ki, siz bu gün də gəlməyəcəksiniz.
Eldar: Hazırlaşırdıq, ki evinizə gedək.
Sona: Sizin üçün yaman darıxmışıq,müəllimə!
Rafiq: Müəllimə, daha xəstələnməyin də, nə olar.?
Zərqələm müəllimə: ( Gülüb onları qucaqlayır) Mən də sizin üçün darıxmışam.Həkim evdən
çıxmağıma razı olmurdu. Amma dözə bilmədim.
Afaq: Eybi yox, biz Sizi indi sağaldarıq.
Zərqələm müəllimə: (Təəcüblə) Necə?
16
Afaq: Oturun bax burda. (Balaca termosda çay süzüb. ona verir.Bu çaya kəklikotu,
sarıçiçək qatmışam. Onu içsəniz, canınızda nə soyuqdəymə var, çıxacaq
Eldar: Eh, bəlkə müəllimənin xəstəliyi soyuqdəymə deyil, ürək ağrısıdır?Nənəm bu
dərmanı qaraçöhrə ağacından hazırlayıb. Deyir kim içsə,o dəqiqə sağalar.!
Rafiq: Yox, yox müəllimə, mən üzünüzün rəngindən görürəm ki, qanınız azdır. Ona
görədə bax bu dərmanı içməlisiniz. Əvəlik otunun kökündən düzəldilib.
Sona: Anam mənə də bir dərman verib.Deyir, kimin ciyəri ağrıyırsa, onu sağaldar.
Amma...adını deməyə utanıram.
Afaq: Adı nədir? Pişikotu?
Eldar: Bəlkə “Pişiknanəsi”dir?
Rafiq:Yox yəqin ki “atılbatıl”dır.
Sona: Yox adı “Öküzboğan”dır...
( Hami bərkdən gülür)
Afaq: Bir dərman ki,öküzü boğur, onu adama neşə vermək olar?
Zərqələm müəllimə: Gülməyin uşaqlar, adı qəribə olsada özü ciyər üçün çox xeyirlidir.
Eldar: Bəs nə üçün adı “öküzboğan”dır?
Zərqələm müəllimə: Ona görə ki yarpaqları bərkdir, özü də tikanlıdır.Öküzboğan
çəmənlərdə, dağlarda bitir.İyun ayında sarı çiçəklər açır, beş yarpağı olur.Avqust ayında isə
meyvəsini yığıb dərman hazırlayırlar.
Afaq: Müəllimə indi siz hansı dərmanı içəcəksiniz?
Zərqələm müəllimə: Heç birini. Amma sizin bu yaxşılığınızı ömrüm boyu unutmayacağam!
Mənim əzizlərim...Mənim istəkli balalarım! Sizi görən kimi sağaldım.Elə gümrah, şən oldum
ki, hamınızla əl-ələ tutub oynamaq istəyirəm. (Musiqi)
(Oyun havası çalınır. Müəllimə və uşaqlar rəqs edirlər)
Kiçiyin də, böyüyün də sevimlisi olan, “Göyərçin” in yubiley nömrəsini vərəqləyirik, lap
uşaqlıqdakı kimi, yenədə tanış üzlər tanış imzalar.. Nə vaxtsa ömürlərinin hansı
məqamındasa Göyərçin barədə söylədikləri, ən qiymətlianları özündə dondurmuş fotolar
insanıuşaqlığa qaytarır.Jurnalın bu gün yaşamasında ulu Öndər Heydər Əliyevin daha böyük
xidmətləri olmuşdur.Onun atalıq qayğısı sayəsində “Göyərçin” öz uçuşlarını bu gün də
davam etdirir.”Azərbaycan uşaqlarının sevimli jurnalı” jurnalının baş redaktoru, Azərbaycan
Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi, filologiya elmləri Rafiq Yusifoğlunun bu
sərlövhə altında yazdığı yazıda belə deyilir
“Göyərçin”i “Əlifba”dan sonra ikinci
adlandıranlar qətiyyən usnılmırlar.Tədris
vəsaitlərinin,oxu kitablarının,dərsliklərin hazırlanmasında həmişə ilk dəfə “Göyərçin”.də çap
olunan bədii mətnlərdən istifadə olunub.Bu iş indidə davam etdirilir.Ona görə ki,
“Göyərçinin müəllifləri çox görkəmli qələm sahibləri olublar. Adları ədəbiyyat tariximizə
17
bəzək olan Abdulla Şaiq, Mirzə İbrahimov, Süleyman Rəhimo, Mehdi Hüseyn, Əli Vəliyev,
Rəsul Rza, Süleyman Rüstəm, Məmməd Rahim, Əhməd Cəmil, Bayram Bayramov” və digər
görkəmli yazıçılarımızın məhz “Göyərçin üçün də əsər yazmaları çox önəmli faktlar
sırasındadır.”Göyərçin”in daha məzmunlu nəşr olunmasındatanınmış uşaq yazıçılarımızdan
Mikayıl Rzaquluzadənin, Mirmehdi Seyidzadənin, Teymur Elçinin, Xanımana
Əlibəylinin,”Tofiq Mahmudun”, Hikmət Ziyanın, İlyas Tapdığın, Ələviyyə Babayevanın,
əməyi böyük olmuşdur.İndi onların yollarını Zahid Xəlil, Mir Sabir, Mir Sabir, Məmməd
Namaz, Fuad Tanrılı,Qəşəm İsabəyli,Ələmdar Quluzadə, Ələsgər Əlioğlu, Aləmzar Əlizadə,
Sevinc Nuruqızı, Günel Almaz və başqalarıləyaqətlə davam etdirirlər.Yaradıcı kollektivimizi
55 illik yubiley münasibətilə eləyənlər çoxdur, biz də sizi təbrik edirik.Çünki “Göyərçin”
Azərbaycan uşaqlarının jurnalıdır.
Son
18
İstifadə olunmuş ədəbiyyat:
Yusifoğlu R.Uşaq ədəbiyyatı . - Bakı : Şirvannəşr, 2006. - 268 s.
Kəngərli A. İsmayıl bəy Qasprinski. – Bakı:Nurlan,2004. – 283 s.
Rəfibəyli N.Seçilmiş əsərləri. – Bakı: Azərnəşr,1993.-139 s.
Yusifoğlu R.Tanrının ömür payı. – Bakı: Sumqayıt, 2007.- 500 s.
Göyərçin . – 2012 ; 2013.
Rüstəmli N.”Göyərçin”- 50 // Respublika. – 2008. – 12 aprel
19
20
21
22
Dostları ilə paylaş: |